યુક્રેન યુદ્ધ સમાપ્ત કરવા અંગે રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન વચ્ચે શુક્રવારે થયેલી શિખર બેઠક કોઈ નક્કર સમજૂતી વિના સમાપ્ત થઈ ગઈ. ટ્રમ્પે વાતચીતને “ખૂબ જ પ્રોડક્ટિવ” ગણાવી, જ્યારે પુતિને તેને પરસ્પર આદર અને રચનાત્મક માહોલમાં થયેલી વાર્તા ગણાવી.
અલાસ્કા: અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન વચ્ચે અલાસ્કામાં આયોજિત બહુપ્રતીક્ષિત શિખર વાર્તા કોઈ નક્કર પરિણામ સુધી પહોંચી શકી નથી. ત્રણ કલાક ચાલેલી આ બેઠકનો મુખ્ય એજન્ડા યુક્રેન યુદ્ધને સમાપ્ત કરવાની દિશામાં પ્રગતિ કરવાનો હતો. જો કે, ગહન ચર્ચા છતાં બંને નેતાઓ કોઈ સમજૂતી પર પહોંચી શક્યા નથી. આ નિષ્ફળતાના કારણે માત્ર આંતરરાષ્ટ્રીય રાજનીતિમાં અનિશ્ચિતતા જળવાઈ રહી નથી, પરંતુ ભારત માટે પણ નવા પડકારો ઉભા થઈ શકે છે.
વાર્તામાં દેખાયો તણાવપૂર્ણ માહોલ
અમેરિકન મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, બેઠકનો માહોલ શરૂઆતથી જ તણાવપૂર્ણ હતો. ફોક્સ ન્યૂઝના વ્હાઇટ હાઉસ સંવાદદાતા જેકી હેનરિકે પોતાના રિપોર્ટમાં લખ્યું કે રૂમનું વાતાવરણ સકારાત્મક નહોતું. પુતિન સીધા મુદ્દા પર આવી ગયા, પોતાનું નિવેદન રાખ્યું અને ફોટો ખેંચાવ્યા બાદ નીકળી ગયા. આ કારણે એવો સંદેશ ગયો કે વાર્તા માત્ર ઔપચારિકતાઓ સુધી સીમિત રહી ગઈ.
સંયુક્ત પ્રેસ કોન્ફરન્સ દરમિયાન પુતિને વાતચીતને રચનાત્મક અને પરસ્પર સન્માનજનક ગણાવી. તેમણે અહીં સુધી કહ્યું કે જો ટ્રમ્પ પહેલાંથી રાષ્ટ્રપતિ હોત તો યુક્રેન યુદ્ધ ક્યારેય શરૂ જ ન થયું હોત. वहीं, ટ્રમ્પે બેઠકને "ખૂબ જ ઉત્પાદક" ગણાવતા એ સ્વીકાર્યું કે કોઈ પણ મુદ્દા પર અંતિમ સમજૂતી થઈ નથી.
પત્રકારોના સવાલોથી બચતા દેખાયા બંને નેતા
બેઠક પછી આયોજિત પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં પત્રકારોને કોઈ પણ સવાલનો જવાબ આપવામાં આવ્યો ન હતો. આ સંકેત હતો કે વાર્તા એટલી સફળ રહી નથી, જેટલી અપેક્ષા રાખવામાં આવી રહી હતી. પુતિને કહ્યું કે "કેટલાક મુદ્દાઓ પર સહમતિ બની છે", પરંતુ તેમણે વિગતો શેર કરી ન હતી. બાદમાં ટ્રમ્પે પણ એ દોહરાવ્યું કે "જ્યાં સુધી કોઈ સમજૂતી ન થાય, ત્યાં સુધી કોઈ સમજૂતી નથી."
ટ્રમ્પે કહ્યું કે મોટાભાગના મુદ્દાઓ પર બંને પક્ષ સહમત થયા છે, પરંતુ કેટલાક મોટા અને સંવેદનશીલ બિંદુઓ પર મતભેદ કાયમ છે. તેમણે એ પણ સંકેત આપ્યો કે બંને દેશો વચ્ચે ભવિષ્યમાં વધુ વાતચીત થઈ શકે છે.
યુક્રેન યુદ્ધ છેલ્લા બે વર્ષોથી વૈશ્વિક રાજનીતિનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ મુદ્દો બનેલો છે. અમેરિકા અને તેના સહયોગી દેશો રશિયા પર સતત પ્રતિબંધ લગાવતા આવી રહ્યા છે, જ્યારે રશિયા પોતાની શરતો પર જ યુદ્ધવિરામ માટે તૈયાર છે. આ પૃષ્ઠભૂમિમાં ટ્રમ્પ-પુતિનની બેઠકથી એવી અપેક્ષા હતી કે કોઈ નક્કર પહેલ સામે આવશે. પરંતુ પરિણામોની કમીથી એ સંકેત મળે છે કે યુક્રેન સંકટનું સમાધાન હજી દૂર છે.
ભારત પર શું થશે અસર?
આ અસફળ વાર્તાની સીધી અસર ભારતની વિદેશ નીતિ અને આર્થિક સ્થિતિ પર પડી શકે છે. દક્ષિણ એશિયા મામલાના અમેરિકન નિષ્ણાત માઈકલ કુગેલમેને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ "એક્સ" પર લખ્યું, "કોઈ સમજૂતીની જાહેરાત ન થવી એ દર્શાવે છે કે શિખર સંમેલન સફળ રહ્યું નથી. આનાથી અમેરિકા-ભારત વચ્ચે તણાવ વધી શકે છે."
હકીકતમાં, હાલમાં જ અમેરિકી નાણામંત્રી બેસન્ટે સંકેત આપ્યો હતો કે જો ટ્રમ્પ અને પુતિનની બેઠકથી કોઈ નક્કર પરિણામ નહીં નીકળે, તો ભારત પર અમેરિકી ટેરિફ વધી શકે છે. અમેરિકા પહેલાથી જ ભારત પર રશિયાથી ઉર્જા અને રક્ષા સોદાઓના કારણે દબાણ બનાવી રહ્યું છે. જો વાર્તા અસફળ રહે છે, તો ભારતને અમેરિકા અને રશિયા વચ્ચે સંતુલન જાળવવામાં વધુ મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
વૈશ્વિક સ્તર પર શું સંકેત?
આ શિખર સંમેલને એ પણ સાબિત કરી દીધું છે કે ભલે વ્યક્તિગત સ્તર પર ટ્રમ્પ અને પુતિન એક-બીજા પ્રત્યે સકારાત્મક સંકેત આપતા હોય, પરંતુ જ્યારે વાત રાષ્ટ્રીય હિતો અને ભૂ-રાજકીય સમીકરણોની આવે છે, તો સમજૂતી કરવી સરળ હોતી નથી. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે અમેરિકા અને રશિયા વચ્ચે કોઈ પણ મોટી ડીલ ત્યારે જ સંભવ છે, જ્યારે બંને દેશોના વ્યૂહાત્મક હિતોમાં મેળ બેસે. હાલમાં એવું દેખાઈ રહ્યું નથી.
અલાસ્કા બેઠકથી એ સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે કે વૈશ્વિક રાજનીતિમાં અનિશ્ચિતતા જળવાઈ રહેશે અને આવનારા સમયમાં ઘણા દેશોને પોતાની વિદેશ નીતિ પર નવા સિરેથી વિચાર કરવો પડશે.
