चक्रव्यूहमा अभिमन्युको वध - महाभारतको कथा Killing of Abhimanyu in Chakravyuh - Story of Mahabharata
कुरुक्षेत्रमा कौरव र पाण्डवहरूका बीच १८ दिनसम्म भीषण युद्ध चलेको थियो। एकातिर धर्मको लागि लड्ने पाण्डव थिए भने अर्कोतिर छल, कपट र धोका दिनमा माहिर कौरव थिए। उनीहरूले छल गरेर युद्ध जित्नका लागि एउटा रणनीति बनाए। उनीहरूको योजना थियो कि अर्जुनलाई युद्धमा फसाएर चारै भाइहरूबाट टाढा लैजाने र त्यसपछि युधिष्ठिरलाई बन्दी बनाएर युद्ध जित्ने। अब युद्धको दिन कौरव सेनाको एउटा टुकडीले अर्जुनसँग युद्ध गर्दै उनलाई रणभूमिबाट टाढा लग्यो। त्यहीँ, गुरु द्रोणाचार्यले युधिष्ठिरलाई बन्दी बनाउनका लागि चक्रव्यूहको रचना गरे, जबकि पाण्डवहरूमध्ये अर्जुनलाई मात्र थाहा थियो कि चक्रव्यूहलाई कसरी तोड्ने।
अर्जुन टाढा गएपछि गुरु द्रोणाचार्यले पाण्डवहरूलाई चुनौती दिँदै भने कि या त युद्ध गर या हार मान। युद्धको नियमअनुसार युद्ध गर्नु जरुरी थियो। यदि युद्ध नगरे पनि हार हुन्थ्यो र युद्ध गरे पनि हार निश्चित थियो। अब धर्मराज युधिष्ठिरलाई के गर्ने, के नगर्ने केही थाहा भएन। त्यही समयमा धर्मराज युधिष्ठिरको सामु एउटा युवक उभिएर भने, “काकाश्री, मलाई चक्रव्यूह तोड्न र युद्ध गर्न आशीर्वाद दिनुहोस्।” यो युवक अरू कोही नभएर अर्जुनका छोरा अभिमन्यु थिए। अभिमन्यु भर्खर १६ वर्षका मात्र थिए, तर सबैलाई थाहा थियो कि उनी युद्ध कौशलमा आफ्ना पिताजस्तै निपुण छन्।
युधिष्ठिरले अभिमन्युलाई रोके, तर अभिमन्यु मानेनन् र उनले भने, “मलाई चक्रव्यूह तोड्न आउँछ। जब म आमाको गर्भमा थिएँ, तब पिताले आमालाई चक्रव्यूह तोड्ने तरिका बताउनुभएको थियो। बस त्यही बेला मैले यो सिकेको थिएँ। म अगाडि हुनेछु र तपाईंहरू सबै मेरो पछि-पछि आउनुहोस्।” हार मानेर युधिष्ठिरले अभिमन्युको कुरा माने र सबै युद्धका लागि तयार भए। सबैभन्दा अगाडि अभिमन्यु थिए र बाँकी सबै उनको पछाडि। अभिमन्युलाई रणक्षेत्रमा देखेर कौरवहरूले हाँसो उडाए कि यो सानो बालकले के युद्ध गर्छ, तर जब उनीहरूले अभिमन्युको युद्ध कौशल देखे, तब उनीहरूका पसिना छुट्यो।
अगाडि बढ्दै अभिमन्युले दुर्योधनका छोरा लक्ष्मणलाई मारेर चक्रव्यूहमा प्रवेश गरे। उनी चक्रव्यूहमा प्रवेश गर्नेबित्तिकै सिन्धुका राजा जयद्रथले चक्रव्यूहको ढोका बन्द गरिदिए, ताकि चारै भाइ चक्रव्यूहमा प्रवेश गर्न नसकुन्। अभिमन्यु अगाडि बढ्दै गइरहेका थिए। उनले एक-एक गरेर सबै योद्धालाई हराए, जसमा स्वयं दुर्योधन, कर्ण र गुरु द्रोण पनि सामेल थिए। कसैलाई कुनै उपाय थाहा भएन, तब कौरवका सबै महारथीहरूले एकसाथ मिलेर अभिमन्युमाथि हमला गरे।
कसैले उनको धनुष तोडिदिए, त कसैले रथ। तैपनि अभिमन्यु रोकिएनन्। उनले रथको पाङ्ग्रा उठाएर युद्ध गर्न थाले। ठूला-ठूला महारथीहरूसँग वीर अभिमन्यु एक्लै लडिरहे, तर उनी एक्लै कहिलेसम्म लड्थे। अन्तमा सबै मिलेर उनको हत्या गरे, र अभिमन्यु वीरगति प्राप्त भए। अभिमन्युको मृत्युपछि अर्जुनले प्रतिज्ञा गरे कि उनले अर्को दिन युद्धमा जयद्रथको वध गर्नेछन्। आज शूरवीर अभिमन्युको नाम कर्ण र अर्जुनभन्दा पनि पहिले सम्मानका साथ लिइन्छ।
