वक्फ संशोधन विधेयक: ‘वक्फ बाइ युजर’ प्रावधान अन्त्य, विरोध सुरु

वक्फ संशोधन विधेयकमा ‘वक्फ बाइ युजर’ प्रावधान अन्त्य गरिएको छ। अब वक्फ सम्पत्तिको लागि कानुनी दस्तावेज अनिवार्य हुनेछ, जसले सम्पत्ति विवाद कम गर्नेछ, तर विपक्षले विरोध गरिरहेको छ।

Waqf Bill: वक्फ बाइ युजरको अर्थ थियो कि कुनै मस्जिद, कब्रिस्तान वा दरगाह जस्ता ठाउँहरू लामो समयदेखि धार्मिक वा सामुदायिक कार्यको लागि प्रयोग भइरहेको छ भने, त्यसलाई कुनै पनि दस्तावेज बिना वक्फ सम्पत्ति मानिन्थ्यो। यो प्रथा इस्लामिक कानून र भारतमा वक्फको पुरानो परम्पराको हिस्सा थियो।

सरकारले किन यो प्रावधान हटायो?

लोकसभामार्फत प्रस्तुत वक्फ संशोधन विधेयकअन्तर्गत सरकारले ‘वक्फ बाइ युजर’ समाप्त गरेको छ। अब कुनै पनि वक्फ सम्पत्ति केवल त्यतिबेला मात्र मानिनेछ जब त्यसको कानुनी दस्तावेज वा वसीयतनामामार्फत वक्फलाई हस्तान्तरण गरिएको होस्। यसअन्तर्गत अब वक्फ सम्पत्तिको प्रत्येक सम्पत्तिको जिल्ला कलेक्टरद्वारा जाँच गरिनेछ। सरकारले यसलाई हटाउनुको कारण यसअन्तर्गत वक्फ बोर्डले धेरै पटक कुनै कानुनी आधार बिना सम्पत्तिमा कब्जा गरेको बताएको छ।

विपक्षको आपत्ति

विपक्षले यस संशोधनमा कडा आपत्ति जनाएको छ। कांग्रेस सांसद सैयद नासिर हुसेनले यो विधेयक मुस्लिम समुदायका धार्मिक स्थलहरूका लागि खतराको घण्टी हुनसक्ने बताएका छन्। उनको तर्क थियो कि सयौं वर्ष पुरानो मस्जिद र धार्मिक स्थलसँग कानुनी दस्तावेज हुँदैन, त्यसैले तिनीहरूलाई वक्फ सम्पत्तिबाट बाहिर गर्नु उचित हुनेछैन।

के परिवर्तन आउनेछ?

अबदेखि ‘वक्फ बाइ युजर’को सट्टा ‘वक्फ बाइ डीड’ लागू हुनेछ, अर्थात् वक्फ सम्पत्ति दर्ता भएको डीडअन्तर्गत मात्र वक्फ मानिनेछ। यो परिवर्तनले कुनै पनि सम्पत्तिको वक्फ घोषणा गर्नुअघि त्यसको कानुनी दस्तावेज हुनुपर्ने सुनिश्चित गर्नेछ, ताकि सम्पत्तिको स्वामित्वको सही दस्तावेज उपलब्ध होस्।

कांग्रेस र मुस्लिम संघसंस्थाको विरोध

यो परिवर्तनको विरुद्धमा मुस्लिम संघसंस्था र विपक्षी दलहरूको भनाइ छ कि यसले धार्मिक स्थलहरूमा कब्जा हुने खतरा बढाउनेछ। धेरै ठाउँमा दस्तावेज छैनन्, त्यसैले यी प्रावधानहरूले धार्मिक र सामाजिक तनाव उत्पन्न गर्न सक्छन्।

सरकारको पक्ष के हो?

सरकारको भनाइ छ कि यो कदम जग्गा कब्जाका मामिलामा पारदर्शिता ल्याउन र विवाद कम गर्नका लागि उठाइएको हो। मन्त्री किरेन रिजिजुले यस संशोधनलाई सही ठहराउँदै भनेका छन् कि कुनै पनि कानुनी दस्तावेज बिना कुनै पनि सम्पत्तिलाई वक्फ सम्पत्ति मान्न अब चल्ने छैन।