ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଆଜି, ସୋମବାର, ଗୁଜୁରାଟର ଜାମନଗରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବନତାରା ବନ୍ୟଜୀବ କେନ୍ଦ୍ରରେ ବନ୍ୟଜୀବଙ୍କର ଅବୈଧ ହସ୍ତାନ୍ତର ଏବଂ ହାତୀମାନଙ୍କର ଅବୈଧ ବନ୍ଦୀତ୍ୱ ଉପରେ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ତଦନ୍ତର ଦାବି କରୁଥିବା ଏକ ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ମାମଲାର ଶୁଣାଣି ପୁନର୍ବାର ଆରମ୍ଭ କରିବ।
ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୋମବାର, ୧୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୫ ରେ ଗୁଜୁରାଟର ଜାମନଗରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବନତାରା ବନ୍ୟଜୀବ କେନ୍ଦ୍ରରେ ହାତୀମାନଙ୍କର ଅବୈଧ ବନ୍ଦୀତ୍ୱ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୁରୁତର ଅନିୟମିତତାକୁ ନେଇ ଦାଖଲ ହୋଇଥିବା ଏକ ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ମାମଲାର ଶୁଣାଣି କରିବ। ଦେଶବ୍ୟାପୀ ବନ୍ୟଜୀବ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦାୟିତ୍ୱ ପାଳନ ସହିତ ଜଡିତ ଥିବାରୁ ଏହି ମାମଲା ବ୍ୟାପକ ଆଲୋଚନାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି।
ନ୍ୟାୟାଳୟ ପୂର୍ବରୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ତଦନ୍ତକାରୀ ଦଳ (SIT) ଗଠନ କରି ତଦନ୍ତର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାର ରିପୋର୍ଟ ୧୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଛି। ଏବେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି ରିପୋର୍ଟର ସମୀକ୍ଷା କରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପଦକ୍ଷେପ ନିଷ୍ପତ୍ତି କରିବ।
ମାମଲା କ'ଣ?
ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ମାମଲାରେ ଅଭିଯୋଗ କରାଯାଇଛି ଯେ ବନତାରା କେନ୍ଦ୍ରରେ ହାତୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାକୃତିକ ବାସସ୍ଥାନରୁ ହଟାଇ ଅବୈଧ ଭାବେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଛି। ଏହା ସହିତ, ବନ୍ୟଜୀବ ସଂରକ୍ଷଣ ଅଧିନିୟମର ଉଲ୍ଲଂଘନ ଏବଂ ନିୟାମକ ସଂସ୍ଥାଗୁଡିକର ଭୂମିକା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଯାଇଛି। ମାମଲାକାରୀଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି କେନ୍ଦ୍ରରେ ବନ୍ୟଜୀବମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅମାନବୀୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ଏବଂ ଏହି କେନ୍ଦ୍ର ପରିବେଶ ଓ ବନ୍ୟଜୀବ ସଂରକ୍ଷଣର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଛି। ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶୁଣାଣିରେ ପାଇଥିଲା ଯେ ଅଭିଯୋଗଗୁଡିକ ଗୁରୁତର ଏବଂ ବିସ୍ତୃତ ତଦନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ।
SIT ଗଠନ ଏବଂ ଏହାର ଭୂମିକା
୨୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୫ ରେ ଜଷ୍ଟିସ ପଙ୍କଜ ମିତ୍ତଲ ଏବଂ ଜଷ୍ଟିସ ପ୍ରସନ୍ନ ବି. ଭାରଲେଙ୍କ ଖଣ୍ଡପୀଠ ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ତଦନ୍ତକାରୀ ଦଳ (SIT) ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଅଭିଯୋଗଗୁଡିକର ଗଭୀର ଭାବେ ତଦନ୍ତ କରିବା। SIT କେବଳ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସହାୟତା ପାଇଁ ତଥ୍ୟ-ସଂଗ୍ରହ ତଦନ୍ତ କରିବ, କୌଣସି ବୈଧାନିକ ସଂସ୍ଥା କିମ୍ବା ବନତାରା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୂର୍ବ ଧାରଣା ରଖି କାର୍ଯାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବ ନାହିଁ। SIT ରେ ସାମିଲ୍ ଥିବା ପ୍ରମୁଖ ସଦସ୍ୟମାନେ ହେଲେ:
- ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ଜଷ୍ଟିସ ଜସ୍ତି ଚେଲେମେଶ୍ୱର, ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ
- ଜଷ୍ଟିସ ରାଘବେନ୍ଦ୍ର ଚୌହାନ, ପୂର୍ବ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି, ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ଏବଂ ତେଲଙ୍ଗାନା ହାଇକୋର୍ଟ
- ହେମନ୍ତ ନାଗରାଲେ, ପୂର୍ବ ପୋଲିସ କମିଶନର, ମୁମ୍ବାଇ
- ଅନିଶ ଗୁପ୍ତା, ବରିଷ୍ଠ IRS ଅଧିକାରୀ
ଏହି ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବିଶେଷଜ୍ଞତା ଏବଂ ନିରପେକ୍ଷତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହି ତଦନ୍ତ ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ ମନେ କରାଯାଉଛି। ନ୍ୟାୟାଳୟ SIT କୁ ୧୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା ରିପୋର୍ଟ ଦାଖଲ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ଏକ ସିଲ୍ ଲଫାଫାରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଛି। ରିପୋର୍ଟ ସହିତ ଏକ ପେନ୍ ଡ୍ରାଇଭ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଛି, ଯେଉଁଥିରେ ତଦନ୍ତ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଡିଜିଟାଲ ପ୍ରମାଣ ରହିଛି।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କ'ଣ କହିଲେ?
ଶୁଣାଣି ସମୟରେ ଖଣ୍ଡପୀଠ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥିଲେ ଯେ ଏହି ତଦନ୍ତ କେବଳ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ, ଯାହା ଫଳରେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉଚିତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ସହାୟତା ପାଇବ। ଖଣ୍ଡପୀଠ କହିଥିଲେ, ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା କୌଣସି ବୈଧାନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଉତ୍ତରଦାତା — ବନତାରା — ର କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ସନ୍ଦେହ ପ୍ରକାଶ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯିବ ନାହିଁ। ଏହା ନ୍ୟାୟାଳୟର ସହାୟତା ପାଇଁ ଏକ ତଥ୍ୟ-ସଂଗ୍ରହ ପ୍ରକ୍ରିୟା।
ଏହା ସହିତ, ନ୍ୟାୟାଳୟ ୧୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୫ ରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶୁଣାଣି ତାରିଖ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ SIT ଦ୍ୱାରା ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିବା ରିପୋର୍ଟର ପରୀକ୍ଷଣ କରାଯିବ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପଦକ୍ଷେପ ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯିବ।
