ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਰੂਸ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਐਪਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵੱਲ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ 1 ਸਤੰਬਰ 2025 ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਲਈ ਨਵਾਂ ਦੇਸੀ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਐਪ 'MAX' ਵਰਤਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਡਾਟਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
WhatsApp ਦੀ ਥਾਂ MAX ਐਪ ਕਿਉਂ ਲਿਆ ਰਹੇ ਹਨ?
ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੂਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਟੈਕ ਕੰਪਨੀਆਂ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ। ਮੈਟਾ (Meta), ਜੋ WhatsApp ਅਤੇ Facebook ਵਰਗੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਰੂਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 'ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ' ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 68% ਲੋਕ ਰੋਜ਼ਾਨਾ WhatsApp ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਸੰਵਾਦ ਕਰਨ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਟਰੋਲਡ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ MAX ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਡਾਟਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬਾਹਰੀ ਤਾਕਤਾਂ ਤੱਕ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ।
MAX ਐਪ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕਿਸਨੇ ਬਣਾਇਆ?
MAX ਐਪ ਨੂੰ ਰੂਸ ਦੀ ਜਾਣੀ-ਮਾਣੀ ਟੈਕ ਕੰਪਨੀ VK ਨੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। VK ਉਹੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਜੋ 'VK Video' ਨਾਮਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਰੂਸ ਦਾ ਯੂਟਿਊਬ ਵਰਗਾ ਵੀਡੀਓ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ। VK ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਪਾਵੇਲ ਡਿਊਰੋਵ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਬਣੇ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, MAX ਐਪ WhatsApp ਜਾਂ Telegram ਵਰਗਾ ਰਵਾਇਤੀ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਐਪ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਯੂਜ਼ਰਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੈਮਰਾ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ, ਲੋਕੇਸ਼ਨ, ਫਾਈਲਾਂ, ਕਾਂਟੈਕਟਸ ਵਰਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਪਹੁੰਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਐਪ ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਐਕਸੈਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਸੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ MAX?
ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ 1 ਸਤੰਬਰ 2025 ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ MAX ਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੂਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਐਪਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੈਨ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰੂਸ 'ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਦਮ ਰੂਸ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਪ੍ਰਭੂਤਾ (Digital Sovereignty) ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਾਈਵੇਸੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੀ ਹਨ ਚਿੰਤਾਵਾਂ?
ਤਕਨੀਕੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ MAX ਐਪ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਾ ਜਤਾਈ ਹੈ। ਕਈ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਐਪ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੂਜ਼ਰ ਦਾ ਹਰ ਕਦਮ ਮੌਨੀਟਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਡਾਟਾ VK ਦੇ ਸਰਵਰ 'ਤੇ ਭੇਜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੂਸੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜਤਾ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕੀ WhatsApp ਅਤੇ Telegram ਵੀ ਹੋਣਗੇ ਬੈਨ?
ਰੂਸ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ Facebook ਅਤੇ Instagram ਵਰਗੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਬੈਨ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ WhatsApp ਨੂੰ ਵੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀਬੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਹੀ Telegram, ਜੋ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦਾ ਹੀ ਐਪ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸੰਚਾਲਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਡਾਰ 'ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਰੂਸੀ ਡਾਟਾ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
