ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಲಹೆಗಾರ ಜಾನ್ ಬೋಲ್ಟನ್: ಟ್ರಂಪ್ - ಮೋದಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ನೇಹಕ್ಕೆ ಅಂತ್ಯ. ಸುಂಕದ ವಿವಾದ, ಅಮೆರಿಕಾದ ಟೀಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಭಾರತ-ಅಮೆರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ಎರಡೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆಂದಿಗಿಂತಲೂ ಹದಗೆಟ್ಟಿವೆ.
ಟ್ರಂಪ್-ಮೋದಿ ಸ್ನೇಹ: ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಲಹೆಗಾರ (NSA) ಜಾನ್ ಬೋಲ್ಟನ್, ಭಾರತ-ಅಮೆರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕುರಿತು ವಿಸ್ತೃತ ವರದಿಯೊಂದನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡೊನಾಲ್ಡ್ ಟ್ರಂಪ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರ ನಡುವಿನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ನೇಹಕ್ಕೆ ಈಗ ಅಂತ್ಯ ಬಿದ್ದಿದೆ. ಹಿಂದೆ, ಇಬ್ಬರೂ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಾಯಕರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬಾಂಧವ್ಯದಿಂದಾಗಿ ದೇಶಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು (Personal Relations) ಯಾವಾಗಲೂ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದೇಶಗಳ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳೇ (Strategic Interests) ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯ ಎಂದು ಬೋಲ್ಟನ್ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಟ್ರಂಪ್-ಮೋದಿ ಸ್ನೇಹದ ಬಗ್ಗೆ ಬೋಲ್ಟನ್ ಮಾತುಗಳು
ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಟ್ರಂಪ್ ಮತ್ತು ಮೋದಿ ಅವರ ನಡುವಿನ ಆತ್ಮೀಯತೆ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಚರ್ಚೆಯಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಬೋಲ್ಟನ್ ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನಡೆದ 'ಹೌಡಿ ಮೋದಿ' (Howdy Modi) ರ್ಯಾಲಿ ಮತ್ತು ಟ್ರಂಪ್ ಅವರ ಭಾರತ ಭೇಟಿ ಆ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದ್ದವು. ಆಗ ಅದನ್ನು "ಬ್ರೊಮಾನ್ಸ್" (Bromance) ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇಂದು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾಗಿದೆ, ಆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬಾಂಧವ್ಯಕ್ಕೆ ಈಗ ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ.
ನಾಯಕರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ನೇಹ (Friendship) ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮಟ್ಟದವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಬೋಲ್ಟನ್ ಹೇಳಿದರು. ದೀರ್ಘಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಾದರೂ ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಮತ್ತು ನೀತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಸುಂಕದ ವಿವಾದದಿಂದ ಸಂಬಂಧಗಳು ಹದಗೆಟ್ಟಿವೆ
ಭಾರತ-ಅಮೆರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾರಣ ಸುಂಕದ (Tariff) ವಿವಾದ. ಬೋಲ್ಟನ್ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಕಳೆದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸುಂಕದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಎರಡೂ ದೇಶಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಕನಿಷ್ಠ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಿವೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸರ್ಕಾರ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಭಾರತದ ವಾಣಿಜ್ಯ ನೀತಿ ಮತ್ತು ಸುಂಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಟೀಕಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ, ಇದು ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ಕಹಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.
ಟ್ರಂಪ್ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಯಾವುದೇ ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರೂ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗಿಂತ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ನಿರ್ಧಾರಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಬೋಲ್ಟನ್ ಹೇಳಿದರು.
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮೇಲೆ ಟ್ರಂಪ್ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ
ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಲಹೆಗಾರ, ಡೊನಾಲ್ಡ್ ಟ್ರಂಪ್ ಅವರ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಟ್ರಂಪ್ ಆಗಾಗ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ನಾಯಕರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬಾಂಧವ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ತಳುಕುಹಾಕಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಟ್ರಂಪ್ ರಷ್ಯಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ವ್ಲಾಡಿಮಿರ್ ಪುಟಿನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಅಮೆರಿಕಾ-ರಷ್ಯಾ ಸಂಬಂಧಗಳೂ ಅಷ್ಟೇ ಉತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಎಂದಿಗೂ ಸರಿಯಲ್ಲ.
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರಿಗೂ ಎಚ್ಚರಿಕೆ
ಜಾನ್ ಬೋಲ್ಟನ್, ಬ್ರಿಟನ್ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕೀರ್ ಸ್ಟಾರ್ಮರ್ ಅವರಿಗೂ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ನೇಹದ ಮೂಲಕ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸುವುದು ತಪ್ಪು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬಾಂಧವ್ಯಗಳು ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲ ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದು, ಆದರೆ ಕಠಿಣ ಮತ್ತು ಗಟ್ಟಿ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು (Hard Decisions) ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಆದ್ಯತೆಗಳ ಸಂಕೇತಗಳು
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ನಡೆದ SCO (Shanghai Cooperation Organisation) ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ, ರಷ್ಯಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪುಟಿನ್ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಕ್ಸಿ ಜಿನ್‌ಪಿಂಗ್ ಭೇಟಿಯಾದರು. ಈ ಭೇಟಿಯನ್ನು ಭಾರತದ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಆದ್ಯತೆಗಳ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ತಜ್ಞರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತ ಈಗ ತನ್ನ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸದೆ, ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು (Multilateral Relations) ಬಲಪಡಿಸುವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.
"ಹೌಡಿ ಮೋದಿ" ಯಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೆ
2019ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾದ ಹೂಸ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ "ಹೌಡಿ ಮೋದಿ" ರ್ಯಾಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿತ್ತು. ಆಗ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಮತ್ತು ಡೊನಾಲ್ಡ್ ಟ್ರಂಪ್ ಜೋಡಿ ಭಾರತ-ಅಮೆರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಸುವರ್ಣಯುಗ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಕೆಲವೇ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಈಗ ಆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆತ್ಮೀಯತೆ ಇಲ್ಲ, ಆ ರಾಜಕೀಯ ವಾತಾವರಣವೂ ಇಲ್ಲ.
