સરકાર E20 પેટ્રોલની જેમ હવે ડીઝલમાં પણ બ્લેન્ડેડ ઇંધણ લાવવાની તૈયારી કરી રહી છે. જોકે, તેમાં ઇથેનોલ સીધું નહીં પરંતુ આઇસોબ્યુટેનોલ (isobutanol) ઉમેરવામાં આવશે. આ પ્રયોગ હાલ પરીક્ષણના તબક્કામાં છે. લક્ષ્ય પ્રદૂષણ ઘટાડવાનું અને દેશની તેલ આયાત પરની નિર્ભરતા ઘટાડવાનું છે, પરંતુ સમયમર્યાદા હજુ નક્કી કરવામાં આવી નથી.
બ્લેન્ડેડ ડીઝલ: ભારત સરકારે સમગ્ર દેશમાં E20 પેટ્રોલનો પુરવઠો સફળતાપૂર્વક શરૂ કર્યો છે, જેમાં 20% ઇથેનોલ અને 80% પેટ્રોલ હોય છે. હવે ડીઝલમાં પણ આ જ રીતે બ્લેન્ડેડ ઇંધણ લાવવાની તૈયારી ચાલી રહી છે. જોકે, ડીઝલમાં ઇથેનોલ ઉમેરવાનો અગાઉનો પ્રયાસ નિષ્ફળ રહ્યો હતો, તેથી આ વખતે આઇસોબ્યુટેનોલનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન મંત્રી નિતિન ગડકરીએ જણાવ્યું કે આ પ્રયોગ પરીક્ષણના તબક્કામાં છે અને તેના વિસ્તરણનો નિર્ણય પ્રયોગોના પરિણામો પર નિર્ભર કરશે.
ડીઝલમાં પહેલા નિષ્ફળ રહ્યું ઇથેનોલ ઉમેરવાનો પ્રયાસ
મીડિયા રિપોર્ટ્સ મુજબ, સરકારે પહેલા ડીઝલમાં 10% ઇથેનોલ ઉમેરવાનો પ્રયોગ કર્યો હતો. આ પ્રયોગ સફળ થયો નહોતો. ત્યારબાદ હવે ડીઝલમાં આઇસોબ્યુટેનોલ ઉમેરવાના પ્રયાસો શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ મંત્રી નિતિન ગડકરીએ તાજેતરમાં આ વાતની માહિતી આપી. તેમણે જણાવ્યું કે આ હજુ પ્રાયોગિક તબક્કામાં છે અને ડીઝલમાં આઇસોબ્યુટેનોલ ઉમેરીને તેને વેચવાનો નિર્ણય આવનારા પરિણામો પર નિર્ભર રહેશે.
E20 પેટ્રોલ: દેશમાં થઈ ચૂક્યો છે લાગુ
ભારતમાં E20 પેટ્રોલ સમગ્ર દેશમાં ઉપલબ્ધ છે. તેમાં 20% ઇથેનોલ અને 80% પેટ્રોલ હોય છે. ઇથેનોલ મુખ્યત્વે શેરડી, મકાઈ અને ચોખા જેવા અનાજમાંથી બનાવવામાં આવે છે. એપ્રિલ 2023 માં પસંદગીના પેટ્રોલ પંપો પર તેની શરૂઆત થઈ હતી અને એપ્રિલ 2025 સુધીમાં તે સમગ્ર દેશમાં લાગુ થઈ ચૂક્યું છે. આ પહેલા E10 પેટ્રોલ ઉપયોગમાં આવતું હતું, જેમાં ફક્ત 10% ઇથેનોલ હોય છે.
સરકારનું લક્ષ્ય
સરકારનો ઉદ્દેશ્ય તેલ આયાત ઘટાડવાનો અને પર્યાવરણીય પ્રદૂષણ ઘટાડવાનો છે. E20 પેટ્રોલની સફળતા પછી હવે ડીઝલમાં બ્લેન્ડિંગની તૈયારી આ દિશામાં એક બીજું પગલું છે. આઇસોબ્યુટેનોલ ડીઝલને પર્યાવરણને અનુકૂળ માનવામાં આવી રહ્યું છે અને તેનાથી ડીઝલના ઉપયોગમાં સુધારાની આશા છે. સરકારનું માનવું છે કે આ નવા ફોર્મ્યુલાથી પરંપરાગત ડીઝલના કારણે થતા પ્રદૂષણમાં ઘટાડો આવશે અને દેશની ઇંધણ સુરક્ષા મજબૂત થશે.
સંભવિત પડકારો અને પ્રતિક્રિયા
જોકે, આ નવા પ્રયોગ વિશે વાહન માલિકો અને સર્વિસ સેન્ટરોએ કેટલીક ચિંતાઓ વ્યક્ત કરી છે. તેમનું કહેવું છે કે વધારે ઇથેનોલ અથવા તેના વિકલ્પવાળા ઇંધણથી જૂની ગાડીઓની માઇલેજ ઘટી શકે છે અને એન્જિન પર અસર પડી શકે છે. કેન્દ્રીય મંત્રીએ આ બાબતે જણાવ્યું કે E20 પેટ્રોલ વિશે સોશિયલ મીડિયા પર ઉઠાવવામાં આવેલી ટીકાઓ વાસ્તવિકતા પર આધારિત નહોતી અને સુપ્રીમ કોર્ટે આ વિષય પર દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીઓને પહેલા જ ફગાવી દીધી છે.
આઇસોબ્યુટેનોલ ડીઝલ: શું થશે ફેરફાર
આઇસોબ્યુટેનોલ એ ઇથેનોલમાંથી બનતું એક રસાયણ છે. તેને ડીઝલમાં ઉમેરવાથી ઇંધણની ગુણવત્તા અને પર્યાવરણીય અસર સુધરવાની અપેક્ષા છે. આ પ્રયોગ હાલ પરીક્ષણના તબક્કામાં છે અને તેના સફળ થવા પર ભવિષ્યમાં સમગ્ર દેશમાં બ્લેન્ડેડ ડીઝલ ઉપલબ્ધ કરાવી શકાય છે. તેનાથી માત્ર તેલ આયાત પરની નિર્ભરતા ઘટશે નહીં, પરંતુ હરિત ઇંધણના ઉપયોગને પણ પ્રોત્સાહન મળશે.
