नाममा के राखेको छ? शेक्सपियरको यो प्रसिद्ध उक्ति यी दिनहरू जयपुरमा मिठाइहरूको सन्दर्भमा बहसको विषय बनेको छ। जयपुरका केही प्रमुख मिठाइ पसलहरूले आफ्ना परम्परागत मिठाइहरूका नामबाट ‘पाक’ शब्द हटाएर त्यसको ठाउँमा ‘श्री’ जोड्न थालेका छन्।
जयपुर: गुलाबी नगरी जयपुरको मिठाइ बजारमा यी दिनहरूमा एउटा नयाँ सांस्कृतिक लहर चलिरहेको छ। वर्षौंदेखि लोकप्रिय मिठाइहरूका नामबाट अब ‘पाक’ शब्द हटाएर ‘श्री’ शब्द जोडिँदैछ। यो परिवर्तन केवल एउटा भाषिक निर्णय मात्र होइन, तर देशभक्तिको भावनाबाट प्रेरित सांस्कृतिक अभिव्यक्ति बनेको छ। अबसम्म ‘मैसूर पाक’, ‘आम पाक’, ‘गोंद पाक’ जस्ता मिठाइहरूलाई ‘मैसूर श्री’, ‘आम श्री’ र ‘गोंद श्री’ नामले नामाकरण गरिएको छ।
मिठासमा देशप्रेमको स्वाद
जयपुरको वैशाली नगरस्थित ‘त्योहार स्वीट्स’की सञ्चालिका अञ्जलि जैन भन्छिन्, “हाम्रो उद्देश्य केवल मिठाइ बेच्नु मात्र होइन, तर संस्कृति र राष्ट्रप्रेमलाई पनि जोगाउनु हो। ‘पाक’ शब्दको अर्थ जेसुकै भए पनि, तर आजको सन्दर्भमा यो धेरै मानिसहरूका लागि भावनात्मक असुविधाको कारण बनेको छ। त्यसैले हामीले निर्णय गर्यौं कि अब हाम्रा मिठाइहरूमा ‘श्री’को पवित्रता र भारतीयता झल्कनेछ।
उनले बताइन् कि हालै देशमा भएको ‘अपरेसन सिन्दूर’ र पाकिस्तान समर्थित आतङ्कवाद विरुद्ध उठेको जनक्रोधलाई हेरेर यो निर्णय गरिएको हो। यो कदम प्रतीकात्मक हुनुका साथै भारतीयहरूको भावनालाई सम्मान गर्ने खालको छ।
पुरानो नाम, नयाँ पहिचान
जयपुरका प्रसिद्ध ‘बम्बे मिष्ठान भण्डार’ र ‘अग्रवाल क्याटरर्स’ले पनि यही बाटो समात्दै आफ्ना मिठाइहरूका नामबाट ‘पाक’ शब्द हटाउने निर्णय गरेका छन्। ‘बम्बे मिष्ठान भण्डार’का महाप्रबन्धक विनीत त्रिखा बताउँछन्, हाम्रो पहलको उद्देश्य एउटा स्पष्ट सन्देश दिनु हो कि भारतको संस्कृति र भावना सर्वोपरि छन्। ‘मोती पाक’ अब ‘मोती श्री’ बनिसकेको छ र ग्राहकहरूले यसलाई खुला हृदयले स्वीकारेका छन्।
उनले भने कि यी नाम परिवर्तन केवल व्यावसायिक रणनीति होइन, तर भावनात्मक उत्तरदायित्व हो, जसमा हाम्रा मिठाइहरू मार्फत भारतको अस्मिता र गौरवलाई उजागर गरिएको छ।
जनमानसको सहमति
यो पहललाई केवल मिठाइ पसलवालाहरूको मात्र समर्थन मिलेको छैन, तर सर्वसाधारण जनता पनि यससँग भावनात्मक रूपमा जोडिएको महसुस गरिरहेका छन्। सेवानिवृत्त शिक्षिका पुष्पा कौशिकले बताइन्, जब मैले पहिलो पटक ‘मैसूर श्री’ नाम सुने, तब गर्व महसुस भयो। यो केवल नाम मात्र होइन, तर हाम्रा भावनाहरूको सम्मान हो। यसैगरी स्थानीय व्यवसायी रमेश भाटिया मान्छन् कि यो परिवर्तन सानो देखिए पनि यसको सांस्कृतिक गूँज ठूलो छ। “यो निर्णय हाम्रा सैनिकहरू र देशप्रतिको समर्थनको मीठो अभिव्यक्ति हो।
भाषाविद्हरूका अनुसार ‘पाक’ शब्द फारसी मूलको हो, जसको अर्थ हुन्छ ‘शुद्ध’, ‘पवित्र’ या ‘मीठो व्यञ्जन’। हिन्दी व्याकरणमा यो पाककला, भोजन निर्माणसँग जोडिएको छ। तर आजको राजनीतिक र सामाजिक परिदृश्यमा यो शब्द केही मानिसहरूका लागि पाकिस्तानको सन्दर्भमा नकारात्मक अर्थ ग्रहण गरिसकेको छ। यस्तो अवस्थामा भावनाहरूको प्राथमिकता व्याकरणभन्दा माथि मानिएको छ।
