એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) એ કોંગ્રેસ નેતા પ્રિયંકા ગાંધીના પતિ રોબર્ટ વાડ્રા વિરુદ્ધ જમીન સોદામાં કથિત મની લોન્ડરિંગ (નાણાકીય ગેરરીતિ) સંબંધિત કેસમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરી છે.
ED: રોબર્ટ વાડ્રા (Robert Vadra), કોંગ્રેસ નેતા પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રાના પતિ ફરી એકવાર એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED)ના રડાર પર છે. EDએ વાડ્રા વિરુદ્ધ જમીન સોદામાં કથિત મની લોન્ડરિંગ કેસમાં દિલ્હીની રાઉઝ એવન્યુ કોર્ટમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરી છે. આ સાથે જ વાડ્રાની કંપની સ્કાયલાઈટ હોસ્પિટાલિટી પ્રાઇવેટ લિમિટેડની લગભગ 37.64 કરોડ રૂપિયાની 43 સ્થાવર મિલકતો પણ જપ્ત કરવામાં આવી છે.
આ કેસ હરિયાણાના માનેસર-શિખોહપુર જમીન સોદા સાથે જોડાયેલો છે, જેમાં વાડ્રા અને અન્ય આરોપીઓ પર અનિયમિતતાઓ અને મની લોન્ડરિંગના ગંભીર આરોપો લાગ્યા છે. સવાલ એ ઊભો થાય છે કે આ કેસનું મૂળ શું છે, EDએ વાડ્રા પર શું આરોપો લગાવ્યા છે અને આગળ કાયદાકીય કાર્યવાહી શું થઈ શકે છે? ચાલો વિગતવાર જાણીએ.
શું છે રોબર્ટ વાડ્રા સાથે જોડાયેલો સમગ્ર કેસ?
આ વિવાદની શરૂઆત થઈ હતી હરિયાણાના માનેસર-શિખોહપુર વિસ્તારમાં જમીન ખરીદ-વેચાણથી. આરોપ છે કે વાડ્રાની કંપનીએ ઓમકારેશ્વર પ્રોપર્ટીઝ પાસેથી જમીન ખરીદી અને તેનું મ્યુટેશન માત્ર એક દિવસમાં કરાવી લીધું, જ્યારે સામાન્ય રીતે તેમાં ત્રણ મહિના સુધી લાગે છે. તેના પછીના જ દિવસે જમીન વાડ્રાની કંપનીના નામે ટ્રાન્સફર કરી દેવામાં આવી.
ત્યારબાદ હરિયાણાની તત્કાલીન ભૂપેન્દ્ર સિંહ હુડ્ડા સરકારે વાડ્રાની કંપનીને આ જમીનને કોમર્શિયલ કોલોની તરીકે વિકસાવવાનું લાયસન્સ આપી દીધું. જેવું જ આ લાયસન્સ મળ્યું, જમીનની કિંમત અનેક ગણી વધી ગઈ. વર્ષ 2008માં વાડ્રા સાથે જોડાયેલી કંપનીએ એ જ જમીન રિયલ એસ્ટેટ દિગ્ગજ ડીએલએફને 58 કરોડ રૂપિયામાં વેચી દીધી. આરોપ છે કે થોડા જ મહિનામાં જમીનની કિંમત 773 ટકા સુધી વધારવામાં આવી અને તેનાથી ભારે નફો કમાવવામાં આવ્યો. બાદમાં હુડ્ડા સરકારે રહેણાંક પ્રોજેક્ટનું લાયસન્સ પણ ડીએલએફને ટ્રાન્સફર કરી દીધું.
કેસનો ખુલાસો કેવી રીતે થયો?
આ કેસનો ખુલાસો ત્યારે થયો જ્યારે આઈએએસ અધિકારી અશોક ખેમકા (હવે નિવૃત્ત) હરિયાણામાં ભૂમિ નોંધણી વિભાગના ઇન્સ્પેક્ટર જનરલના પદ પર હતા. તેમણે વાડ્રા સાથે જોડાયેલા સોદાઓની તપાસ શરૂ કરી દીધી. તપાસ પછી ખેમકાએ 15 ઓક્ટોબર 2012ના રોજ જમીનનું મ્યુટેશન રદ કરી દીધું. આ પછી વિવાદ વધ્યો અને ખેમકાની બદલી કરવામાં આવી.
હુડ્ડા સરકારે ખેમકા પર 'અધિકારથી બહાર જઈને કાર્યવાહી' કરવાનો આરોપ લગાવ્યો અને વાડ્રાને ક્લીન ચિટ આપી દીધી. બાદમાં ભાજપ સરકાર આવ્યા પછી કેસે ફરી ગતિ પકડી.
ભાજપ સરકારમાં ફરી ખુલ્યો કેસ
2014માં ભાજપ સરકાર આવ્યા પછી મનોહર લાલ ખટ્ટર સરકારે આ સોદાની તપાસ માટે નિવૃત્ત જજની આગેવાનીમાં એક આયોગ બનાવ્યું. ઓગસ્ટ 2016માં આયોગે 182 પાનાંનો રિપોર્ટ સોંપ્યો પરંતુ તેને સાર્વજનિક કરવામાં આવ્યો નહીં. હુડ્ડા સરકારે આયોગની રચનાને પંજાબ-હરિયાણા હાઈકોર્ટમાં પડકારી અને રિપોર્ટને સાર્વજનિક ન કરવાનું આશ્વાસન આપ્યું.
2018માં હરિયાણા પોલીસે આ કેસમાં કેસ નોંધ્યો, જેમાં વાડ્રા અને હુડ્ડાના નામ પણ સામેલ હતા. 1 સપ્ટેમ્બર 2018ના રોજ EDએ આ કેસને સંભાળી લીધો અને મની લોન્ડરિંગની તપાસ શરૂ કરી દીધી.
EDનો આરોપ શું છે?
EDનો આરોપ છે કે રોબર્ટ વાડ્રાએ નકલી દસ્તાવેજો અને ખોટી ઘોષણાઓના આધારે જમીન ખરીદ-વેચાણ કરીને નફો કમાયો. EDનું કહેવું છે કે આ મની લોન્ડરિંગનો ક્લાસિક કેસ છે, જેમાં પ્રોપર્ટી ડીલ દ્વારા બ્લેક મનીને વ્હાઇટ કરવામાં આવ્યું. EDએ વાડ્રાની કંપની સ્કાયલાઈટ હોસ્પિટાલિટી ઉપરાંત 11 અન્ય લોકોને પણ આરોપી બનાવ્યા છે. કોર્ટમાં દાખલ ચાર્જશીટમાં 37.64 કરોડની સંપત્તિઓને 'ગુનાઈત કમાણી' જણાવવામાં આવી છે.
એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટે વાડ્રાની જે સંપત્તિઓ જપ્ત કરી છે, તેની પાછળ મની લોન્ડરિંગ પ્રિવેન્શન એક્ટ (PMLA)ની કલમ 5 લાગુ થાય છે. આ હેઠળ ED કોઈપણ શંકાસ્પદ વ્યક્તિની એ સંપત્તિને કામચલાઉ રીતે જપ્ત કરી શકે છે, જેને ગુનાથી મેળવેલી માનવામાં આવે છે. આ જપ્તી આદેશની માન્યતા 180 દિવસ સુધી હોય છે.
આ દરમિયાન ED દ્વારા નિયુક્ત ન્યાયિક અધિકારી (Adjudicating Authority) પાસેથી પુષ્ટિ કરાવવામાં આવે છે. જો અધિકારી તેને સાચું માને છે તો સંપત્તિ જપ્ત રહેશે, નહીં તો આપોઆપ મુક્ત થઈ જશે. ધ્યાનમાં રાખો, સંપત્તિનો માલિકી હક ED પાસે જતો નથી, માત્ર કબજો રહે છે. જો આરોપી દોષી સાબિત થાય છે તો કોર્ટ તેની સંપત્તિને જપ્ત કરવાનો આદેશ આપી શકે છે.
હવે આગળ શું થશે?
હવે જ્યારે EDએ ચાર્જશીટ દાખલ કરી દીધી છે, કોર્ટ દસ્તાવેજોની તપાસ અને ચકાસણી કર્યા બાદ આરોપ નક્કી કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરશે. ત્યારબાદ રોબર્ટ વાડ્રાને કોર્ટમાં નિયમિત રીતે હાજર થવું પડશે. જો અદાલત એવું માને છે કે EDના આરોપોમાં દમ છે, તો કેસ આગળ વધશે. જો વાડ્રા દોષી સાબિત થાય છે તો સંપત્તિ જપ્ત કરવાની સાથે-સાથે કડક સજાની પણ જોગવાઈ છે. वहीं, વાડ્રા અને હુડ્ડા બંને જ આરોપોને રાજકીય ષડયંત્ર જણાવી ચૂક્યા છે.
આ ચાર્જશીટ પછી લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધીએ કેન્દ્ર સરકાર પર પ્રહાર કર્યા. તેમણે કહ્યું કે, રોબર્ટ વાડ્રાને જાણી જોઈને પરેશાન કરવામાં આવી રહ્યા છે. પરંતુ આખરે જીત સત્યની જ થશે.
