अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी शुक्रवार, १७ ऑक्टोबर २०२५ रोजी व्हाईट हाऊसमध्ये युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोदिमीर झेलेन्स्की यांच्या भेटीदरम्यान पुन्हा दावा केला की भारत आता रशियाकडून तेल आयात करणार नाही.
वॉशिंग्टन: अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी शुक्रवार, १७ ऑक्टोबर २०२५ रोजी व्हाईट हाऊसमध्ये युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोदिमीर झेलेन्स्की यांच्या भेटीदरम्यान दावा केला की भारत आता रशियाकडून तेल आयात करणे बंद करेल. ट्रम्प म्हणाले की, त्यांनी आधीच भारतातून होणाऱ्या आयातीत घट झाल्याचे ऐकले आहे आणि याला “मोठे पाऊल” असे संबोधले. यापूर्वी बुधवार, १५ ऑक्टोबर रोजीही ट्रम्प यांनी दावा केला होता की पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांना रशियाकडून तेल न खरेदी करण्याचे आश्वासन दिले होते.
तथापि, भारताच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने (MEA) ट्रम्प यांचा दावा पूर्णपणे फेटाळून लावला आहे. प्रवक्ते रणधीर जयस्वाल यांनी स्पष्ट केले की, भारत आणि अमेरिका यांच्यात अलीकडे या विषयावर कोणतीही चर्चा किंवा दूरध्वनी झालेला नाही. ते म्हणाले, पंतप्रधान मोदी आणि राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांच्यात कोणतीही चर्चा झाली नाही, त्यामुळे तेल खरेदीबाबत कोणतेही आश्वासन देण्याचा प्रश्नच उद्भवत नाही.
ट्रम्प यांनी चीनवरही दबाव आणण्याची भाषा केली
रशियन तेलाच्या बाबतीत, ट्रम्प यांनी केवळ भारतावरच नव्हे, तर चीनवरही दबाव आणण्याची भाषा केली. ते म्हणाले की, आता ते चीनलाही रशियाकडून कच्चे तेल खरेदी न करण्यास प्रवृत्त करतील. ट्रम्प यांची ही भूमिका अमेरिकेच्या जागतिक रणनीतीचा भाग मानली जात आहे, ज्याचा उद्देश मॉस्कोला युक्रेन युद्धासाठी निधी देण्यापासून रोखणे हा आहे.
भारताने वारंवार स्पष्ट केले आहे की तो आपल्या ऊर्जा सुरक्षा आणि राष्ट्रीय हितांना प्राधान्य देतो. भारत अजूनही रशियाकडून सवलतीच्या दरात कच्चे तेल खरेदी करत आहे, परंतु गेल्या काही महिन्यांत आयातीत घट झाली आहे. आकडेवारीनुसार, जून २०२५ मध्ये भारताने रशियाकडून दररोज सुमारे २० लाख बॅरल तेल आयात केले होते, जे सप्टेंबरमध्ये घटून १६ लाख बॅरल प्रतिदिन राहिले.
ऑक्टोबरच्या पहिल्या पंधरवड्यात हा आकडा पुन्हा मजबूत झाला, ज्यामुळे जुलै-सप्टेंबर दरम्यानची तीन महिन्यांची घसरण थांबली. ही वाढ सणासुदीची मागणी आणि रिफायनरीजच्या सक्रियतेमुळे झाली आहे. तज्ञांचे म्हणणे आहे की, अमेरिकेचा इशारा आणि दाव्यांनंतरही, भारताची ऊर्जा रणनीती स्थिर आहे आणि ती केवळ जागतिक दबावांवर आधारित बदलणारी नाही.
हंगेरीवर नरम, भारतावर कठोर भूमिका
ट्रम्प यांनी पत्रकारांशी बोलताना हंगेरीच्या रशियन तेल आयातावर नरम भूमिका घेतली. ते म्हणाले की, हंगेरी एका विशेष परिस्थितीत आहे कारण त्याच्याकडे सागरी मार्ग नाहीत आणि तेल आणण्यासाठी केवळ पाइपलाइनवर अवलंबून राहावे लागते. ट्रम्प म्हणाले की, हंगेरीने आता जवळपास आयात थांबवली आहे आणि अमेरिकेच्या दृष्टिकोनातून हे स्वीकार्य आहे.
त्यांनी हंगेरीचे पंतप्रधान व्हिक्टर ऑर्बन यांना “महान नेते” असे संबोधले आणि सांगितले की येत्या आठवड्यात ते त्यांची भेट घेतील. या तुलनेतून हे स्पष्ट झाले की ट्रम्प भारताबाबत तुलनेने कठोर आहेत, तर हंगेरीसारख्या मर्यादित पर्याय असलेल्या देशांच्या बाबतीत ते नरमाईने वागत आहेत.
अमेरिकेचे मत आहे की भारताकडून रशियाकडून तेल खरेदी सुरू राहिल्याने मॉस्कोला युक्रेन युद्धासाठी आर्थिक मदत मिळते. भारताच्या सवलतीच्या तेल आयाताने त्याला जागतिक ऊर्जा बाजारात धोरणात्मकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण बनवले आहे. रशियन तेलाच्या सततच्या आयातामुळे भारताची ऊर्जा सुरक्षा सुनिश्चित होते, विशेषतः देशांतर्गत मागणी आणि रिफायनरीजची क्षमता लक्षात घेता.
