मार्च २०२५ मा एक विशेष खगोलीय घटना घटित हुन गइरहेको छ, जसलाई ‘रक्त चन्द्र’ वा पूर्ण चन्द्रग्रहण भनिन्छ। यस दौरान चन्द्रमा रातो रङ्गमा देखिनेछ। आउनुहोस्, यो घटना कहिले र किन हुन्छ र यसलाई कहाँ देख्न सकिन्छ भन्ने बारेमा जानौँ।
नयाँ दिल्ली: मार्च २०२५ मा आकाशमा एक दुर्लभ खगोलीय घटना घटित हुन गइरहेको छ। तीन वर्षपछि पृथ्वीका केही भागबाट पूर्ण चन्द्रग्रहण (Total Lunar Eclipse) देखिनेछ। यस दौरान रक्त चन्द्र (Blood Moon) को दृश्य पनि देखिनेछ, जब चन्द्रमा गाढा रातो वा खैरो रङ्गको देखिनेछ। यो खगोलीय घटना ग्रहण र खगोल विज्ञानमा रुचि राख्नेहरूका लागि विशेष हुनेछ।
कहिले र कहाँ देखिनेछ रक्त चन्द्र?
पूर्ण चन्द्रग्रहण मार्च १३-१४, २०२५ को रात हुनेछ। यस दौरान उत्तर र दक्षिण अमेरिकाका मानिसहरूले रक्त चन्द्रको अद्भुत दृश्य देख्न सक्नेछन्। यसबाहेक, युरोप र अफ्रिकाका केही भागहरूमा पनि यो दृश्य आंशिक रूपमा देखिनेछ। भारत र एसियाका अन्य भागहरूमा यो ग्रहण देखिनेछैन, किनकि त्यस समयमा त्यहाँ दिन हुनेछ।
कति समयसम्म रहनेछ रक्त चन्द्र?
* पूर्ण चन्द्रग्रहणको कुल अवधि लगभग पाँच घण्टा हुनेछ।
* रक्त चन्द्रको दृश्य लगभग ६५ मिनेटसम्म स्पष्ट रूपमा देखिनेछ।
* युरोपमा यो दृश्य चन्द्रमा अस्ताउनुभन्दा ठीक अघि देखिनेछ।
रक्त चन्द्र किन देखिन्छ?
सामान्यतया चन्द्रमा सेतो वा हल्का पहेँलो देखिन्छ, तर पूर्ण चन्द्रग्रहणको दौरान पृथ्वीको छायाले चन्द्रमालाई पूर्ण रूपमा ढाक्छ। यस दौरान सूर्यका केही किरणहरू जब पृथ्वीको वायुमण्डलबाट गुज्रन्छन्, तब वायुमण्डलीय अपवर्तन (Atmospheric Refraction) को कारण रातो र सुन्तला रङ्गका किरणहरू चन्द्रमासम्म पुग्छन्। यही कारणले पूर्ण चन्द्रग्रहणको दौरान चन्द्रमा रातो वा खैरो रङ्गको देखिन्छ, जसलाई रक्त चन्द्र भनिन्छ।
पूर्ण चन्द्रग्रहण के हो?
पूर्ण चन्द्रग्रहण तब हुन्छ जब सूर्य, पृथ्वी र चन्द्रमा एउटै सीधा रेखामा आउँछन् र पृथ्वीको सम्पूर्ण छायाले चन्द्रमालाई ढाक्छ। यस दौरान केही समयका लागि चन्द्रमा अदृश्य पनि हुन सक्छ वा यसको रङ्ग परिवर्तन हुन सक्छ। रक्त चन्द्र हेर्नका लागि कुनै विशेष उपकरणको आवश्यकता पर्दैन। यदि आकाश खुला छ र प्रकाश प्रदूषण कम छ भने, यो घटना नाङ्गो आँखाले पनि देख्न सकिन्छ। यद्यपि, टेलिस्कोप वा बाइनाकुलरबाट यसलाई अझ राम्रोसँग देख्न सकिन्छ।
