ચૈત્ર નવરાત્રના ચોથા દિવસે માતા દુર્ગાના ચતુર્થ સ્વરૂપ માતા કુષ્માંડાની પૂજા-અર્ચના કરવામાં આવે છે. માતા કુષ્માંડાને સૃષ્ટિની આદિ શક્તિ માનવામાં આવે છે. માન્યતા છે કે પોતાની મંદ મુસ્કુરાટથી તેમણે બ્રહ્માંડની રચના કરી હતી, તેથી તેમને કુષ્માંડા કહેવામાં આવે છે. માતા કુષ્માંડાનું સ્વરૂપ અત્યંત તેજસ્વી અને પ્રભાવશાળી છે. તેઓ આઠ બાહુવાળી છે અને પોતાના હાથમાં કમંડળ, ધનુષ-બાણ, કમળ, અમૃત કલશ, ચક્ર અને ગદા ધારણ કરે છે. તેમના સ્વરૂપમાંથી અદ્ભુત પ્રકાશની કિરણો નીકળે છે, જે ભક્તોના જીવનમાં ઉજાળો ભરે છે.
માતા કુષ્માંડાની પૂજા કરવાથી ભક્તોને આયુ, યશ, બળ અને સ્વાસ્થ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેમની કૃપાથી જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ અને શાંતિનો વાસ થાય છે. ચૈત્ર નવરાત્રના આ દિવસે માતા કુષ્માંડાની ઉપાસનાથી સાધકના સમસ્ત કષ્ટ દૂર થાય છે અને જીવનમાં સકારાત્મક ઉર્જાનો સંચાર થાય છે.
દેવી કુષ્માંડાનું સ્વરૂપ અને પૂજન વિધિ
માતા કુષ્માંડા આઠ બાહુવાળી દેવી છે, જે કમંડળ, ધનુષ-બાણ, કમળ, અમૃત કલશ, ચક્ર અને ગદા ધારણ કરે છે. તેમની પૂજાથી આયુ, યશ, બળ અને સ્વાસ્થ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે.
પૂજા વિધિ અને શુભ મુહૂર્ત
આજના દિવસે સર્વાર્થ સિદ્ધિ યોગ પૂરા દિવસ રહેશે. રવિ યોગ સવારે 6:10 થી 8:49 સુધી અને વિજય મુહૂર્ત બપોરે 2:30 થી 3:20 સુધી રહેશે. આ દરમિયાન પૂજા-પાઠ સાથે કોઈપણ માંગલિક કાર્યનો આયોજન શુભ માનવામાં આવે છે.
પૂજાની વિધિ
પ્રાતઃ સ્નાન કરી સ્વચ્છ વસ્ત્ર ધારણ કરો.
માતા કુષ્માંડાની પ્રતિમા સ્થાપિત કરી તેમનું ધ્યાન કરો.
માતાને પીળા કે સફેદ ફૂલ અર્પણ કરો.
કુમકુમ, હળદર, અક્ષત અને ચંદન ચઢાવો.
ધૂપ અને દીપ જલાવી દેવીના મંત્રોનો જાપ કરો.
દુર્ગા સપ્તશતીના ચતુર્થ અધ્યાયનો પાઠ કરો.
માતા કુષ્માંડાને માલપુઆનો ભોગ અર્પણ કરો.
આરતી કરી સુખ-સમૃદ્ધિની પ્રાર્થના કરો.
પ્રિય ભોગ અને મંત્ર
માતા કુષ્માંડાને માલપુઆ, દહીં અને હલવો અત્યંત પ્રિય છે. માન્યતા છે કે આ ભોગ અર્પણ કરવાથી દેવી પ્રસન્ન થાય છે અને ભક્તોને આરોગ્યનો આશીર્વાદ મળે છે.
મંત્ર:
"યા દેવી સર્વભૂતેષુ મા કુષ્માંડા રૂપેણ સંસ્થિતા।
નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમસ્તસ્યૈ નમો નમઃ॥"
ચૈત્ર નવરાત્રના આ પવન અવસર પર માતા કુષ્માંડાની પૂજા કરી સુખ, સમૃદ્ધિ અને આરોગ્યની કામના કરો.
