રોયલ સ્વીડિશ એકેડેમી ઑફ સાયન્સે આ વર્ષના ચિકિત્સા અથવા ફિઝિયોલોજીમાં નોબેલ પુરસ્કારની જાહેરાત કરી. આ પ્રતિષ્ઠિત સન્માનથી અમેરિકાના મેરી ઇ. બ્રુન્કો અને ફ્રેડ રામ્સડેલ તથા જાપાનના શિમોન સાકાગુચીને સન્માનિત કરવામાં આવ્યા.
નવી દિલ્હી: ચિકિત્સામાં નોબેલ પુરસ્કાર 2025ની જાહેરાત સોમવાર, 6 ઓક્ટોબરે રોયલ સ્વીડિશ એકેડેમી ઑફ સાયન્સે કરી. આ વર્ષનો પુરસ્કાર અમેરિકાના મેરી ઇ. બ્રુન્કો, ફ્રેડ રામ્સડેલ અને જાપાનના શિમોન સાકાગુચીને મળ્યો. નોબેલ જ્યુરીએ જણાવ્યું કે તેમને આ સન્માન રોગપ્રતિકારક શક્તિને નિયંત્રિત રાખવા સંબંધિત સંશોધન માટે આપવામાં આવ્યું છે.
તેમના સંશોધને પેરિફેરલ ઇમ્યુન ટોલરન્સ (Peripheral Immune Tolerance) ને સમજવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું છે. આ શોધ ચિકિત્સા અને ઇમ્યુનોલોજીના ક્ષેત્રમાં ક્રાંતિકારી સાબિત થઈ છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ તેમજ ઓટોઇમ્યુન બિમારીઓના ઇલાજમાં નવી સંભાવનાઓના દ્વાર ખોલ્યા છે.
પેરિફેરલ ઇમ્યુન ટોલરન્સ પર સંશોધન
નોબેલ જ્યુરીએ જણાવ્યું કે મેરી ઇ. બ્રુન્કો, ફ્રેડ રામ્સડેલ અને શિમોન સાકાગુચીની શોધો પેરિફેરલ ઇમ્યુન ટોલરન્સ (Peripheral Immune Tolerance) સાથે સંબંધિત છે. પેરિફેરલ ઇમ્યુન ટોલરન્સનો અર્થ છે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને સંતુલિત અને નિયંત્રિત રાખવી જેથી તે ફક્ત હાનિકારક તત્વો પર હુમલો કરે અને શરીરના પોતાના સ્વસ્થ કોષોને નુકસાન ન પહોંચાડે.
આ ક્ષેત્રમાં સંશોધન કરનારા આ વૈજ્ઞાનિકોએ એ સમજવામાં મદદ કરી કે રોગપ્રતિકારક શક્તિ કેવી રીતે પોતાને નિયંત્રિત કરે છે અને અસામાન્ય પ્રતિક્રિયાઓથી બચે છે. આ શોધનું મહત્વ ફક્ત ઇમ્યુનોલોજી સુધી સીમિત નથી પણ તેની સીધી અસર કેન્સર, ઓટોઇમ્યુન અને એન્ટી-ઇમ્યુન રોગોના ઉપચાર પર પડે છે.
ચિકિત્સામાં યોગદાન
નોબેલ પુરસ્કાર સમિતિએ જણાવ્યું કે આ વૈજ્ઞાનિકોની શોધોએ ચિકિત્સા સંશોધનના નવા આયામો ખોલી દીધા છે. તેમના સંશોધનના આધારે નવા પ્રકારના ઉપચાર અને દવાઓ વિકસાવવામાં આવી રહી છે, જેનાથી કેન્સર જેવી ગંભીર બીમારીઓ અને ઓટોઇમ્યુન રોગોમાં વધુ સારા પરિણામો મળવાની સંભાવના છે. આ શોધ ચિકિત્સા વિજ્ઞાનને ફક્ત ઊંડાણપૂર્વક સમજવાની તક જ નથી આપતી પરંતુ રોગોના ઇલાજની દિશામાં એક નવી રાહ પણ ખોલે છે.
ચિકિત્સાનો નોબેલ પુરસ્કાર, જેને સામાન્ય રીતે ફિઝિયોલોજી અથવા મેડિસિનમાં નોબેલ પુરસ્કાર કહેવાય છે, તે 1901થી દર વર્ષે આપવામાં આવે છે. આજ સુધી આ સન્માન 229 વૈજ્ઞાનિકોને તેમના ઉત્કૃષ્ટ સંશોધન અને યોગદાન માટે પ્રદાન કરવામાં આવ્યું છે. ગયા વર્ષે, એટલે કે 2024માં, આ પુરસ્કાર અમેરિકી નાગરિક વિક્ટર એમ્બ્રોસ અને ગેરી રુવકુનને આપવામાં આવ્યો હતો. તેમને આ સન્માન માઇક્રોરાઇબોન્યુક્લીક એસિડ (microRNA) પર કરવામાં આવેલી શોધો માટે મળ્યું હતું, જેણે જીન એક્સપ્રેશન અને રોગોના ઇલાજના ક્ષેત્રમાં નવી સંભાવનાઓને જન્મ આપ્યો.
