નિષ્ણાતો અને WHO અનુસાર, 5 વર્ષથી નાના બાળકોને કફ સિરપ આપવું સુરક્ષિત નથી. તેમાં રહેલા Dextromethorphan અને Diethylene Glycol, Ethylene Glycol જેવા ઝેરી તત્વો બાળકોના નર્વસ સિસ્ટમ, કિડની અને લીવરને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. નાના બાળકોમાં ખાંસી અને શરદી માટે કુદરતી ઉપાયો અને ડૉક્ટરની સલાહ મુજબની દવાઓ જ ઉપયોગમાં લેવી જોઈએ.
કફ સિરપ: બદલાતી ઋતુમાં બાળકોમાં ખાંસી અને શરદી સામાન્ય છે, પરંતુ નિષ્ણાતો અને WHOનું કહેવું છે કે 5 વર્ષથી નાના બાળકોને કફ સિરપ આપવું જોખમી બની શકે છે. ડેક્સટ્રોમેથોર્ફન અને Diethylene Glycol, Ethylene Glycol જેવા ઝેરી તત્વો સિરપમાં સામેલ હોવાથી બાળકોના નર્વસ સિસ્ટમ, કિડની અને લીવરને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. તેથી, નાના બાળકોમાં સિરપને બદલે ઘરેલું ઉપચાર, પૂરતું પોષણ, ઊંઘ અને ડૉક્ટરની દેખરેખ હેઠળની દવાઓ જ આપવી જોઈએ.
કફ સિરપના પ્રકાર અને તેની અસર
કફ સિરપ મુખ્યત્વે બે પ્રકારના હોય છે. ડ્રાય કફ સિરપ સૂકી ખાંસીને દબાવવા માટે કામ કરે છે. જ્યારે વેટ કફ સિરપ કફવાળી ખાંસીમાં કફને પાતળો કરીને તેને બહાર કાઢવામાં મદદ કરે છે. ઘણા સિરપમાં Dextromethorphan નામનું ઘટક હોય છે, જે મગજના એ ભાગને પ્રભાવિત કરે છે જે ખાંસીના સિગ્નલ મોકલે છે.
જોકે, નાના બાળકોમાં વધુ માત્રામાં લેવાથી તે નર્વસ સિસ્ટમ, શ્વાસ લેવાની ક્ષમતા અને ક્યારેક હૃદય પર પણ અસર કરી શકે છે. વળી, એક્સપેક્ટોરન્ટ તત્વો કફને પાતળો કરીને ખાંસીને સરળ બનાવે છે. આ સિરપમાં કેટલાક કેમિકલ અને પ્રિઝર્વેટિવ્સ જેમ કે Diethylene Glycol, Ethylene Glycol પણ સામેલ હોય છે. જો તેમને સુરક્ષિત માત્રા કરતાં વધુ લેવામાં આવે તો તે બાળકોની કિડની, લીવર અને નર્વસ સિસ્ટમને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
નિષ્ણાતો શું કહે છે
સફદરજંગ હોસ્પિટલના કમ્યુનિટી મેડિસિન વિભાગના ડિરેક્ટર પ્રોફેસર ડો. જુગલ કિશોર અનુસાર, WHOનો મત છે કે પાંચ વર્ષથી નાના બાળકોને કફ સિરપ આપવું સામાન્ય રીતે સુરક્ષિત નથી. નાના બાળકોમાં Dextromethorphan ખાંસીના સિગ્નલને પ્રભાવિત કરીને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ચક્કર, ઉલટી અને બેભાનપણું પેદા કરી શકે છે. જ્યારે Diethylene Glycol અને Ethylene Glycol જેવા ઝેરી તત્વો કિડની અને લીવરને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
સિરપમાં સામેલ પ્રિઝર્વેટિવ્સ અને સ્વીટનિંગ એજન્ટ્સ પણ લાંબા સમય સુધી અથવા વધુ માત્રામાં લેવાથી પેટની સમસ્યા, એલર્જી અને અન્ય અંગો પર અસર કરી શકે છે. તેથી, નિષ્ણાતો અને WHOની સલાહ છે કે નાના બાળકોમાં સિરપને બદલે કુદરતી ઉપાયો અને ડૉક્ટરની દેખરેખ હેઠળની દવાઓનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
કુદરતી અને સુરક્ષિત ઉપાયો
નાના બાળકોમાં ખાંસી અને શરદી માટે કેટલાક ઘરેલું અને સુરક્ષિત ઉપાયો અપનાવી શકાય છે. તેમાં ગરમ પાણી અને વરાળ લેવી, પૂરતું પોષણ આપવું અને બાળકોને પૂરતી ઊંઘ આપવી સામેલ છે. આ ઉપાયો બાળકોને આરામ પહોંચાડવા માટે પ્રાથમિક સારવાર માનવામાં આવે છે.
સાવચેતીના ઉપાયો
- પાંચ વર્ષથી નાના બાળકોને ઓવર-ધ-કાઉન્ટર કફ સિરપ ન આપો.
- કફ સિરપ હંમેશા ડૉક્ટરની સલાહથી જ લો.
- સિરપ પર લખેલી સુરક્ષિત માત્રાનું પાલન કરો.
- નાના બાળકો માટે ખાસ કરીને Diethylene Glycol અને Ethylene Glycol જેવા ઝેરી રસાયણોથી બનેલા સિરપથી બચો.
- સિરપના ઉપયોગ પછી જો ઉલટી, ચક્કર અથવા શ્વાસ લેવામાં તકલીફ જેવી અસામાન્ય સ્થિતિ દેખાય, તો તરત જ ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
આ શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે
નાના બાળકોનું શરીર અને નર્વસ સિસ્ટમ હજુ સંપૂર્ણ રીતે વિકસિત હોતું નથી. તેથી, દવાઓ પ્રત્યે તેમની પ્રતિક્રિયા પુખ્ત વયના લોકો કરતાં અલગ અને સંવેદનશીલ હોઈ શકે છે. ખોટી માત્રા કે ઝેરી તત્વોવાળો સિરપ લેવાથી ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. તાજેતરની ઘટનાઓએ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે સિરપની અસર બાળકોમાં કેટલી ગંભીર હોઈ શકે છે.
