વારાણસી, ઉત્તર પ્રદેશ: નવરાત્રિ દરમિયાન વારાણસીની ગલીઓ મા દુર્ગાના મહિષાસુર મર્દિની રૂપની સ્તુતિગાથાઓથી ગુંજી ઉઠે છે. આ અવતાર ફક્ત દેવીની શક્તિનું પ્રતીક નથી, પરંતુ રાષ્ટ્રીય એકતા અને સામૂહિક સંઘર્ષની વાર્તા પણ વર્ણવે છે.
પ્રતીક, કથા અને મહત્વ
મહિષાસુર મર્દિની સ્વરૂપમાં દેવી પોતાના શસ્ત્રો વડે મહિષાસુરનો સંહાર કરે છે — આ ઝલક શક્તિ, વીરતા અને સામૂહિક સ્વરૂપનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. શાસ્ત્રોમાં, ખાસ કરીને માર્કંડેય પુરાણમાં વર્ણવવામાં આવ્યું છે કે જ્યારે એકલા દેવતાઓ માટે અસુરોનો વધ કરવો શક્ય ન બન્યો, ત્યારે સમન્વિત શક્તિ સ્વરૂપા દેવીની રચના કરવામાં આવી. વિષ્ણુએ ચક્ર, શિવએ ત્રિશૂળ, અન્ય દેવતાઓએ ધનુષ્યબાણ, ખડ્ગ વગેરે આપ્યા — આ આયુધોની શક્તિ એકત્રિત થઈને દેવીએ મહિષાસુરનો વધ કર્યો. વારાણસીમાં આઠમીથી ચૌદમી સદીની વચ્ચેની 10થી વધુ મહિષાસુર મર્દિની પ્રતિમાઓ આજે પણ મોજૂદ છે, જે આ આંદોલન અને શ્રદ્ધાની નિરંતરતા દર્શાવે છે.
આધુનિક સંદર્ભમાં સંદેશ
એવું માનવામાં આવે છે કે આ રૂપ આપણને યાદ અપાવે છે કે પડકારો કે આક્રમણોનો સામનો સામૂહિક શક્તિ, એકતા અને દ્રઢ સંકલ્પથી જ થવો જોઈએ.
