બિહારની રાજનીતિમાં ઉથલપાથલનો દૌર ચાલુ છે. આરજેડી સુપ્રીમો લાલુ પ્રસાદ યાદવ અને રાબડી દેવી દ્વારા આપવામાં આવેલા ‘રાજકીય નિમંત્રણ’એ સત્તાના ગલિયારામાં નવી ચર્ચાઓને જન્મ આપ્યો છે.
પટના: બિહારની રાજનીતિમાં ઉથલપાથલનો દૌર ચાલુ છે. આરજેડી સુપ્રીમો લાલુ પ્રસાદ યાદવ અને રાબડી દેવી દ્વારા આપવામાં આવેલા ‘રાજકીય નિમંત્રણ’એ સત્તાના ગલિયારામાં નવી ચર્ચાઓને જન્મ આપ્યો છે. બીજી તરફ, તેમના પુત્ર અને આરજેડી નેતા તેજસ્વી યાદવનો વલણ તેમના માતા-પિતાથી અલગ જોવા મળી રહ્યો છે. આ દરમિયાન એનડીએમાં સીટ શેરિંગને લઈને ખેંચાતાણ ચાલુ છે અને કોંગ્રેસ પણ એકલા ચૂંટણી લડવાની તૈયારીમાં છે. બિહારની રાજનીતિમાં આ ઉથલપાથલ ઘણા નવા સમીકરણોને જન્મ આપી શકે છે.
નીતીશને નિમંત્રણ, પણ તેજસ્વીનો હુમલો
લાલુ યાદવે ફરી એકવાર મુખ્યમંત્રી નીતીશ કુમારને મહાગઠબંધનમાં પરત ફરવાનું નિમંત્રણ આપ્યું છે. જોકે, નીતીશ કુમારે આ પ્રસ્તાવને નકાર્યો નથી, પરંતુ તેને હળવાશથી ટાળી દીધો છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે જ્યાં લાલુ-રાબડી મહાગઠબંધનના દરવાજા નીતીશ કુમાર માટે ખુલ્લા બતાવી રહ્યા છે, ત્યાં તેજસ્વી યાદવ સતત નીતીશ સરકાર પર હુમલો કરી રહ્યા છે. તેજસ્વીએ સરકારની કાર્યશૈલી પર સવાલ ઉઠાવતા મુખ્યમંત્રીને ‘વૃદ્ધ’ ગણાવ્યા અને એમ પણ કહ્યું કે હવે સરકાર નોકરશાહ ચલાવી રહી છે.
એનડીએમાં સીટ શેરિંગનો ઘમાસાણ
એનડીએમાં સીટ વહેંચણીને લઈને હજુ પણ અનિશ્ચિતતાની સ્થિતિ બની રહી છે. જેડીયુ, બીજેપી, HAM, RLSP અને LJP (R) વચ્ચે તાલમેલ બેસાડવો મુશ્કેલ સાબિત થઈ રહ્યો છે. નીતીશ કુમારની મહત્વાકાંક્ષા 120 થી વધુ સીટો જીતવાની છે, જ્યારે બીજેપી આ ગણિતથી સંમત દેખાઈ રહી નથી. આ ખેંચાતાણ વચ્ચે લાલુ યાદવ એનડીએના તિરાડનો ફાયદો ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
શું ફરી બદલાશે નીતીશનો નિર્ણય?
નીતીશ કુમારના રાજકારણના ઇતિહાસને જોતાં આ સવાલ ઉઠવો લાજમી છે કે શું તેઓ ફરી એકવાર પક્ષ બદલી શકે છે? તેઓ પહેલાં પણ ઘણી વખત બીજેપી અને આરજેડી વચ્ચે આવતા-જતા રહ્યા છે. ત્યાં, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહનું નિવેદન કે "બિહારના આગામી મુખ્યમંત્રી બીજેપી સંસદીય બોર્ડ નક્કી કરશે" એ જેડીયુને અસ્વસ્થ કરી દીધું છે. બીજી તરફ, બીજેપી નેતા વિજય સિન્હાએ કહ્યું કે "અટલજીને સાચી શ્રદ્ધાંજલિ એ જ હશે કે બિહારમાં બીજેપીની પૂર્ણ બહુમતવાળી સરકાર બને." આ નિવેદનોએ જેડીયુ અને બીજેપી વચ્ચેના તિરાડને વધુ ઊંડા કરી દીધા છે.
લાલુની રાજકીય ચાલો અને ભવિષ્યની રણનીતિ
બિહારમાં કોંગ્રેસની રણનીતિ પણ મહાગઠબંધન માટે માથાનો દુખાવો બની રહી છે. કોંગ્રેસ હવે એકલા ચૂંટણી લડવાના સંકેત આપી રહી છે, જેનાથી આરજેડીની સ્થિતિ નબળી પડી શકે છે. જો કોંગ્રેસ મહાગઠબંધનમાંથી બહાર થાય છે, તો વિપક્ષી એકતાને ગંભીર આઘાત લાગી શકે છે. લાલુ યાદવ ભલે અસ્વસ્થ હોય, પરંતુ તેમની રાજકીય સક્રિયતા વધી રહી છે. તેઓ બિહારની જનતા વચ્ચે મહાગઠબંધનને એક મજબૂત વિકલ્પ તરીકે રજૂ કરવા માંગે છે.
તેમણે ‘સાંપ્રદાયિક શક્તિઓને ભગાડવા’ની વાત કરીને સંકેત આપ્યો છે કે તેઓ બીજેપી સામે મોટો મોરચો ખોલવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે. ત્યાં, તેજસ્વી યાદવ યુવાનો અને રોજગાર જેવા મુદ્દાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છે, જેથી તેઓ પોતાનો અલગ રાજકીય કદ સ્થાપિત કરી શકે.
શું બિહારની રાજનીતિમાં ફરી મોટો ઉલટફેર થશે?
બિહારની રાજનીતિમાં ગઠબંધન અને દળ-બદલનો ખેલ કોઈ નવી વાત નથી. લાલુ યાદવની રણનીતિ, નીતીશ કુમારની ભવિષ્યની યોજના અને બીજેપી-જેડીયુના પરસ્પર સમીકરણ નક્કી કરશે કે 2025ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોણ જીતશે. પરંતુ એક વાત સ્પષ્ટ છે કે બિહારની રાજનીતિમાં આવનારા મહિનાઓમાં ઘણા મોટા ફેરફારો જોવા મળી શકે છે.
