ભારત અને ફ્રાંસ વચ્ચે આશરે ₹૬૩,૦૦૦ કરોડ (આશરે $૭.૬ અબજ યુએસડી) ના મૂલ્યના એક મહત્વપૂર્ણ સંરક્ષણ કરારને અંતિમ સ્વરૂપ આપવાની તૈયારી છે. આ ભવ્ય કરાર હેઠળ ભારત ફ્રાંસ પાસેથી અત્યાધુનિક રાફેલ એમ લડાકુ વિમાનો ખરીદશે, જે ભારતીય નૌસેનાની લડાઇ ક્ષમતાઓમાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે.
રાફેલ જેટ્સ: ભારત અને ફ્રાંસ વચ્ચે એક ઐતિહાસિક સંરક્ષણ કરાર ૨૮ એપ્રિલ, ૨૦૨૫ ના રોજ થવાનો છે, જેમાં ભારતીય નૌસેના માટે ૨૬ રાફેલ-એમ લડાકુ વિમાનોની ખરીદીનો સમાવેશ થાય છે. આશરે ₹૬૩,૦૦૦ કરોડના આ કરારને ભારતના સૌથી મોટા સંરક્ષણ સંપાદનોમાંનું એક માનવામાં આવે છે.
આ કરાર પર સંરક્ષણ સચિવ રાજેશ કુમાર સિંહ અને ભારતમાં ફ્રાન્સના રાજદૂત થિયરી માથુ દ્વારા સહી કરવામાં આવશે. બંને દેશોના સંરક્ષણ મંત્રીઓ વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા આ કાર્યક્રમમાં ભાગ લેશે.
રાફેલ એમ: ભારતીય નૌસેના માટે નવી શક્તિ
ફ્રાંસની ડાસો એવિએશન દ્વારા બનાવવામાં આવેલ અત્યાધુનિક નૌસેના લડાકુ વિમાન રાફેલ એમ ખાસ કરીને વાહક કામગીરી માટે રચાયેલ છે. આ વિમાનો ભારતીય નૌસેનાના બે મુખ્ય વિમાન વાહક, INS વિક્રમાદિત્ય અને સ્વદેશી INS વિક્રાંત પર તૈનાત કરવામાં આવશે. હાલમાં, આ વાહકો પર તૈનાત MiG-29K વિમાનો જાળવણીની સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહ્યા છે, જે તેમની કાર્યક્ષમતાને અસર કરે છે.
કરારની મુખ્ય વિશેષતાઓ
- વિમાનોની સંખ્યા: ૨૬ રાફેલ મરીન લડાકુ વિમાનો, જેમાં ૨૨ સિંગલ-સીટર અને ૪ ટ્વીન-સીટર ટ્રેનર વિમાનોનો સમાવેશ થાય છે.
- વ્યાપક પેકેજ: આ કરારમાં માત્ર વિમાનો જ નહીં, પરંતુ શસ્ત્ર પ્રણાલીઓ, સિમ્યુલેટર, સ્પેર પાર્ટ્સ અને લોજિસ્ટિકલ સપોર્ટનો પણ સમાવેશ થાય છે.
- આર્થિક મૂલ્ય: આશરે ₹૬૩,૦૦૦ કરોડ.
- ડિલિવરી સમયરેખા: પ્રથમ વિમાનની ડિલિવરી ૩૭ થી ૬૫ મહિનાની અંદર થવાની અપેક્ષા છે.
ભારતીય નૌસેનાની વ્યૂહાત્મક સ્થિતિને મજબૂત બનાવવી
રાફેલ એમ વિમાનોની તૈનાતી ભારતીય નૌસેનાની દરિયાઈ શક્તિમાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે. આ જેટ્સ લાંબા અંતરના મીટિયોર અને એક્સોસેટ મિસાઇલથી સજ્જ હશે, જે દુશ્મનના જહાજો અને વિમાનોને અસરકારક રીતે નિશાન બનાવવા સક્ષમ બનાવશે. ઉપરાંત, રાફેલ એમ અને ભારતીય વાયુસેનાના રાફેલ વિમાન વચ્ચે આશરે ૮૦% સામ્યતા રહેશે જે લોજિસ્ટિક્સ અને જાળવણીને સરળ બનાવશે.
સ્વદેશી પ્રયાસો: TEDBF પ્રોજેક્ટ
ભારતીય નૌસેના માટે સ્વદેશી ટ્વીન એન્જિન ડેક બેસ્ડ ફાઇટર (TEDBF) વિમાનનો વિકાસ પણ ચાલી રહ્યો છે. જોકે, આ પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ થવામાં આશરે દસ વર્ષનો સમય લાગવાની અપેક્ષા છે. તેથી, નૌસેનાની તાત્કાલિક જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે રાફેલ એમ વિમાનોની ખરીદીને એક અંતરિમ ઉકેલ તરીકે જોવામાં આવે છે.
આ કરાર ભારત અને ફ્રાંસ વચ્ચે વધતા સંરક્ષણ સંબંધોનું પ્રતીક છે. ભારતે પહેલા પણ ફ્રાંસ પાસેથી ૩૬ રાફેલ વિમાનો ખરીદ્યા હતા, જે હાલમાં ભારતીય વાયુસેનામાં સેવા આપી રહ્યા છે. નવા રાફેલ એમ જેટ્સની ખરીદી બંને દેશો વચ્ચેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને વધુ મજબૂત બનાવશે.
