દિવાળીનો તહેવાર 2025 માં 20 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવશે, પરંતુ આ વખતે બાળકો અને યુવાનો માટે સારા સમાચાર હોઈ શકે છે. કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અપીલ કરી છે કે બાળકોને પર્યાવરણને અનુકૂળ ગ્રીન ફટાકડા સાથે દિવાળી ઉજવવાની મંજૂરી આપવામાં આવે.
નવી દિલ્હી: ભારત સહિત વિશ્વના વિવિધ દેશોમાં દિવાળીનો તહેવાર 20 ઓક્ટોબરે ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવશે. દિવાળીના અવસરે બાળકોને ફટાકડા ફોડવાનો ખાસ શોખ હોય છે. જોકે, છેલ્લા કેટલાક સમયથી ફટાકડાના કારણે પ્રદૂષણમાં ઘણો વધારો થયો છે. આ કારણોસર, ફટાકડા ફોડવા પર પ્રતિબંધો અને નિયમો લાદવામાં આવ્યા છે.
હવે કેન્દ્ર સરકારે આ મામલે સુપ્રીમ કોર્ટમાં મોટી અપીલ કરી છે. સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં એવી માંગ કરી છે કે બાળકોને ‘ગ્રીન ફટાકડા’ સાથે દિવાળી ઉજવવાની મંજૂરી આપવામાં આવે, જેથી તહેવારનો આનંદ માણવાની સાથે પ્રદૂષણ પર પણ નિયંત્રણ રાખી શકાય.
સરકારની માંગ
સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કોર્ટને વિનંતી કરી કે તહેવારો પર ફટાકડા ફોડવાના સમયમાં થોડી છૂટછાટ આપવામાં આવે જેથી બાળકો પૂરી ખુશી અને ઉત્સાહ સાથે દિવાળી ઉજવી શકે. સરકારે જણાવ્યું કે ગ્રીન ફટાકડા પ્રદૂષણને મોટા પ્રમાણમાં ઘટાડે છે અને તેનો ઉપયોગ પર્યાવરણ માટે સુરક્ષિત છે. સરકારે કોર્ટને સૂચન કર્યું છે કે:
- ક્રિસમસ અને ન્યૂ યરની રાત્રે 11:45 PM થી 12:30 AM સુધી ફટાકડા ફોડવાની મંજૂરી આપવામાં આવે.
- ગુરુપરબ પર એક કલાક માટે ફટાકડા ફોડી શકાય.
- અન્ય પ્રસંગોએ સવારે 8 વાગ્યાથી રાત્રે 8 વાગ્યા સુધી ફક્ત ગ્રીન ફટાકડાનો ઉપયોગ કરી શકાય.
- સરકારનો મુખ્ય તર્ક એ છે કે બાળકોને તહેવારોનો આનંદ માણવાનો પૂરો અધિકાર હોવો જોઈએ, પરંતુ તેની સાથે પર્યાવરણની સુરક્ષા પણ સુનિશ્ચિત કરવી જોઈએ.
સુપ્રીમ કોર્ટનું વલણ
સુપ્રીમ કોર્ટે ગ્રીન ફટાકડા અંગે હાલ પોતાનો આદેશ સુરક્ષિત રાખ્યો છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ (CJI) એ ગ્રીન ફટાકડાને મંજૂરી આપવાના સંકેત આપ્યા અને સવાલ ઉઠાવ્યો કે શું 2018 થી 2024 ની વચ્ચે વાયુ પ્રદૂષણમાં કોઈ સુધારો થયો છે. સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કોર્ટને જણાવ્યું કે પ્રદૂષણનું સ્તર લગભગ સમાન રહ્યું છે. ફક્ત કોવિડ-19 દરમિયાન લોકડાઉનના સમયે AQI માં સુધારો જોવા મળ્યો હતો.
પર્યાવરણ મંત્રાલયે સુપ્રીમ કોર્ટમાં એક સોગંદનામું પણ રજૂ કર્યું. તેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે નીરી (NIRL) પાસે ગ્રીન ફટાકડાના નિર્માણ અને દેખરેખ માટેની વ્યવસ્થા છે, પરંતુ કોઈ સ્પષ્ટ દેખરેખ વ્યવસ્થા ઉપલબ્ધ નથી.
ગ્રીન ફટાકડા પરંપરાગત ફટાકડાની તુલનામાં પ્રદૂષણ ઓછું કરે છે. તેમાં ધુમાડો, રાસાયણિક તત્વો અને હાનિકારક વાયુઓનું સ્તર ઓછું હોય છે, જેનાથી વાયુ પ્રદૂષણ અને સ્વાસ્થ્ય પર પ્રતિકૂળ અસર ઓછી થાય છે. કેન્દ્ર સરકારનું કહેવું છે કે આ ફટાકડાને તહેવારો પર પ્રાધાન્ય આપવું જોઈએ જેથી પર્યાવરણ સંરક્ષણ અને બાળકોની ખુશી બંનેને સંતુલિત કરી શકાય.
