ଟେଲିକମ୍ ବିଭାଗ (DoT) ଶେଷରେ ଅନ୍ଲାଇନ୍ ଠକେଇକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଏକ ନୂଆ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଆରମ୍ଭ କରିଛି, ଯାହାର ନାମ ହେଉଛି Financial Fraud Risk Indicator (FRI)। ଏହି ସିଷ୍ଟମ୍ ଅନ୍ଲାଇନ୍ ଆର୍ଥିକ ଠକେଇ ମାମଲା ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି।
ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା: ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟର ବଢୁଥିବା ପ୍ରଚଳନ ସହିତ ସାଇବର ଠକେଇର ଘଟଣାମାନ ମଧ୍ୟ ଚିନ୍ତାଜନକ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ବିଶେଷକରି Paytm, Google Pay, PhonePe ଏବଂ BHIM ଭଳି UPI ଆପ୍ସଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରତିଦିନ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ କାରବାର ହୁଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଠକ୍ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ବଡ଼ ନିଶାନା ପାଲଟିଛି। କିନ୍ତୁ ଏବେ ସରକାର ଏହି ବଢୁଥିବା ଆହ୍ୱାନର ସାମ୍ନା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି।
ଟେଲିକମ୍ ବିଭାଗ (Department of Telecommunications - DoT) ଶେଷରେ ଏକ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଆରମ୍ଭ କରିଛି, ଯାହାକୁ Financial Fraud Risk Indicator (FRI) ନାମ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହି ନୂଆ ପ୍ରଣାଳୀ ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ଇକୋସିଷ୍ଟମକୁ ସାଇବର ଅପରାଧୀମାନଙ୍କଠାରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିଭାଇବ।
FRI ସିଷ୍ଟମ୍ କ’ଣ?
FRI ଏକ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଡିଜିଟାଲ୍ ସୁରକ୍ଷା ସାଧନ ଯାହା ସନ୍ଦେହଜନକ ମୋବାଇଲ୍ ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କରିବାର କ୍ଷମତା ରଖେ। ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ମୋବାଇଲ୍ ନମ୍ବର କୌଣସି ବ୍ୟାଙ୍କିଂ, UPI କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ କାରବାରରେ ସାମିଲ୍ ହୁଏ ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ସନ୍ଦେହଜନକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସାମିଲ୍ ହୋଇଛି କିମ୍ବା ଯାହା KYC ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିନାହିଁ, ତେବେ ଏହି ସିଷ୍ଟମ୍ ତୁରନ୍ତ ସତର୍କତା ଜାରି କରେ।
ଏହି ସତର୍କତା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ବ୍ୟାଙ୍କ, ୱାଲେଟ୍ କମ୍ପାନୀ ଏବଂ ପେମେଣ୍ଟ ଗେଟୱେକୁ ପଠାଯାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ କାରବାରକୁ ରୋକିପାରିବେ କିମ୍ବା ସେହି ନମ୍ବର ସହିତ ଜଡିତ ସେବାଗୁଡ଼ିକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ବନ୍ଦ କରିପାରିବେ।
କେଉଁ ନମ୍ବର ଉପରେ ନଜର ରଖିବ FRI?
FRI ସେହି ମୋବାଇଲ୍ ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ସହିତ ଟ୍ରାକ୍ କରିବ:
- ଯାହା ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ଠକେଇରେ ସାମିଲ୍ ହୋଇଥିବା ପାଇଯାଇଛି
- ଯାହାର KYC ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଛି କିମ୍ବା ମିଥ୍ୟା ଦସ୍ତାବେଜ ସହିତ କରାଯାଇଛି
- ଯାହା ବାରମ୍ବାର ନିୟମ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରୁଛି
- ଯାହାରୁ ଅସାମାନ୍ୟ କିମ୍ବା ସନ୍ଦେହଜନକ କାରବାର ହେଉଛି
- ଏହି ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକ ଫ୍ଲାଗ୍ ହେବା ପରେ ଟେଲିକମ୍ କମ୍ପାନୀ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କିଂ ନେଟୱର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ଲକ୍ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରିବ।
UPI ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଅପଡେଟ୍ କାହିଁକି ଆବଶ୍ୟକ?
ଆଜି ଭାରତରେ କୋଟି କୋଟି ଲୋକ ପ୍ରତିଦିନ UPI ଆପ୍ସର ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଅନେକ ସମୟରେ ଅଜାଣତରେ ଲୋକମାନେ ମିଥ୍ୟା ଲିଙ୍କ୍ ଉପରେ କ୍ଲିକ୍ କରନ୍ତି କିମ୍ବା କଲ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଛଳନାରେ ପଡ଼ନ୍ତି। ଏହିପରି ମାମଲାରେ ସର୍ବବୃହତ୍ ଆହ୍ୱାନ ହେଉଛି ଠକେଇକୁ ସମୟାନୁସାରେ ଚିହ୍ନିତ କରିବା। FRI ସିଷ୍ଟମ୍ ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ଏହିପରି ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କରି କାରବାର ପୂର୍ବରୁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ଲକ୍ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଠକେଇ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ବହୁତ କମିଯିବ।
Non-Banking Appsକୁ ମଧ୍ୟ ଲାଭ ମିଳିବ
ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଉଛି ଏହାର ପରିସର କେବଳ ବ୍ୟାଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ନୁହେଁ। Paytm, PhonePe, Google Pay ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ Non-Banking ପେମେଣ୍ଟ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ମଧ୍ୟ ଏହି ସିଷ୍ଟମ୍ ସହିତ ଯୋଗ ହୋଇ ନିଜ ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିପାରିବେ। ଏହା ପ୍ରଥମ ଥର ଯେତେବେଳେ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ Non-Banking ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡ଼ିକୁ ଏହିପରି ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ଯୋଗ କରାଯାଉଛି।
ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନେ କେଉଁ ସାବଧାନତା ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ?
FRI ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ, ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନଙ୍କର ସତର୍କତା ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ। ଯଦି ଆପଣ UPI ବ୍ୟବହାରକାରୀ ଅଟନ୍ତି, ତେବେ ଏହି କଥାଗୁଡ଼ିକୁ ମନେ ରଖନ୍ତୁ:
- ଆପଣଙ୍କର ମୋବାଇଲ୍ ନମ୍ବରକୁ ସମୟାନୁସାରେ KYC ସହିତ ଯାଞ୍ଚ କରାନ୍ତୁ
- ଅଜଣା ନମ୍ବରରୁ ଆସୁଥିବା କଲ୍ କିମ୍ବା ମେସେଜ୍ ଉପରେ କୌଣସି ଗୁପ୍ତ ସୂଚନା ସେୟାର କରନ୍ତୁ ନାହିଁ
- କୌଣସି ଲିଙ୍କ୍ ଉପରେ କ୍ଲିକ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦୁଇଥର ଭାବନ୍ତୁ
- କାରବାରରେ କୌଣସି ତ୍ରୁଟି ଦେଖାଗଲେ ତୁରନ୍ତ ଆପଣଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ କିମ୍ବା ଆପ୍ ସାହାଯ୍ୟ ଟିମ୍ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରନ୍ତୁ
ସରକାରଙ୍କ ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଭାବ
FRI ପ୍ରଣାଳୀକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ପଦକ୍ଷେପ ମାନାଯାଉଛି। ଏହାଦ୍ୱାରା କେବଳ ଠକେଇର ମାମଲାରେ ହ୍ରାସ ଆସିବ ନାହିଁ, ବରଂ ସାଧାରଣ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ଡିଜିଟାଲ୍ କାରବାର ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ଆହୁରି ମଜବୁତ୍ ହେବ। ସରକାରଙ୍କ ଏହି ପ୍ରୟାସ ଡିଜିଟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମିଶନକୁ ଆହୁରି ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବ। ଆଗାମୀ ସମୟରେ ଏହି ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଆହୁରି ଅଧିକ ଉନ୍ନତ କରିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯିବ।
```
