भारतीय नौसेनलाई आज विश्वकै कुनै पनि नौसेनासँग नभएको एउटा ऐतिहासिक र अद्वितीय जहाज प्राप्त हुँदैछ। यो जहाज भारतको समृद्ध समुद्री सम्पदा र प्राचीन जहाज निर्माण कलाको प्रतीक हो।
नयाँ दिल्ली: भारतीय नौसेनलाई आज एउटा यस्तो ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्वको युद्धपोत प्राप्त हुँदैछ, जसलाई देखेर सारा संसारले भारतको समृद्ध समुद्री सम्पदा र परम्परागत जहाज निर्माण कलाको प्रशंसा गर्नेछ। यो जहाज केवल प्राविधिक रूपमा विशिष्ट मात्र होइन, यसले भारतीय संस्कृति र इतिहासको गहिराइसँग जोडिएको सम्पदालाई पनि गर्वका साथ अघि बढाउँछ।
यो काठको जहाज पाँचौं शताब्दीको भारतीय समुद्री शक्तिको पुनराविष्कार हो। यसको प्रेरणा महाराष्ट्रस्थित अजन्ताका गुफाका भित्ताहरूमा कुँदिएको एउटा प्राचीन चित्रबाट लिइएको हो, जसमा एउटा विशिष्ट आकारको जहाज देखाइएको छ। यही चित्रलाई आधार बनाएर यो जहाजको पूरा संरचना तयार गरिएको छ।
परम्परागत प्रविधि र आधुनिक परीक्षणको संगम
यो अद्वितीय युद्धपोतको निर्माण पूर्ण रूपमा परम्परागत भारतीय प्रविधिको सहयोगमा गरिएको छ। जहाजको हरेक कीला, हरेक जोड र हरेक काठको टुक्रा हातैले तयार गरिएको छ। यसको निर्माण कार्य केरलका अनुभवी परम्परागत कारीगरहरूको टोलीले गरेको हो, जसको नेतृत्व प्रसिद्ध जहाज निर्माता बाबु शङ्करनले गरेका थिए। उहाँले आफ्नो अनुभव र शिल्पकौशलबाट यसलाई जीवन्त आकार दिनुभएको हो।
यो परियोजनामा इन्डियन नेभीले केवल सहभागिता मात्र जनाएको छैन, तर प्राविधिक दृष्टिकोणबाट यसको निरन्तर अनुगमन र जाँच पनि गरेको छ। यसको डिजाइन र मजबुतीको जाँच आईआईटी मद्रासको समुद्री इन्जिनियरिङ विभागद्वारा गरिएको थियो, ताकि यो सुनिश्चित गर्न सकियोस् कि जहाज समुद्री यात्राका लागि पूर्ण रूपमा सक्षम छ।
नामकरण र नौसेनामा समावेश
कारवारस्थित नेभल बेसमा एउटा भव्य समारोहको आयोजना गरिएको छ, जहाँ केन्द्रीय संस्कृतिमन्त्री गजेन्द्रसिंह शेखावतले यो ऐतिहासिक जहाजको नाम औपचारिक रूपमा सार्वजनिक गर्नुहुनेछ र यसलाई भारतीय नौसेनामा औपचारिक रूपमा समावेश गरिनेछ। यो समारोहलाई भारतीय सांस्कृतिक सम्पदा र समुद्री गौरवको प्रतीकको रूपमा हेरिएको छ।
यो जहाज केवल प्रदर्शनका लागि मात्र होइन, यसलाई वास्तविक समुद्री यात्रामा पठाइनेछ। यसको पहिलो मिशन भारतको पश्चिमी तटबाट सुरु भएर ऐतिहासिक समुद्री व्यापार मार्गहरूमा आधारित हुनेछ। पहिलो प्रस्तावित यात्रा गुजरातको तटदेखि ओमानसम्मको छ, जुन प्राचीन कालमा भारतीय व्यापारीहरूले प्रायः अपनाउँथे। यस यात्राको माध्यमबाट प्राचीन समुद्री सम्पर्कहरूलाई पुनर्जीवित गर्ने प्रयास गरिनेछ।
अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा भारतको सांस्कृतिक शक्तिको प्रदर्शन
नेभी प्रवक्ता क्याप्टेन विवेक मधवालका अनुसार, यो जहाज आधुनिक जहाजहरूभन्दा फरक छ। यसमा न त आधुनिक इन्जिन छ न त कुनै स्वचालित प्रणाली। यसको शक्ति यसको परम्परागत संरचना, चौकोना पाल, हातले चलाइने चप्पू र बलियो काठको पातल हो। यो जहाजले केवल भारतको प्राविधिक विविधतालाई मात्र देखाउँदैन, तर यो सारा संसारसामु भारतीय सभ्यताको समुद्री समृद्धिको एउटा जीवन्त उदाहरण पनि बनेर उभिनेछ।
यस परियोजनामा संस्कृति मन्त्रालय, रक्षा मन्त्रालय र गोवास्थित एमएसएमई होडी इनोभेसनको संयुक्त योगदान रहेको छ। यो सहयोगले देखाउँछ कि जब रक्षा, संस्कृति र नवप्रवर्तन मिलेर काम गर्दछन्, तब भारत विश्वस्तरमा एउटा नयाँ पहिचान बनाउँछ।
