फेसबुक आणि इन्स्टाग्रामच्या पेरेंट कंपनी मेटा आणि अॅपलवर युरोपियन युनियनच्या अँटीट्रस्ट रेग्युलेटर्सनी मोठा दंड ठोठावला आहे. मेटावर २०० मिलियन युरो (सुमारे १९४७ कोटी रुपये)चा दंड ठोठावण्यात आला आहे, तर अॅपलवर ५०० मिलियन युरो (सुमारे ४८६६ कोटी रुपये)चा दंड ठोठावण्यात आला आहे.
Apple आणि Meta: अलीकडेच युरोपियन युनियनने तंत्रज्ञानाच्या दोन दिग्गज कंपन्यांना, अॅपल आणि मेटा (फेसबुक आणि इन्स्टाग्रामची पेरेंट कंपनी) वर मोठा दंड ठोठावला आहे. अॅपलवर ५०० मिलियन युरो (सुमारे ४८६६ कोटी रुपये) आणि मेटावर २०० मिलियन युरो (सुमारे १९४७ कोटी रुपये) चा दंड ठोठावण्यात आला आहे. हा दंड डिजिटल मार्केट्स अ‍ॅक्ट (DMA) चे उल्लंघन केल्यामुळे ठोठावण्यात आला आहे.
युरोपियन युनियनने या दोन्ही कंपन्यांविरुद्ध ही कारवाई एक वर्ष लांबलेल्या तपासानंतर केली आहे, ज्यामध्ये सिद्ध झाले आहे की या कंपन्यांनी युरोपच्या डिजिटल मार्केट्स अ‍ॅक्टचे उल्लंघन केले आहे. या बातमीने फक्त या कंपन्यांनाच नव्हे तर संपूर्ण टेक इंडस्ट्रीला हादरवून सोडले आहे.
डिजिटल मार्केट्स अ‍ॅक्ट (DMA) काय आहे?
डिजिटल मार्केट्स अ‍ॅक्ट (DMA) हा युरोपियन युनियनने एक कायदा म्हणून लागू केला आहे, ज्याचा उद्देश मोठ्या डिजिटल प्लॅटफॉर्म्सविरुद्ध स्पर्धेला प्रोत्साहन देणे आहे. या कायद्याचा हेतू असा आहे की मोठे डिजिटल प्लॅटफॉर्म्स (जसे की गूगल, अॅपल आणि मेटा) बाजारात आपल्या शक्तीचा गैरवापर करू शकत नाहीत आणि लहान व्यवसायांनाही समान संधी मिळू शकतील.
हा अ‍ॅक्ट विशेषतः त्या कंपन्यांवर लक्ष केंद्रित करतो ज्या डिजिटल इकोसिस्टममध्ये एक 'गेटकीपर' चे काम करतात आणि ज्यांचा बाजारात प्रभाव अत्यंत असतो.
अॅपलवर कोणता आरोप आहे?
अॅपलवर आरोप आहे की त्याने आपल्या अॅप स्टोअरमध्ये असलेल्या डेव्हलपर्सना आपल्या अटींवर काम करण्यास भाग पाडले आहे. अॅपलने डेव्हलपर्सना अशी परवानगी दिली नाही की ते आपल्या अ‍ॅप्सद्वारे युजर्सना अॅप स्टोअरच्या बाहेर स्वस्त ऑफर्स किंवा डीलचा प्रचार करू शकतात. याव्यतिरिक्त, अॅपलच्या अॅप स्टोअरवर डेव्हलपर्सना आपल्या अ‍ॅप्सच्या प्रमोशनसाठी एक निश्चित फी भरावी लागते.
हे देखील आरोप आहे की जर डेव्हलपर्स आपल्या अ‍ॅप्ससाठी दुसऱ्या डिस्ट्रिब्युशन चॅनेलचा वापर करू इच्छित असतील, तर अॅपल त्यांच्याकडून त्यासाठी देखील शुल्क वसूल करते. या संपूर्ण प्रक्रियेमुळे अॅपलचे नियंत्रण अॅप स्टोअरवर राहते आणि डेव्हलपर्ससाठी ते खूप कठीण होते की ते आपल्या पसंतीनुसार काम करू शकतील.
युरोपियन युनियनने हे स्पर्धेत अडथळा निर्माण करणे आणि लहान डेव्हलपर्सना नुकसान पोहोचवणे म्हणून पाहिले आहे, ज्यामुळे अॅपलवर हा दंड ठोठावण्यात आला आहे.
मेटा वर कोणता आरोप आहे?
दुसरीकडे, मेटा वर आरोप आहे की त्याने आपल्या प्लॅटफॉर्म्सवर (फेसबुक आणि इन्स्टाग्राम) युजर्सकडून जाहिराती दाखवण्याची परवानगी मिळवण्यासाठी एक 'पे-ऑर-कन्सेंट' मॉडेल स्वीकारले आहे. याअंतर्गत, फेसबुक आणि इन्स्टाग्राम युजर्सना मोफत सेवा पुरवण्याच्या बदल्यात त्यांना जाहिरातींसाठी सहमती देण्यास भाग पाडतात. युरोपियन युनियनचे म्हणणे आहे की हे मॉडेल स्पर्धेला नुकसान पोहोचवते आणि ते बेकायदेशीर घोषित करण्यात आले आहे.
मेटा वर आरोप आहे की त्याने या मॉडेलचा वापर करून जाहिरातदारांसाठी मोठी कमाई केली आहे, तर युजर्सना याबद्दल योग्यरित्या माहिती देण्यात आली नाही. युरोपियन युनियनने मेटाला ही चेतावणी देखील दिली आहे की जर त्याने आपल्या व्यावसायिक पद्धतींमध्ये बदल केला नाही, तर त्याला अधिक कठोर कारवाईचा सामना करावा लागू शकतो.
मेटाने या दंडाला नकार देत त्याला अमेरिकन व्यवसायांसाठी अडथळा मानले आहे, तर त्याने हे देखील म्हटले आहे की चिनी आणि युरोपियन कंपन्यांसाठी वेगवेगळे नियम पाळले जातात.
दंडामुळे अमेरिकन-युरोपियन संबंधांमध्ये तणाव?
या दंडाचा परिणाम फक्त या कंपन्यांवरच पडणार नाही, तर तो युरोप आणि अमेरिका यांच्यातील व्यापारिक संबंधांमध्ये देखील तणाव वाढवू शकतो. अमेरिकन कंपन्यांवर युरोपियन युनियनने या प्रकारची कारवाई आधीही केली आहे आणि आता या दंडानंतर अमेरिकेचा विरोध वाढू शकतो. पूर्व अमेरिकन राष्ट्रपती डोनाल्ड ट्रम्प यांनी अनेकदा युरोपियन युनियनच्या धोरणांवर प्रश्न उपस्थित केले आहेत आणि आता या दंडानंतर त्यांच्याशी तणाव वाढण्याची शक्यता आहे.
अमेरिकन कंपन्यांच्या बाजूने काम करण्याची गोष्ट ट्रम्प यांनी अनेकदा केली आहे आणि या दंडामुळे हा वाद अधिक खोलवर जाऊ शकतो. युरोपियन युनियनच्या या पाऊलांनंतर अमेरिकन सरकार देखील याबद्दल प्रतिउत्तर पाऊले उचलू शकते.
अॅपल आणि मेटा द्वारे दंडाला आव्हान
जसे अपेक्षित होते, दोन्ही कंपन्या या दंडाला आव्हान देण्याचा विचार करत आहेत. अॅपलने आधीच जाहीर केले आहे की तो हा दंड न्यायालयात आव्हान देईल. अॅपलचे म्हणणे आहे की त्याने नेहमीच आपल्या अॅप स्टोअरद्वारे डेव्हलपर्सना एक सुरक्षित आणि नियंत्रित प्लॅटफॉर्म पुरवले आहे आणि या दंडामुळे त्याच्या व्यावसायिक धोरणांना नुकसान होऊ शकते.
तिथे, मेटानेही युरोपियन युनियनच्या कारवाईची टीका करताना म्हटले आहे की हे पाऊल अमेरिकन व्यवसायांविरुद्ध आहे आणि ते योग्यरित्या समजले गेले नाही. मेटाले म्हटले आहे की हे फक्त दंडाचा प्रश्न नाही, तर हे त्याच्या बिझनेस मॉडेलमध्ये बदल करण्याचा प्रयत्न आहे, जो त्याला नुकसान पोहोचवू शकतो.
