ભારતના દૂર-દૂરના વિસ્તારોમાં ઈન્ટરનેટ કનેક્ટિવિટીની સમસ્યા જલ્દી જ ઈતિહાસ બનવા જઈ રહી છે. દુનિયાના સૌથી ચર્ચિત અબજપતિ અને ટેસ્લાના સીઈઓ એલોન મસ્કની સેટેલાઇટ ઈન્ટરનેટ સર્વિસ Starlink ભારતમાં લોન્ચ થવાની તૈયારીમાં છે. આ સેવા શરૂ થવાથી દેશભરમાં, ખાસ કરીને ગ્રામીણ અને નેટવર્કથી વંચિત વિસ્તારોમાં, હાઈ-સ્પીડ ઈન્ટરનેટની નવી લહેર આવવાની આશા છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, Starlink ભારતમાં અનલિમિટેડ ડેટા પ્લાન માત્ર 10 ડોલર એટલે કે લગભગ 840 રૂપિયા પ્રતિ મહિનાના ભાવે રજૂ કરી શકે છે.
Starlink શું છે?
Starlink એલોન મસ્કની કંપની SpaceX ની એક પરિયોજના છે જે પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં હજારો લો-ઓર્બિટ સેટેલાઇટ્સ દ્વારા ઈન્ટરનેટ સેવા ઉપલબ્ધ કરાવે છે. પરંપરાગત બ્રોડબેન્ડની જેમ તે ફાઇબર કે મોબાઇલ ટાવર પર આધારિત નથી, પરંતુ સીધા આકાશમાંથી ઈન્ટરનેટ સિગ્નલ ઘરો સુધી પહોંચાડે છે.
ભારતમાં Starlink કેમ જરૂરી છે?
ભારતના ઘણા દૂર-દૂરના વિસ્તારોમાં હજુ સુધી ઈન્ટરનેટ સુવિધા ખૂબ ધીમી છે અથવા બિલકુલ ઉપલબ્ધ નથી. નાક્સલ પ્રભાવિત વિસ્તારો, પહાડી વિસ્તારો, રેગિસ્તાની વિસ્તારો અને ઉત્તર-પૂર્વ ભારતમાં ડિજિટલ પહોંચ આજે પણ એક મોટો પડકાર છે. Starlink એવી જગ્યાઓ પર ક્રાંતિ લાવી શકે છે જ્યાં ટેલિકોમ કંપનીઓ માટે ફાઇબર કે ટાવર લગાવવું મોંઘું અને મુશ્કેલ છે.
કિંમત કેટલી હોઈ શકે છે?
રિપોર્ટ અનુસાર, Starlink ભારતમાં પોતાનો અનલિમિટેડ ડેટા પ્લાન લગભગ 10 ડોલર એટલે કે લગભગ 840 રૂપિયા પ્રતિ મહિનામાં શરૂ કરી શકે છે. આ કિંમત બાકી બ્રોડબેન્ડ કંપનીઓની સરખામણીમાં ઘણી સ્પર્ધાત્મક માનવામાં આવી રહી છે. જોકે, હજુ સુધી કંપનીએ આ કિંમત અંગે કોઈ સત્તાવાર જાહેરાત કરી નથી.
નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ભારત જેવા મોટા અને સંવેદનશીલ બજારમાં ટકી રહેવા માટે Starlink ને ઓછી કિંમત અને સારી સેવા આપવી જરૂરી રહેશે. જેથી તે ગ્રામીણ અને દૂર-દૂરના વિસ્તારોમાં પણ યુઝર્સને જોડી શકે અને મજબૂત કસ્ટમર બેઝ બનાવી શકે.
પરંતુ હાર્ડવેરની કિંમત ચોંકાવી શકે છે
Starlink ના ઈન્ટરનેટ પ્લાન તો સસ્તા હોઈ શકે છે, પરંતુ તેને ચલાવવા માટે જે Starlink કિટ જોઈએ છે, તેની કિંમત ભારતીય ગ્રાહકોને ચોંકાવી શકે છે. આ કિટમાં ડિશ એન્ટિના, રાઉટર અને અન્ય કેટલાક ઉપકરણો હોય છે.
ગ્લોબલ માર્કેટમાં તેની કિંમત લગભગ 21,000 થી 32,000 રૂપિયાની વચ્ચે હોય છે. ભારતમાં જ્યાં લોકો 400-600 રૂપિયામાં 100 Mbps સુધીની સ્પીડ વાળા બ્રોડબેન્ડ પ્લાન લે છે, ત્યાં આટલી મોંઘી કિટ ખરીદવી ઘણા લોકો માટે મુશ્કેલ થઈ શકે છે.
સેટેલાઇટ ઈન્ટરનેટના શું ફાયદા છે?
પહોંચ તે જગ્યાઓ સુધી જ્યાં કોઈ પહોંચ્યું નથી: ફાઇબર, ટાવર કે કેબલ નાખવું ખૂબ મોંઘું અને સમય માંગી લેનારું કામ છે. પરંતુ Starlink જેવી સેટેલાઇટ સેવા આથી મુક્ત છે અને દેશના દરેક ખૂણા સુધી પહોંચી શકે છે.
ઝડપી અને સ્થિર કનેક્ટિવિટી: Starlink નો દાવો છે કે તેની સેવા 100 Mbps થી 250 Mbps સુધીની ડાઉનલોડ સ્પીડ આપી શકે છે - તે પણ બિન-વિક્ષેપિત.
આપાતકાળમાં પણ કામ કરશે: પૂર, ભૂકંપ અથવા અન્ય આપત્તિઓના સમયે જ્યારે ટેલિકોમ ટાવર્સ કામ કરતા નથી, ત્યારે સેટેલાઇટ ઈન્ટરનેટ જીવનદાયીની સાબિત થઈ શકે છે.
Starlink ને ટક્કર આપનારા અન્ય પ્લેયર
Starlink ના ભારતમાં પ્રવેશ પહેલાં જ અહીં ઘણા ખેલાડીઓ સેટેલાઇટ ઈન્ટરનેટ માર્કેટને લઈને સક્રિય થઈ ગયા છે:
OneWeb: ભારતી ગ્રુપ અને બ્રિટનની સરકાર દ્વારા સમર્થિત આ કંપની પણ સેટેલાઇટ કનેક્ટિવિટી આપવાની તૈયારીમાં છે.
Reliance Jio & SES: રિલાયન્સ જિયોએ લક્ઝમબર્ગની SES કંપની સાથે ભાગીદારી કરી છે જેથી ભારતમાં હાઈ-સ્પીડ સેટેલાઇટ બ્રોડબેન્ડ સેવા શરૂ કરી શકાય.
Tata-backed Nelco અને Globalstar: આ કંપનીઓ પણ સેટેલાઇટ સ્પેક્ટ્રમને લઈને ટ્રાયલ મોડમાં છે.
સરકારની ભૂમિકા શું હશે?
ભારતમાં કોઈ પણ સેટેલાઇટ ઈન્ટરનેટ સેવા શરૂ કરતા પહેલા કંપનીઓએ સરકાર પાસેથી ઘણી બધી મંજૂરીઓ લેવી પડે છે. આમાં લાઇસન્સ, ઉપકરણોનો આયાત અને સ્પેક્ટ્રમની મંજૂરી શામેલ છે. Starlink ને ભારત સરકાર તરફથી GMPCS લાઇસન્સ પહેલાથી જ મળી ગયું છે, પરંતુ હજુ કેટલીક મહત્વપૂર્ણ મંજૂરીઓની રાહ છે.
સરકાર તરફથી 2025 સુધી દરેક ગામમાં ઈન્ટરનેટ પહોંચાડવાનો લક્ષ્યાંક નક્કી કરવામાં આવ્યો છે. આવામાં Starlink જેવી સેટેલાઇટ સેવાઓ આ કામમાં ઝડપ લાવી શકે છે, ખાસ કરીને ત્યાં જ્યાં અત્યાર સુધી નેટવર્ક પહોંચી શક્યું નથી. સરકાર અને Starlink ની ભાગીદારી દેશના ડિજિટલ વિકાસમાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
