18 ऑक्टोबर 2025 रोजी कार्तिक कृष्ण त्रयोदशी तिथीला बुधादित्य योगात धनतेरसचा शुभ सण साजरा केला जात आहे. या दिवशी भगवान धन्वंतरि, माता लक्ष्मी आणि कुबेर यांच्या पूजेने धन, आरोग्य आणि समृद्धी प्राप्त होते. शुभ मुहूर्तावर सोने-चांदी, भांडी, केरसुणी आणि लक्ष्मी-गणेश मूर्ती खरेदीला विशेष महत्त्व आहे.
Dhanteras 2025: आज, म्हणजेच 18 ऑक्टोबर 2025 रोजी कार्तिक महिन्याच्या त्रयोदशी तिथीला धनतेरसचा सण संपूर्ण देशात श्रद्धेने आणि उत्साहाने साजरा केला जात आहे. या वर्षी बुधादित्य योगात येत असल्याने त्याचे महत्त्व आणखी वाढले आहे. अशी मान्यता आहे की या दिवशी भगवान धन्वंतरि समुद्र मंथनातून अमृत कलश घेऊन प्रकट झाले होते, म्हणूनच त्यांच्या पूजेसोबत माता लक्ष्मी आणि कुबेर देवता यांची देखील आराधना केली जाते. संध्याकाळच्या वेळी शुभ मुहूर्तावर सोने, चांदी, भांडी, केरसुणी किंवा दिवे खरेदी करणे शुभ मानले जाते. स्वच्छ आणि प्रकाशित घरात लक्ष्मीचा वास असतो, म्हणूनच लोक घर सजवून, दिवे लावून देवी-देवतांचे स्वागत करतात.
धनतेरस पूजा विधी
धनतेरसच्या दिवशी सकाळी स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे. मुख्य दारावर रांगोळी काढावी आणि घराच्या आत माता लक्ष्मीचे चरणचिन्ह अंकित करावे. पूजेसाठी चौरंगावर लाल वस्त्र अंथरून माता लक्ष्मी, भगवान कुबेर आणि धन्वंतरि यांच्या मूर्ती किंवा चित्रे स्थापित करावीत.
पूजेची सुरुवात भगवान गणेशाच्या आवाहनाने करावी. त्यानंतर भगवान धन्वंतरि यांना फुले, अक्षत, कुंकू आणि तुळशीची पाने अर्पण करावीत. माता लक्ष्मीला लाल फुले, कमळ गट्टे (कमळाचे बीज), मिठाई आणि नाणी अर्पण करावीत.
धन्वंतरि स्तोत्र, श्री सूक्त आणि लक्ष्मी गायत्री मंत्राचा जप करावा. पूजेनंतर दिवे लावावे आणि घराच्या चारही कोपऱ्यांमध्ये ठेवावे. संध्याकाळी पिठाचा चौमुखी दिवा बनवून त्यात मोहरीचे तेल घालावे आणि घराबाहेर दक्षिण दिशेला ठेवावे. हा दिवा यमराजाच्या नावाने लावला जातो.
धनतेरसचे महत्त्व
धनतेरस हे दिवाळी पर्वाच्या सुरुवातीचे प्रतीक आहे. या दिवसापासून पाच दिवसीय दीपोत्सवाची सुरुवात होते. पौराणिक मान्यतेनुसार, समुद्र मंथनाच्या वेळी भगवान धन्वंतरि अमृत कलश घेऊन प्रकट झाले होते, म्हणूनच या दिवसाला धनत्रयोदशी म्हटले जाते. याच दिवशी माता लक्ष्मीची देखील विशेष पूजा केली जाते. असे मानले जाते की स्वच्छ आणि प्रकाशित घरात देवी लक्ष्मीचा वास असतो, म्हणूनच लोक या दिवशी आपल्या घराची विशेष स्वच्छता करतात आणि दिवे लावून मातेचे स्वागत करतात.
बुधादित्य योगात खरेदीचे महत्त्व
या वर्षी धनतेरसवर ग्रहांची शुभ स्थिती निर्माण होत आहे. सूर्य आणि बुध यांच्या संयोगाने बनणारा बुधादित्य योग खरेदी आणि गुंतवणुकीसाठी विशेष शुभ फलदायी ठरेल. या दिवशी सोने, चांदी, तांबे, भांडी, केरसुणी आणि वाहन खरेदी करणे शुभ मानले गेले आहे. तसेच, नवीन भांडी किंवा धन संबंधी वस्तू खरेदी केल्याने येत्या वर्षात समृद्धीचे योग बनतात.
धनतेरसची पौराणिक कथा
कथेनुसार, एकदा भगवान विष्णूंनी पृथ्वीलोकी भ्रमण करण्याची इच्छा व्यक्त केली. माता लक्ष्मीनेही सोबत येण्याचा आग्रह केला. भगवान विष्णूंनी अट घातली की त्या जे काही सांगतील त्याचे पालन करावे लागेल. माता लक्ष्मीने संमती दिली.
जेव्हा भगवान विष्णू दक्षिण दिशेला जाऊ लागले, तेव्हा त्यांनी देवीला सांगितले की त्यांनी तिथेच थांबावे. परंतु माता लक्ष्मी तिथे थांबल्या नाहीत आणि त्यांच्या पाठोपाठ चालत गेल्या. वाटेत त्यांना मोहरीचे एक सुंदर शेत दिसले. मोहरीची पिवळी फुले आणि उसाचा रस पाहून माता लक्ष्मी मंत्रमुग्ध झाल्या. त्यांनी तिथेच शृंगार केला आणि उसाचा रस प्यायला.
जेव्हा भगवान विष्णू परतले आणि त्यांनी हे दृश्य पाहिले, तेव्हा त्यांनी माता लक्ष्मीला आज्ञाभंग केल्याबद्दल दंड दिला. त्यांना बारा वर्षे एका शेतकऱ्याच्या घरी राहण्याचा शाप मिळाला.
बारा वर्षे लक्ष्मी त्या शेतकऱ्याच्या घरी राहिल्या, ज्यामुळे शेतकऱ्याचे जीवन बदलले. त्याच्या घरात धन-धान्य आणि खुशहाली भरून राहिली. बारा वर्षे पूर्ण झाल्यावर भगवान विष्णू त्यांना घेण्यासाठी आले, पण शेतकरी माता लक्ष्मीला सोडायला तयार नव्हता. तेव्हा मातेने सांगितले की, त्या दरवर्षी कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीच्या दिवशी त्याच्या घरी येतील, मात्र त्याने आपले घर स्वच्छ ठेवावे आणि दिवे लावून श्रद्धेने पूजा करावी. तेव्हापासून ही परंपरा चालत आली आहे.
धनतेरस पूजा सामग्री सूची
पूजनासाठी चौरंग, लाल वस्त्र, मातीचे दिवे, मोहरीचे तेल, वाती, गंगाजल, फुले, अक्षत, रोळी, सुपारी, कलश, मौली, धूप-अगरबत्ती, मिष्टान्न, लाह्या-बताशे, धने, नवीन भांडी आणि केरसुणी ठेवली जाते. तसेच, लक्ष्मी, गणेश, कुबेर आणि धन्वंतरि जी यांचे चित्र देखील स्थापित केले जाते.
मंत्र-जाप
- भगवान धन्वंतरि मंत्र: “ॐ नमो भगवते महासुदर्शनाय वासुदेवाय धन्वंतराये अमृतकलश हस्ताय सर्व भयविनाशाय सर्व रोग निवारणाय त्रिलोकपथाय त्रिलोकनाथाय श्री महाविष्णुस्वरूप श्री धन्वंतरि स्वरूपाय नमः।”
- लक्ष्मी बीज मंत्र: “ॐ श्रीं ह्रीं क्लीं महालक्ष्म्यै नमः।”
- कुबेर बीज मंत्र: “ॐ श्रीं ह्रीं क्लीं श्री सिद्ध लक्ष्मीकुबेराय नमः।”
- गणेश बीज मंत्र: “ॐ गं गणपतये नमः।”
या मंत्रांचा जप श्रद्धा आणि भक्तिभावाने केल्यास माता लक्ष्मी आणि कुबेर देवाची कृपा प्राप्त होते.
आजचा दिवस केवळ धनवृद्धीसाठीच नव्हे, तर आरोग्य, समृद्धी आणि सौभाग्यासाठी देखील विशेष मानला गेला आहे. धनतेरसची पूजा पूर्ण मनाने आणि श्रद्धेने केल्यास जीवनात सकारात्मक ऊर्जा आणि आनंदाचा संचार होतो.
