ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચે ચાલુ રાજકીય તણાવ વચ્ચે, એપ્રિલમાં બેંગકોકમાં યોજાનારા બિમ્સ્ટેક (BIMSTEC) શિખર સંમેલનમાં પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી અને બાંગ્લાદેશના અંતરિમ સરકારના વડા મોહમ્મદ યુનુસ વચ્ચે મુલાકાત થવાની સંભાવનાઓ વધી ગઈ છે. જો આ બેઠક થાય, તો તે બંને દેશો માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ રહેશે, કારણ કે બાંગ્લાદેશમાં શેખ હસીનાના સત્તા પરથી હટ્યા બાદ ભારત-બાંગ્લાદેશ સંબંધોમાં ખટાશ આવી ગઈ છે.
શેખ હસીનાના સત્તા પરથી હટ્યા બાદ તણાવ કેમ વધ્યો?
બાંગ્લાદેશની પૂર્વ પ્રધાનમંત્રી શેખ હસીનાના ભારત સાથે હંમેશા ગાઢ સંબંધો રહ્યા છે. પરંતુ તાજેતરમાં બાંગ્લાદેશમાં થયેલા સત્તા પરિવર્તન બાદ મોહમ્મદ યુનુસને અંતરિમ સરકારનું નેતૃત્વ સોંપવામાં આવ્યું છે, જેના કારણે ભારત-બાંગ્લાદેશ સંબંધોમાં અસમંજસની સ્થિતિ સર્જાઈ છે.
બાંગ્લાદેશમાં સત્તા પરિવર્તન બાદ અલ્પસંખ્યકો પર વધતા હુમલાઓ, રાજકીય હિંસા અને કટ્ટરપંથી સંગઠનોના વધતા પ્રભાવને લઈને ભારતે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. ભારતનું માનવું છે કે હસીનાના કાર્યકાળમાં ભારત-બાંગ્લાદેશ સંબંધો મજબૂત રહ્યા, પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ શકે છે.
BIMSTEC: સાત દેશોનું શક્તિશાળી સંગઠન
BIMSTEC (Bay of Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic Cooperation) બંગાળની ખાડી પ્રદેશમાં સ્થિત સાત દેશોનું એક મુખ્ય સંગઠન છે, જે આર્થિક, તકનીકી અને સુરક્ષા સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કાર્ય કરે છે. આ સમૂહમાં ભારત, બાંગ્લાદેશ, ભૂટાન, મ્યાનમાર, નેપાળ, શ્રીલંકા અને થાઈલેન્ડનો સમાવેશ થાય છે. BIMSTECનું છેલ્લું શિખર સંમેલન 30 માર્ચ 2022ના રોજ શ્રીલંકાની રાજધાની કોલંબોમાં વર્ચ્યુઅલી યોજાયું હતું.
BIMSTEC શિખર સંમેલન 2025: બેંગકોકમાં મહત્વપૂર્ણ બેઠક
આ વર્ષે એપ્રિલ 2025માં બેંગકોક, થાઈલેન્ડમાં BIMSTEC શિખર સંમેલન યોજાવા જઈ રહ્યું છે, જેમાં સભ્ય દેશો આર્થિક સહયોગ, પ્રાદેશિક સ્થિરતા અને સુરક્ષા સાથે જોડાયેલા મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરશે. આ વખતે બાંગ્લાદેશને BIMSTECનો નવો અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવશે, જેનાથી સંગઠનમાં તેની ભૂમિકા વધુ મજબૂત થશે.
બાંગ્લાદેશમાં ગયા વર્ષે ઓગસ્ટમાં થયેલા તખ્તાપલટ બાદથી પરિસ્થિતિ તણાવપૂર્ણ બની રહી છે. અલ્પસંખ્યકો પર અત્યાચારો સાથે પ્રધાનમંત્રી શેખ હસીનાની પાર્ટી 'આવામી લીગ'ના નેતાઓ અને કાર્યકરો પર સતત હુમલા થઈ રહ્યા છે. આ સ્થિતિને લઈને ઓગસ્ટથી ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચે ઉચ્ચ-સ્તરીય વાતચીત ચાલી રહી છે.
ભારતીય વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે અત્યાર સુધી બાંગ્લાદેશમાં અંતરિમ સરકારના વિદેશ સલાહકાર તૌહીદ હુસૈન સાથે બે વાર મુલાકાત કરી છે. આ ઉપરાંત, વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિશ્રી પણ ડિસેમ્બર 2024માં ઢાકાની મુલાકાતે ગયા હતા, જ્યાં તેમણે ચાલુ રાજકીય પરિસ્થિતિ પર ચર્ચા કરી હતી. આ મુલાકાત દરમિયાન મિશ્રીએ નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા મોહમ્મદ યુનુસ સાથે પણ મુલાકાત કરી હતી.
ભારતના આ કુટનીતિક પ્રયાસો સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવે છે કે તે બાંગ્લાદેશમાં સ્થિરતા પુનઃસ્થાપિત કરવા અને પોતાના પાડોશી દેશ સાથે સંબંધોને સંતુલિત રાખવા માટે સતત પ્રયાસ કરી રહ્યું છે.
