મહાભારતના ચોંકાવનારા સાક્ષી પુરાવાઓ: હકીકત શું છે?

મહાભારતના એવા સાક્ષી પુરાવા જે જાણીને તમે પણ ચોંકી જશો, જાણો શું છે હકીકત?

મહાભારત હિન્દુઓનું એક મુખ્ય મહાકાવ્ય છે, જે સ્મૃતિની શ્રેણીમાં આવે છે. ક્યારેક-ક્યારેક તેને ફક્ત "મહાભારત" પણ કહેવામાં આવે છે. આ મહાકાવ્યને ભારતનો અનોખો ધાર્મિક, પૌરાણિક, ઐતિહાસિક અને દાર્શનિક ગ્રંથ માનવામાં આવે છે. દુનિયામાં અલગ-અલગ પ્રકારના લોકો છે, કેટલાક લોકો ભગવાનમાં વિશ્વાસ કરે છે, જ્યારે કેટલાક લોકો કહે છે કે દુનિયામાં કોઈ ભગવાન નથી. આ જ કારણ છે કે જે લોકો ઈશ્વરમાં વિશ્વાસ કરે છે તેઓ આસ્તિક કહેવાય છે અને જેઓ નથી માનતા તેઓ નાસ્તિક કહેવાય છે. આવી જ રીતે મહાભારતને લઈને પણ લોકો વિભાજિત છે. જણાવી દઈએ કે, 'મહાભારત' મહાકાવ્ય રૂપે લખાયેલ ભારતનો ઐતિહાસિક અને દાર્શનિક ગ્રંથ માનવામાં આવે છે. તે વિશ્વનું સૌથી મોટું મહાકાવ્ય ગ્રંથ છે. કેટલાક લોકો વિચારે છે કે દુનિયામાં આવી ઘટના ક્યારેય બની નથી. કુરુક્ષેત્રની ધરતી, જે આજે પણ હરિયાણા રાજ્યમાં છે, આજે પણ ખૂન-ખરાબાની ગવાહી આપી રહી છે.

જોકે, આજે અમે તમને મહાભારત સાથે જોડાયેલા કેટલાક એવા તથ્યો વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જેણે વૈજ્ઞાનિકોને વિચારવા માટે મજબૂર કર્યા છે. ચાલો અમે તમને મહાભારત સાથે જોડાયેલી કેટલીક રોચક વાતો જણાવીએ. જે જાણીને તમે પણ એ વિચારવા મજબૂર થઈ જશો કે 18 દિવસ સુધી ચાલેલા આ મહાભારતે કેવી રીતે એક પરિવારનો અંત કરી દીધો. સાથે વિશ્વને ગીતાનું જ્ઞાન પણ આપ્યું. જે આપણા જીવનનો સાર બતાવે છે અને આપણને જીવવાનો સાચો માર્ગ બતાવે છે.

કુરુક્ષેત્રની લાલ માટી

મહાભારતનું યુદ્ધ કુરુક્ષેત્રમાં થયું હતું, જે આજે પણ હરિયાણા રાજ્યમાં સ્થિત છે. કહેવાય છે કે તે વિનાશકારી યુદ્ધમાં થયેલા રક્તપાતના કારણે ત્યાંની ભૂમિ લાલ થઈ ગઈ હતી. પુરાતત્વ નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે મહાભારતની ઘટનાઓ ખરેખર બની હતી કારણ કે તે સ્થળ પર જમીનમાં દટાયેલા લોખંડના બનેલા તીર અને ભાલા મળ્યા છે. પરીક્ષણ કરવા પર તેને 2800 ईसा पूर्वનો માનવામાં આવે છે, જે લગભગ મહાભારતના સમયના સમકાલીન છે.

બ્રહ્માસ્ત્ર

મહાભારતમાં બ્રહ્માસ્ત્ર નામના ભયાનક અસ્ત્ર વિશે તમે સાંભળ્યું જ હશે. આ અસ્ત્રનું નિર્માણ બ્રહ્માએ ધર્મ અને સત્યને કાયમ રાખવા માટે કર્યું હતું. માનવામાં આવે છે કે આ અસ્ત્ર અચૂક અને વિનાશકારી હતું. તેની પ્રામાણિકતા ત્યારે સામે આવી જ્યારે અમેરિકાએ પરમાણુ બોમ્બ બનાવવાનું કામ જે. રોબર્ટ ઓપનહાઇમરને આપ્યું. જે. રોબર્ટ ઓપનહાઇમરે મહાભારતકાળના બ્રહ્માસ્ત્ર શસ્ત્રની વિનાશક ક્ષમતા પર સંશોધન કર્યું.

લાક્ષાગૃહ

મહાભારતમાં 'લાક્ષાગૃહ'નું મહત્વ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. કૌરવોએ લાખો ખર્ચ કરીને તે બનાવ્યું હતું અને તે પાંડવોને જીવતા સળગાવવાની ષડયંત્ર હતું, પરંતુ પાંડવોએ એક સુરંગ દ્વારા ભાગીને પોતાનો જીવ બચાવ્યો. તેનું નિર્માણ વારાણાવત (વર્તમાન બરનાવા) નામના સ્થળ પર થયું હતું.

જરાસંધનો અખાડો

જો તમે મહાભારત વાંચ્યું છે અથવા ટીવી પર જોયું છે તો તમને ખબર હશે કે જરાસંધ મહાભારતના મહાન પાત્રોમાંથી એક હતો. જેનો વધ શક્તિશાળી ભીમે કર્યો હતો. જરાસંધ મગધનો રાજા હતો. જેનો પુરાતત્વ વિભાગને બિહારના રાજગીર જિલ્લામાં એક અખાડો મળ્યો છે. તે જ સ્થળ જ્યાં ભીમે જરાસંધનો વધ કર્યો હતો. અને વર્તમાનમાં આ જગ્યા પ્રવાસીઓ માટે એક રસપ્રદ જગ્યા બની ગઈ છે અને આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની ગઈ છે.

મહારથી કર્ણનો અંગ રાજ્ય

કુન્તીના સૌથી મોટા પુત્ર દાનવીર કર્ણ અંગ દેશના રાજા હતા. જે દુર્યોધને તેને ઉપહાર સ્વરૂપે આપ્યું હતું. તે સમયનો અંગ પ્રદેશ આજે ઉત્તર પ્રદેશના ગોંડા જિલ્લાના નામથી ઓળખાય છે. આ ઉપરાંત એવું પણ કહેવાય છે કે જરાસંધે પોતાના રાજ્યનો કેટલોક ભાગ કર્ણને આપી દીધો હતો, જેને આજે બિહારના મુંગેર અને ભાગલપુર જિલ્લાના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. આ સ્થળોમાં કેટલી સચ્ચાઈ છે. તેનો અંદાજો તમે આ વાતથી લગાવી શકો છો કે આ રાજ્યો આજે પણ એવા જ છે. જેને ઇચ્છીને પણ બદલી શકાતા નથી.

અર્જુનનું ચક્રવ્યુહ

આ ચક્રવ્યુહનો પુરાવો હિમાચલ પ્રદેશના હમીરપુર જિલ્લામાં સોળ સિંઘવી ધાર પાસે પુરાતત્વ વિભાગને ખુદાઈ દરમિયાન મળેલા એક વિશાળ માનવ રૂપમાં આજે પણ મૌજૂદ છે. અજ્ઞાાતવાસ દરમિયાન પાંડવો અહીં રોકાયા હતા. તે સમયે અર્જુનને આ ચક્રવ્યુહનું જ્ઞાન થઈ ગયું હતું અને તેણે તેને પથ્થર પર બનાવ્યું હતું જે આજે પણ મૌજૂદ છે. આ ચક્રવ્યુહને નજીકથી જોઈ શકાય છે કે અંદર જવાનો રસ્તો તો સાફ છે પણ બહાર આવવાનો રસ્તો ખબર નથી. આ જગ્યાને પીપલુ કિલ્લાના નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે.

શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા

જે લોકોએ ભગવદ્ ગીતા વાંચી છે તેઓને એ પણ ખબર હશે કે મોટાભાગના શ્લોક બે પંક્તિમાં લખાયેલા છે. જો તમે કોઈપણ શ્લોક વાંચો અને સમજો તો તે ઘડામાં સાગર ભરવા જેવું ઓછા શબ્દોમાં ઘણું કહી જાય છે. ગીતામાં લખાયેલી મોટાભાગની વાતો કોઈ સામાન્ય વ્યક્તિ નથી કહી શકતો. જોકે માનવ સભ્યતા ખૂબ વિકસિત થઈ ચૂકી છે, પણ આજે પણ ગીતાનું જ્ઞાન અકલ્પનીય છે, જે ફક્ત ભગવાન જ કહી શકે છે. આ એ વાતનો પુરાવો છે કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ જ અર્જુનને ગીતાનું જ્ઞાન આપ્યું હતું. અર્જુન હતા તો પાંડવો પણ હતા એટલે મહાભારત પણ થયું હતું.

ઘટોત્કચનો કંકાલ

કુરુક્ષેત્ર પાસે પુરાતત્વ વિભાગને ખુદાઈ દરમિયાન એક વિશાળકાય મનુષ્યનો કંકાલ મળ્યો. જેથી ખબર પડી કે આ કંકાલ કોઈ સામાન્ય વ્યક્તિનો નથી, ત્યારે આ વાત સામે આવવા લાગી કે આ કંકાલ ઘટોત્કચનો છે. મહાભારતકાળના ઘટોત્કચ વિશે તો તમે બધા જ જાણતા જ હશો. જ્યારે ભીમ અને હિડિમ્બાનો પુત્ર મહાભારત યુદ્ધમાં લડવા આવ્યો ત્યારે કર્ણે પોતાની શક્તિથી તેનો વધ કરી દીધો. મહાભારત મહાકાવ્યમાં ઘટોત્કચનો જે વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે તે પણ આ કંકાલ સાથે મળતું આવે છે.

ભગવાન કૃષ્ણની દ્વારકા નગરી

ભગવાન શ્રી કૃષ્ણને દ્વારકાનો રાજા કહેવામાં આવે છે અને આ વાતની માહિતી મહાભારતમાં મળે છે. આ શહેર પાણીમાં ડૂબી ગયું હતું એટલે કે આખું શહેર પાણીમાં ડૂબી ગયું હતું. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણને ખુદાઈ દરમિયાન ગુજરાત પાસે દરિયા નીચે એક પ્રાચીન શહેર મળ્યું અને તેના પુરાવાઓથી ખબર પડી કે આ તે જ દ્વારકા શહેર છે જેનો વર્ણન મહાભારતમાં કરવામાં આવ્યું છે.

કેદારનાથનું પશુપતિનાથ મંદિર

પૌરાણિક કથા અનુસાર, જ્યારે મહાભારત યુદ્ધમાં પાંડવોએ પોતાના સગા-સંબંધીઓનો ખૂન કર્યો ત્યારે ભગવાન શિવ તેમનાથી અત્યંત ક્રોધિત થયા. ત્યારે શ્રીકૃષ્ણના કહેવા પર બધા પાંડવ ગુપ્તકાશીમાં ક્ષમા માંગવા માટે નીકળી પડ્યા. ત્યાં પાંડવોને જોઈને ભગવાન શિવ અદૃશ્ય થઈ ગયા અને બીજા સ્થળે ચાલ્યા ગયા. આ સ્થળ કેદારનાથ નામથી ઓળખાય છે. પછી પાંડવો પણ કેદારનાથ પહોંચી ગયા, પણ તેમના પહોંચતા પહેલાં જ ભગવાન શિવ ભેંસનું રૂપ ધારણ કરીને ત્યાં મૌજૂદ ભેંસોના ટોળામાં સામેલ થઈ ગયા.

પાંડવોએ ભગવાન શિવને ઓળખી લીધા, પણ ભગવાન શિવ ભેંસના રૂપમાં જમીનમાં ડૂબવા લાગ્યા, તો ભીમે પોતાની શક્તિથી તેમને જમીનમાં ડૂબવાથી રોકી દીધા. ત્યારે ભગવાન શિવ પોતાના અસલી રૂપમાં આવ્યા અને પાંડવોને માફ કરી દીધા. ભગવાન શિવનું મોઢું બહાર હતું, પણ તેમનું શરીર કેદારનાથ પહોંચી ગયું હતું. જે સ્થળ પર તેમનું શરીર પહોંચ્યું તે સ્થળને કેદારનાથ અને તેમના મુખવાળા સ્થળને પશુપતિનાથના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. આ બંને મંદિરો આજે પણ મૌજૂદ છે.

અશ્વત્થામા

અશ્વત્થામા મહાભારતના પુરાવાઓમાંથી એક છે. દ્રોણાચાર્યનો પુત્ર અશ્વત્થામા અત્યંત બુદ્ધિશાળી અને પ્રભાવશાળી હતો. અશ્વત્થામાના માથા પર બાળપણથી જ મણિ હતી, આ જ કારણે તેને કોઈ હરાવી શકતું નહોતું. ઇતિહાસમાં લખ્યું છે કે અશ્વત્થામાએ પૃથ્વીરાજ ચૌહાણને શબ્દ વૈદિક બાણ ચલાવવાનું શીખવાડ્યું હતું. ત્યાં આજે પણ ભગવાન શિવનું એક મંદિર છે જ્યાં અશ્વત્થામા રોજ સવારે આવે છે અને જળ અને ફૂલ ચઢાવે છે. જ્યારે મહાભારત યુદ્ધમાં અશ્વત્થામાના પિતા દ્રોણાચાર્ય છળથી માર્યા ગયા ત્યારે ક્રોધિત થઈને અશ્વત્થામાએ દ્રૌપદીના પાંચેય પુત્રોને સુતા સમયે મારી નાખ્યા.

ત્યારે અર્જુન ક્રોધિત થઈને અશ્વત્થામાનો પીછો કરવા લાગ્યા, પછી અશ્વત્થામાએ અર્જુન પર બ્રહ્માસ્ત્ર છોડ્યું, પછી અર્જુને પણ બ્રહ્માસ્ત્ર છોડ્યું. વેદવ્યાસે તે બંનેને સલાહ આપી કે આથી પૃથ્વીનો વિનાશ થઈ જશે તેથી પોતાનું બ્રહ્માસ્ત્ર પાછું લઈ લો. અર્જુને પોતાનું બ્રહ્માસ્ત્ર પાછું લઈ લીધું. પણ અશ્વત્થામાને બ્રહ્માસ્ત્ર પાછું લેવાનો મંત્ર ખબર નહોતો. તેથી અશ્વત્થામાએ બ્રહ્માસ્ત્રને અભિમન્યુની પત્ની ઉત્તરાના ગર્ભ તરફ વાળી દીધો. શ્રીકૃષ્ણએ નિર્દોષ બાળકો અને સ્ત્રીઓની હત્યાને અન્યાય માનીને ક્રોધિત થઈને અશ્વત્થામાના માથાની મણિ છીનવી લીધી અને તેને કળિયુગના અંત સુધી પૃથ્વી પર ભટકતા રહેવાનો શાપ આપી દીધો અને ઉત્તરાના ગર્ભને પુનર્જીવિત કરી દીધો.