રાજસ્થાનના સીકર જિલ્લામાં સ્થિત ખાટુ શ્યામ જીનું ભવ્ય મંદિર (Khatu Shyam Mandir) દેશભરમાં પોતાની શ્રદ્ધા અને આસ્થા માટે પ્રસિદ્ધ છે. ભક્તો તેમને "હારેલાનો સહારો", "ત્રણ બાણધારી", અને "શીશના દાની" જેવા અનેક નામોથી પૂજે છે.
Khatu Shyam Birthday 2025: સીકર ભક્તિ, આસ્થા અને પ્રેમનું પ્રતીક ખાટુ શ્યામ બાબાનો જન્મોત્સવ આજે સમગ્ર દેશભરમાં હર્ષોલ્લાસપૂર્વક ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. દર વર્ષે કાર્તિક શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથિ, જેને દેવઉઠની એકાદશી (Dev Uthani Ekadashi) કહેવાય છે, તે દિવસે ખાટુ શ્યામ જીનો જન્મોત્સવ (Khatu Shyam Ji Birthday 2025) ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. આ અવસર પર રાજસ્થાનના સીકર જિલ્લામાં સ્થિત ખાટુ શ્યામ મંદિરમાં શ્રદ્ધાળુઓની ભારે ભીડ ઉમટી પડે છે.
ભક્તો બાબા શ્યામના દરબારમાં 'શ્યામ તેરી બંસી પુકારે રાધા નામ' જેવા ભજનોની ગુંજ વચ્ચે મથ્થું ટેકવે છે અને પોતાના જીવનના કષ્ટોમાંથી મુક્તિની કામના કરે છે.
કોણ છે ખાટુ શ્યામ જી?
ખાટુ શ્યામ જીનું વાસ્તવિક નામ બર્બરીક હતું — તેઓ મહાભારતના વીર ઘટોત્કચના પુત્ર અને પાંડવ ભીમના પૌત્ર હતા. બર્બરીક પોતાની વીરતા અને ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ પ્રત્યેના સમર્પણ માટે પ્રસિદ્ધ હતા. કથા અનુસાર, તેમણે ભગવાન કૃષ્ણને પોતાનું શીશ દાન કર્યું હતું, જેના પછી શ્રીકૃષ્ણએ તેમને વરદાન આપ્યું કે કલિયુગમાં તેમની પૂજા 'શ્યામ નામ'થી થશે અને તેઓ 'હારેલાના સહારે' બનીને ભક્તોના તમામ દુઃખ દૂર કરશે. તેથી જ તેમને ત્રણ બાણધારી, હારેલાનો સહારો, અને શીશના દાની જેવા નામોથી ઓળખવામાં આવે છે.
ખાટુ શ્યામ મંદિરનું મહત્વ
રાજસ્થાનના સીકર જિલ્લાના ખાટુ ગામમાં સ્થિત આ પ્રાચીન મંદિર દેશભરના મુખ્ય ધાર્મિક સ્થળોમાં ગણાય છે. કહેવાય છે કે મહાભારત યુદ્ધ પછી બર્બરીકનું શીશ અહીં ભૂમિ નીચે દબાયેલું હતું, જેને બાદમાં શોધીને મંદિરમાં પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવ્યું. મંદિરની વાસ્તુકલા રાજસ્થાની શૈલીની અનોખી ઝલક દર્શાવે છે. આરસપહાણથી બનેલા દ્વાર, કલાત્મક નકશીકામ અને સુવર્ણ જડિત શિખર તેને જોનારાઓને ભક્તિ અને સૌંદર્યનો એક અદ્ભુત અનુભવ આપે છે.
દેવઉઠની એકાદશી પર શા માટે ખાસ હોય છે ખાટુ શ્યામ જન્મોત્સવ
દેવઉઠની એકાદશીને ભગવાન વિષ્ણુના ચાર મહિનાના યોગ નિદ્રામાંથી જાગવાનો દિવસ માનવામાં આવે છે. આ જ દિવસથી લગ્ન, ધાર્મિક અનુષ્ઠાન અને શુભ કાર્યોનો પ્રારંભ થાય છે. માન્યતા છે કે આ જ શુભ દિવસે બાબા શ્યામનો અવતાર થયો હતો, જેથી કલિયુગમાં ભક્તોના દુઃખ હરી શકે અને તેમને સત્ય માર્ગ દેખાડી શકે. ખાટુ ધામમાં આ દિવસે વિશેષ ઝાંખી, ભવ્ય આરતી, અને શ્રી શ્યામ નામ સંકીર્તનનું આયોજન થાય છે. હજારો ભક્તો બાબા શ્યામના 'જન્મોત્સવ મેળા'માં ભાગ લઈને ભક્તિમાં લીન થઈ જાય છે.
મંદિરે જઈને આ કાર્યો અવશ્ય કરો
જો તમે આ શુભ અવસર પર ખાટુ શ્યામ મંદિર જઈ રહ્યા છો, તો આ કાર્યો અવશ્ય કરો જેથી તમારી યાત્રા સફળ થાય અને બાબા શ્યામની કૃપા બની રહે:
- ગુલાબના ફૂલ, અત્તર અને નારિયેળ બાબા શ્યામને અર્પણ કરો — આ તેમના પ્રિય માનવામાં આવે છે.
- ચુરમા, ખીર અથવા ગાયના દૂધથી બનેલી મીઠાઈનો ભોગ ધરાવો — આ બાબાનો મનપસંદ પ્રસાદ છે.
- બાબાના દરબારમાં "જય શ્રી શ્યામ" નો જાપ કરતા મનની ઈચ્છાઓનો સંકલ્પ લો.
- શ્રી શ્યામ જીની આરતી અને નામ સંકીર્તનમાં સામેલ થઈને આધ્યાત્મિક શાંતિનો અનુભવ કરો.
- જો શક્ય હોય તો મંદિર પરિસરમાં દીપદાન કરો — આ શુભતા અને સમૃદ્ધિનું પ્રતીક છે.
ભક્તિથી મળશે 'હારેલાના સહારે' ના આશીર્વાદ
માન્યતા છે કે જે પણ ભક્ત સાચા મનથી બાબા શ્યામનું સ્મરણ કરે છે, તેની દરેક મનોકામના પૂર્ણ થાય છે. ભલે જીવનમાં કેટલી પણ મુશ્કેલીઓ કેમ ન હોય, "હારેલાના સહારે શ્યામ" ભક્તોના દુઃખ હરી લે છે અને તેમને નવા ઉત્સાહથી ભરી દે છે. ખાટુ શ્યામ જીના દર્શન માત્રથી જ વ્યક્તિના જીવનમાં સકારાત્મક ઊર્જા, માનસિક શાંતિ અને આધ્યાત્મિક સંતોષ પ્રાપ્ત થાય છે. આજે ફક્ત ભારતમાં જ નહીં પરંતુ અમેરિકા, યુકે, દુબઈ અને સિંગાપોર જેવા દેશોમાં પણ ખાટુ શ્યામ મંદિર અને ભજન સંકીર્તન મંડળીઓ સક્રિય છે.
