ਲਗਾਤਾਰ ਹੋ ਰਹੀ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਟੋਂਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਬੀਸਲਪੁਰ ਡੈਮ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਲ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਜਲ ਪੱਧਰ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 4 ਵੱਜ ਕੇ 56 ਮਿੰਟ 'ਤੇ ਡੈਮ ਦਾ ਇੱਕ ਗੇਟ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਸਲਪੁਰ ਡੈਮ ਦੇ ਗੇਟ ਕਦੇ ਵੀ 18 ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਸਨ।
ਗੇਟ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਜਾ-ਅਰਚਨਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧ
ਗੇਟ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਵਾਇਤੀ ਪੂਜਾ-ਅਰਚਨਾ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਟੋਂਕ ਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਲੈਕਟਰ ਕਲਪਨਾ ਅਗਰਵਾਲ ਅਤੇ ਦੇਵਲੀ ਸੀਟ ਤੋਂ ਭਾਜਪਾ ਵਿਧਾਇਕ ਰਾਜੇਂਦਰ ਗੁਰਜਰ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੈਮ ਦਾ ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ਗੇਟ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਡੈਮ ਦੇ ਕੁੱਲ 18 ਗੇਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫਿਲਹਾਲ ਸਿਰਫ 10 ਨੰਬਰ ਗੇਟ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਗੇਟ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਇਰਨ ਵਜਾ ਕੇ ਅਤੇ ਮੁਨਾਦੀ ਕਰਵਾ ਕੇ ਹੇਠਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਗੇਟ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇਖਣ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਮੇਲੇ ਵਰਗਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਵੀ ਲਈਆਂ, ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਨੇ ਤਾੜੀਆਂ ਵਜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮਠਿਆਈਆਂ ਵੰਡ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ।
ਡੈਮ ਤੋਂ ਜੈਪੁਰ-ਅਜਮੇਰ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਲ ਸਪਲਾਈ
ਬੀਸਲਪੁਰ ਡੈਮ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪਾਣੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਟੋਂਕ ਬਲਕਿ ਜੈਪੁਰ, ਅਜਮੇਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀਣ ਲਈ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਵੀ ਇਸੇ ਡੈਮ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਡੈਮ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਿੱਲਤ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਡੈਮ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦੀ ਇਹ ਘਟਨਾ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਖਾਸ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਗੇਟ ਨਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਬੰਨ੍ਹ ਨੂੰ 556 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 40 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਲੰਬਾਈ 574 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਨਾਸ ਨਦੀ ਅਤੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੇਟ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਬਨਾਸ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਛੱਡਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਫਾਨ 'ਤੇ ਹੈ।
ਹੁਣ ਤੱਕ ਅੱਠ ਵਾਰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ ਗੇਟ
ਬੀਸਲਪੁਰ ਡੈਮ ਦੇ ਗੇਟ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁੱਲ ਅੱਠ ਵਾਰ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਗੇਟ 18 ਅਗਸਤ 2004 ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2006, 2014, 2016, 2019, 2022 ਅਤੇ 2024 ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਹਰਾਈ ਗਈ। ਪਰ 2025 ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੇਟ ਖੋਲ੍ਹਣੇ ਪਏ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਇਹਤਿਆਤੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਹੇਠਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾ ਬਣੇ। ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈ ਅਲਰਟ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਬੀਸਲਪੁਰ ਡੈਮ ਦਾ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹਣਾ ਇੱਕ ਅਸਧਾਰਨ ਪਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਰਿਹਾ। ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਜਲ ਪੱਧਰ ਦੇ ਵਧਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਕੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਟਾਲ ਦਿੱਤਾ। ਉੱਥੇ ਹੀ, ਇਹ ਘਟਨਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਬਣ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਡੈਮ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਪਲ ਨੂੰ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕੀਤਾ।
