ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਫਲਾਈਟ ਹਾਦਸਾ: ਜਾਂਚ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ, ਫਿਊਲ ਸਵਿੱਚ 'ਤੇ ਟਿਕੀ ਨਜ਼ਰ

12 ਜੂਨ 2025… ਇਹ ਤਾਰੀਖ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ। ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਫਲਾਈਟ ਨੇ ਜਦੋਂ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਏਅਰਪੋਰਟ ਤੋਂ ਉਡਾਣ ਭਰੀ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਹੀ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ 241 ਜਿੰਦਗੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ।

ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ: 12 ਜੂਨ 2025 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਾਲਾ ਦਿਨ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ Air India Flight 171 ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਏਅਰਪੋਰਟ ਤੋਂ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਦੇ ਕੁਝ ਹੀ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ 241 ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਪਰ ਹੁਣ ਹਾਦਸੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਦੇ ਅਸਲ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਬਿਆਨ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਡਾਟਾ ਤੋਂ ਨਿਰਣਾਇਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ।

Flight Investigation ਅਜੇ ਵੀ ਅਧੂਰੀ, Black Box ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਵੱਡਾ ਸੰਕੇਤ

Seattle ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੰਪਨੀ The Air Current ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਾਂਚਕਰਤਾ ਹੁਣ ਫਿਊਲ ਕੰਟਰੋਲ ਸਵਿੱਚ (Fuel Control Switch) ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਵਿੱਚ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਇੰਜਣਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਊਲ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਕਿ ਥ੍ਰਸਟ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ (Loss of Thrust) ਹਾਦਸੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਰਜ ਹੋਈ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਮੀ ਇਨਸਾਨੀ ਗਲਤੀ, ਤਕਨੀਕੀ ਖਰਾਬੀ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਕਸ਼ਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ।

Fuel Switch ਕਿਉਂ ਹੈ ਜਾਂਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰਬਿੰਦੂ?

ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ Boeing 787 Commander ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਫਿਊਲ ਕੰਟਰੋਲ ਸਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਅਹਿਮ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਦੋ ਪੋਜੀਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ—Run ਅਤੇ Cutoff। ਜਦੋਂ ਸਵਿੱਚ "Cutoff" ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੰਜਣ ਨੂੰ ਫਿਊਲ ਮਿਲਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਥ੍ਰਸਟ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਦੋਵੇਂ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ cockpit instruments ਵੀ ਫੇਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਫਿਊਲ ਸਵਿੱਚ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਉਡਾਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ only in emergency situations ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ—ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਇੰਜਣ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕਮਾਂਡਰ ਦਾ ਸਵਾਲ: ਸਵਿੱਚ ਆਫ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ?

TOI ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਜਣ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਠੰਡਾ ਕਰਨ, ਨਾ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਬੰਦ ਕਰਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦੋਵੇਂ ਇੰਜਣ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਫਿਊਲ ਕੱਟਆਫ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸੈਕਿੰਡ ਦਾ ਅੰਤਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂਕਿ Auxiliary Systems ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਸਕਣ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ Wind Turbine ਬੈਕਅੱਪ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਵੀ ਉਠਾਇਆ ਕਿ “ਜੇਕਰ ਸਵਿੱਚ ਆਫ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਕਿਉਂ?” ਕੀ ਉਹ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਾਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ? ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਅਣਉੱਤਰਿਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਾਦਸੇ ਦੇ ਸਮੇਂ Landing Gear ਹੇਠਾਂ ਕਿਉਂ ਸੀ? ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਤਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ drag (resistance) ਬਹੁਤ ਅਧਿਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਬੈਲੇਂਸ ਵਿਗੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਥਿਤੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਕੀ ਗੀਅਰ ਹੇਠਾਂ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗਈ? ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਖੰਗਾਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

Design Flaw ਜਾਂ Human Error?

ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਾ ਤਾਂ Boeing Aircraft Design ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ GE Aerospace Engines ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਕਨੀਕੀ ਖਾਮੀ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਹੁਣ pilot action ਜਾਂ systems mismanagement ‘ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ Boeing ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਤੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ।