ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਐਪਲ ਦੇ ਸੀਈਓ ਟਿਮ ਕੁੱਕ ਉੱਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ iPhone ਨਿਰਮਾਣ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦੇਣ। ਪਰ ਟਿਮ ਕੁੱਕ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਰਾਹ ਚੁਣਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ— ਕੀ ਟਿਮ ਕੁੱਕ ਹੁਣ ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸੁਣਨਗੇ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਐਪਲ ਦੀ ਅਗਲੀ ਵੱਡੀ ਰਣਨੀਤੀ ਕੀ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਐਪਲ ਦੇ CEO ਟਿਮ ਕੁੱਕ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਿਹਾ—iPhone ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬਣਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਨੂੰ ਸਵਦੇਸ਼ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਟਰੰਪ ਦਾ ਇਹ ਬਿਆਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਐਪਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਇਨਫਰਾਸਟਰਕਚਰ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ— ਕੀ ਐਪਲ ਟਰੰਪ ਦੀ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹੇਗਾ? ਜਾਣੋ ਐਪਲ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਅਗਲੀ ਚਾਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਟਰੰਪ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਐਪਲ ਦਾ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਾਇਮ
ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਭਾਵੇਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਐਪਲ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬੋਰੀਆ-ਬਿਸਤਰਾ ਸਮੇਟ ਲਵੇ, ਪਰ ਟੈਕ ਦਿੱਗਜ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸੋਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੀ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਟਿਮ ਕੁੱਕ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਐਪਲ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਰਣਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਟਰੰਪ ਨੇ ਕੁੱਕ ਨੂੰ ਦੋ ਟੁੱਕ ਕਿਹਾ—ਐਪਲ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ "ਭਾਰਤ ਆਪਣਾ ਖ਼ਿਆਲ ਖ਼ੁਦ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।" ਇਸ ਤਿੱਖੇ ਬਿਆਨ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਵਪਾਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਲਚਲ ਮਚਾਈ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਐਪਲ ਦੀ 'Make in India' ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਨਵੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਫ਼ਿਲਹਾਲ, ਤਸਵੀਰ ਸਾਫ਼ ਹੈ—ਐਪਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ iPhone ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ। ਹੁਣ ਦੇਖਣਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾਏਗਾ, ਜਾਂ ਫ਼ਿਰ ਬਣੇਗਾ ਗਲੋਬਲ ਬਿਜਨਸ ਦਾ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਇ।
ਟਰੰਪ ਦਾ ਦਾਅਵਾ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚੁੱਪੀ
iPhone ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੋਕਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਟਰੰਪ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ—ਉਹਨਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰੋਡਕਟਸ ਉੱਤੇ ਟੈਰਿਫ਼ ਹਟਾਉਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਟੈਰਿਫ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਚੇਗੀ।
ਪਰ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਟਰੰਪ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਦੀ ਨਾ ਤਾਂ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ—ਕੀ ਇਹ ਕੇਵਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਹੈ ਜਾਂ ਵਾਕਈ ਕੋਈ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ?
ਟਰੰਪ ਦੇ ਅਲਟੀਮੇਟਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਦਲਿਆ ਐਪਲ ਦਾ ਰੁਖ਼
ਟਰੰਪ ਦੇ ਕੱਡੇ ਰੁਖ਼ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਐਪਲ ਦਾ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਡਗਮਗਾਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਸੂਤਰਾਂ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਐਪਲ ਦੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। ਐਪਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦਾ ਰਣਨੀਤਿਕ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ।
ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਐਪਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 40 ਤੋਂ 45 ਮਿਲੀਅਨ iPhones ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਕੁੱਲ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ 18-20% ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਮਾਰਚ 2025 ਤੱਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 22 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਮੁੱਲ ਦੇ iPhone ਬਣਾਏ ਗਏ — ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ 60% ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਐਪਲ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੇਚੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ iPhone ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣਨ। ਕੰਪਨੀ ਇਸਨੂੰ ‘Mek In India Moment’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਐਪਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।
ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣੇ iPhones ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਿੱਧਾ ਅਮਰੀਕਾ ਐਕਸਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। Financial Times ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, 2026 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ iPhone ਉਤਪਾਦਨ 60 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਨਿਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਐਪਲ ਲਈ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ iPhone ਦੀ ਵਿਕਰੀ 10 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਥ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ Make in India ਅਤੇ Production Linked Incentive (PLI) ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵੀ ਐਪਲ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਆਸਾਨ ਹੈ—ਟਰੰਪ ਦਾ ਅਲਟੀਮੇਟਮ ਭਾਵੇਂ ਸਖ਼ਤ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਐਪਲ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਉਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੱਡੀ ਹੈ।
```
