ਮਿਗ-21 ਨੂੰ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ 85,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ 97 ਤੇਜਸ ਜਹਾਜ਼ (MK-1A) ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਮਿਗ-21 ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ 85,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ 97 ਤੇਜਸ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਦੋ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਤੇਜਸ ਮਾਰਕ-1ਏ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ, ਜੋ ਕਿ ਮਿਗ-21 ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਣਗੇ।
NDTV ਦੇ ਡਿਫੈਂਸ ਸਮਿਟ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਸਕੱਤਰ ਆਰ.ਕੇ. ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਇਹ ਦੋ ਜਹਾਜ਼ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਤਾਈ, ਜੋ ਕਿ ਸੈਨਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮਿਗ-21 ਦੀ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ
ਮਿਗ-21 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਤੇਜਸ ਜਹਾਜ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਤੇਜਸ Mk-1A, ਤੇਜਸ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਲੜਾਕੂ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਡਾਰ, ਹਵਾਈ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਸੁਖੋਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮਿਸ਼ਨ ਪੂਰੇ ਕਰ ਸਕੇ।
ਰੱਖਿਆ ਸਕੱਤਰ ਦਾ ਬਿਆਨ
NDTV ਦੇ ਡਿਫੈਂਸ ਸਮਿਟ 2025 ਦੌਰਾਨ, ਰੱਖਿਆ ਸਕੱਤਰ ਆਰ.ਕੇ. ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ HAL (Hindustan Aeronautics Limited) ਨੂੰ ਤੇਜਸ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕਾਫ਼ੀ ਮੌਕੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਰੱਖਿਆ ਸਕੱਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 38 ਤੇਜਸ ਜਹਾਜ਼ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ 80 ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਤਿਆਰ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋ ਇੰਜਣ ਵੀ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਹਥਿਆਰਾਂ ਸਮੇਤ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਜਹਾਜ਼ ਇਸ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪੇ ਜਾਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਲਈ HAL ਕੋਲ ਕਾਫ਼ੀ ਆਰਡਰ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤੇਜਸ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਉੱਨਤ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇਗਾ।"
ਅਗਸਤ 2025 ਵਿੱਚ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਐਰੋਨੌਟਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ (HAL) ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ 97 ਤੇਜਸ Mk-1A ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦਣ ਦਾ ਆਰਡਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਲਾਗਤ ਲਗਭਗ 62,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। HAL ਦੁਆਰਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ (NSE) ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਕੈਬਨਿਟ ਕਮੇਟੀ (CCS) ਨੇ 19 ਅਗਸਤ, 2025 ਨੂੰ 97 ਹਲਕੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ MK-1A ਖਰੀਦਣ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਇਸ ਸੌਦੇ ਨੂੰ HAL ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਫਲਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮਿਗ-21 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬੇੜੇ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ।
ਤੇਜਸ Mk-1A ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਤੇਜਸ Mk-1A, ਤੇਜਸ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਐਰੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਉੱਨਤ ਰਾਡਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਉੱਚ-ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਵਾਲੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਲਾਈਟ ਕੰਬੈਟ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ (LCA) ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਲਾਈ-ਬਾਈ-ਵਾਇਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।
