ଲିପୁଲେଖକୁ ନେଇ ନେପାଳର ଦାବିକୁ ଭାରତ ଖଣ୍ଡନ କଲା; ଏହା ଭିତ୍ତିହୀନ ଏବଂ ବାସ୍ତବତାଠାରୁ ଦୂର ବୋଲି କହିଲା। ଦଶନ୍ଧି ପରେ ଭାରତ-ଚୀନ ସୀମା ବାଣିଜ୍ୟ ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି। ସୀମା ସମସ୍ୟା କେବଳ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ଏବଂ ଏକପାଖିଆ ଦାବି ମାଧ୍ୟମରେ ନୁହେଁ ବୋଲି ଭାରତ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି।
ଭାରତ-ନେପାଳ ସୀମା: ନେପାଳ ପୁଣି ଥରେ ଲିପୁଲେଖ ପାସ୍କୁ ନିଜର ବୋଲି ଦାବି କରିଛି। ଏହି ଦାବିକୁ ଭାରତ ଖଣ୍ଡନ କରିଛି। ନେପାଳର ଦାବି ଭିତ୍ତିହୀନ ଏବଂ ଏହାର କୌଣସି ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟ ନାହିଁ ବୋଲି ଭାରତୀୟ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କହିଛି। ଏହା ଭାରତର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଂଶ ଏବଂ ଏଥିରେ କୌଣସି ବିବାଦର ଅବକାଶ ନାହିଁ ବୋଲି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ମୁଖପାତ୍ର ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି। ନେପାଳ ପକ୍ଷରୁ ଏଭଳି ଦାବି ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଅଯଥା ତିକ୍ତତା ସୃଷ୍ଟି କରିବ ବୋଲି ଭାରତ କହିଛି।
ଲିପୁଲେଖ ଦେଇ ଭାରତ-ଚୀନ ସୀମା ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତି
ଲିପୁଲେଖ ପାସ୍ ଦେଇ ଭାରତ ଓ ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ସୀମା ବାଣିଜ୍ୟ ଚାଲିଛି। ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ବାଣିଜ୍ୟ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଚାଲିଥିଲା। କୋଭିଡ-୧୯ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେତେକ କାରଣରୁ ଏହି ବାଣିଜ୍ୟ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତ ଓ ଚୀନ ଏହାକୁ ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ପରେ ନେପାଳ ଲିପୁଲେଖକୁ ନିଜ ଦେଶର ଅଂଶ ବୋଲି ଦାବି କରିଛି। ନେପାଳର ଏହି ବୟାନକୁ ଭାରତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଖଣ୍ଡନ କରିଛି। ଏହା ବାସ୍ତବତା ବିରୁଦ୍ଧ ବୋଲି ଭାରତ କହିଛି।
ନେପାଳର ପୁରୁଣା ଦାବି ଏବଂ ୨୦୨୦ର ବିବାଦ
୨୦୨୦ ମସିହାରେ ନେପାଳ ଏକ ନୂତନ ରାଜନୈତିକ ମାନଚିତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। ସେଥିରେ କାଲାପାନି, ଲିମ୍ପିଆଧୁରା ଏବଂ ଲିପୁଲେଖ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେପାଳର ଅଂଶ ଭାବରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତ-ନେପାଳ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ତିକ୍ତତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଂଶ ଏବଂ ନେପାଳର ଦାବି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଭୁଲ୍ ବୋଲି ଭାରତ ସେତେବେଳେ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥିଲା। ସୀମା ସମ୍ପର୍କିତ କୌଣସି ସମସ୍ୟା ଥିଲେ ତାହା କେବଳ ଆଲୋଚନା ଏବଂ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ଏବଂ ମାନଚିତ୍ର ବଦଳାଇଲେ କିଛି ଲାଭ ନାହିଁ ବୋଲି ଭାରତ କହିଥିଲା।
ଭାରତର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ: ଦାବି ଭିତ୍ତିହୀନ, ଐତିହାସିକ ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ
ନେପାଳର ଦାବିର କୌଣସି ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟତା କିମ୍ବା ଆଇନଗତ ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଭାରତୀୟ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ମୁଖପାତ୍ର କହିଛନ୍ତି। ଲିପୁଲେଖ ଦେଇ ଭାରତ ଓ ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ସର୍ବଦା ଭାରତର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଆସିଛି। ଏକପାଖିଆ ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ସୀମା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପାରସ୍ପରିକ ଆଲୋଚନା ଏବଂ କୂଟନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଭାରତ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି।
ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଲିପୁଲେଖ ଦେଇ ବାଣିଜ୍ୟ
ଲିପୁଲେଖ ପାସ୍ ଦେଇ ଭାରତ ଓ ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ଦିନ ଧରି ବାଣିଜ୍ୟ ଚାଲିଛି। ଏହି ବାଣିଜ୍ୟ ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ବର୍ଷ ଧରି ଅବିରତ ଭାବରେ ଚାଲିଥିଲା। ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କୋଭିଡ-୧୯ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେତେକ ସମସ୍ୟା ହେତୁ ଏହା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ଉଭୟ ଦେଶ ମିଶି ଏହାକୁ ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାବେଳେ ନେପାଳ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରୁଛି। ବାଣିଜ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଐତିହାସିକ ଚୁକ୍ତି ଏବଂ ପାରସ୍ପରିକ ସହମତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ଏବଂ ନେପାଳର ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଭାରତ କହିଛି।
ନେପାଳକୁ ଭାରତର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି
ଅବଶିଷ୍ଟ ସୀମା ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ ପାଇଁ ନେପାଳ ସହିତ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଭାରତ ସର୍ବଦା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି। ସୀମା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିବାଦଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ କେବଳ ପାରସ୍ପରିକ ଆଲୋଚନା ଏବଂ କୂଟନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଭାରତୀୟ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କହିଛି। ଏକପାଖିଆ ଦାବି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବାରେ ସହାୟକ ହେବ ନାହିଁ। ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସକାରାତ୍ମକ ଆଲୋଚନାକୁ ସ୍ୱାଗତ କରେ ବୋଲି ନେପାଳକୁ ଭାରତ ଆଶ୍ୱାସନା ଦେଇଛି।
