ભારતીય રેલ્વે સુરક્ષા દળ એટલે કે આરપીએફના ઇતિહાસમાં પહેલીવાર એક મહિલા અધિકારીએ સૌથી ઊંચા પદ પર જવાબદારી સંભાળી છે. 1993 બેચના સીનિયર આઇપીએસ અધિકારી સોનાલી મિશ્રાને આરપીએફના નવા મહાનિર્દેશક બનાવવામાં આવ્યા છે. કેન્દ્ર સરકારની કેબિનેટની નિમણૂક સમિતિએ તેમના નામને મંજૂરી આપી હતી અને હવે તેમણે ઔપચારિક રીતે પદભાર ગ્રહણ કરી લીધો છે.
આરપીએફની સ્થાપના 1882માં થઈ હતી અને ત્યારથી અત્યાર સુધી તેનું નેતૃત્વ હંમેશા પુરુષ અધિકારીઓના હાથમાં રહ્યું છે. હવે પહેલીવાર આ પરંપરાને તોડતા એક મહિલા અધિકારીને કમાન સોંપવામાં આવી છે.
મધ્ય પ્રદેશ કેડરના છે સોનાલી મિશ્રા
સોનાલી મિશ્રા મૂળરૂપે મધ્ય પ્રદેશ કેડરના વરિષ્ઠ આઇપીએસ અધિકારી છે. તેઓને 31 ઓક્ટોબર 2026 સુધી આરપીએફના મહાનિર્દેશક નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. આ પદ પર નિયુક્ત થતા જ તેમણે ઇતિહાસ રચી દીધો છે અને મહિલા સશક્તિકરણની દિશામાં આ એક મોટું પગલું માનવામાં આવી રહ્યું છે.
ત્રણ દાયકાઓનો ગહેરો અનુભવ
સોનાલી મિશ્રા પોલીસ સેવામાં ત્રણ દાયકાથી વધારેનો અનુભવ ધરાવે છે. તેમની ઓળખ એક તેજ-તર્રાર, અનુશાસિત અને કર્મઠ અધિકારી તરીકે રહી છે. આરપીએફમાં આવતા પહેલાં તેઓ મધ્ય પ્રદેશ પોલીસના ઘણા મહત્વપૂર્ણ પદો પર કામ કરી ચૂક્યા છે. તેઓ ભોપાલ સ્થિત પોલીસ ટ્રેનિંગ એન્ડ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં અધિક પોલીસ મહાનિર્દેશકના પદ પર હતા અને મધ્ય પ્રદેશ પોલીસ અકાદમીના નિદેશક પણ રહી ચૂક્યા છે.
સીબીઆઈ, બીએસએફ અને આંતરરાષ્ટ્રીય અનુભવ પણ સામેલ
સોનાલી મિશ્રાનું કાર્યક્ષેત્ર ફક્ત રાજ્ય સ્તર સુધી સીમિત નથી રહ્યું છે. તેઓ ભારતની કેન્દ્રીય તપાસ એજન્સી સીબીઆઈ અને સીમા સુરક્ષા દળ એટલે કે બીએસએફમાં પણ મહત્વપૂર્ણ જવાબદારીઓ નિભાવી ચૂક્યા છે. આ ઉપરાંત, તેમણે સંયુક્ત રાષ્ટ્રના કોસોવો શાંતિ મિશનમાં પણ ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું છે, જ્યાં તેમના કાર્યની આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તર પર સરાહના થઈ હતી.
પદભાર સંભાળતા જ આપ્યું પહેલું નિવેદન
આરપીએફની કમાન સંભાળતા જ સોનાલી મિશ્રાએ મીડિયા સાથે વાત કરતા કહ્યું કે તેઓ બળના આદર્શ વાક્ય "યશો લભસ્વ" ને પૂરી નિષ્ઠા અને સમર્પણ સાથે નિભાવશે. આ આદર્શ વાક્યનો અર્થ છે – સતર્કતા, સાહસ અને સેવા. તેમણે સરકાર અને વિભાગનો આભાર વ્યક્ત કરતા ભરોસો વ્યક્ત કર્યો કે તેઓ આ ભૂમિકામાં પોતાનું સર્વશ્રેષ્ઠ આપશે.
શું હોય છે રેલ્વે સુરક્ષા દળનું કામ
રેલ્વે સુરક્ષા દળ ભારતનાં સૌથી મોટા સુરક્ષા દળોમાંનું એક છે, જેનું મુખ્ય કામ ભારતીય રેલ નેટવર્કની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવાનું છે. આરપીએફની જવાબદારી પૂરા દેશના રેલ્વે સ્ટેશનો, ટ્રેનો, યાર્ડ્સ અને અન્ય રેલ્વે પરિસરોની સુરક્ષાની હોય છે. આ ઉપરાંત યાત્રીઓની સુરક્ષા, ચોરી રોકવી, માનવ તસ્કરી પર નજર રાખવી અને આતંકવાદથી જોડાયેલી ગતિવિધિઓ પર કાર્યવાહી કરવાનું પણ તેનો હિસ્સો છે.
મહાનિર્દેશકનો શું હોય છે વેતનમાન
આરપીએફના મહાનિર્દેશક એટલે કે ડીજીને કેન્દ્ર સરકારના નિયમો હેઠળ વેતન આપવામાં આવે છે. તેમનું મૂળ વેતન 2 લાખ 25 હજાર રૂપિયા પ્રતિમાસ હોય છે. આ સાથે જ તેમને મોંઘવારી ભથ્થું, મકાન ભાડા ભથ્થું અને અન્ય સુવિધાઓ પણ મળે છે. આ પદ ભારતીય સુરક્ષા દળોમાં સૌથી પ્રતિષ્ઠિત અને વરિષ્ઠ પદોમાં ગણવામાં આવે છે.
મહિલા નેતૃત્વની નવી મિસાલ
સોનાલી મિશ્રાની આ નિયુક્તિ કેવળ એક પદ પર બદલાવ નથી, પરંતુ આ દેશની કાયદો વ્યવસ્થા અને સુરક્ષા એજન્સીઓમાં મહિલાઓની ભાગીદારીને દર્શાવે છે. આજે જ્યારે મહિલાઓ દરેક ક્ષેત્રમાં પોતાની હાજરી નોંધાવી રહી છે, એવામાં આરપીએફ જેવી પરંપરાગત અને પુરુષ-પ્રધાન સંસ્થામાં મહિલા નેતૃત્વનું આવવું એક અહમ વળાંક માનવામાં આવી રહ્યું છે.
રેલ્વે નેટવર્કની સુરક્ષામાં થશે નવો બદલાવ
સોનાલી મિશ્રાના નેતૃત્વમાં આરપીએફના કામકાજમાં નવા બદલાવની અપેક્ષા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. તેમની કાર્યશૈલી, તકનીકી દ્રષ્ટિકોણ અને મહિલા સુરક્ષાને લઈને સજાગતા આ બળને વધુ આધુનિક અને ઉત્તરદાયી બનાવી શકે છે. ખાસ કરીને રેલ્વેમાં મહિલાઓની યાત્રાને સુરક્ષિત બનાવવાની દિશામાં તેમના નેતૃત્વથી અપેક્ષાઓ ઘણી છે.
પદભાર ગ્રહણ સમારોહમાં દેખાયો ઉત્સાહ
સોનાલી મિશ્રાના પદભાર સંભાળવાના અવસર પર આયોજિત કાર્યક્રમમાં ઘણા વરિષ્ઠ અધિકારી અને રેલ્વેના અધિકારીઓ હાજર રહ્યા. ત્યાં કર્મચારીઓ અને અધિકારીઓમાં વિશેષ ઉત્સાહ જોવા મળ્યો. સૌએ ખુલ્લા દિલથી તેમનું સ્વાગત કર્યું અને આશા વ્યક્ત કરી કે તેમના નેતૃત્વમાં આરપીએફ નવી ઊંચાઈઓને સર કરશે.
