એક્ઝિટ લોડ એ ચાર્જ છે જે મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાંથી નિશ્ચિત સમયગાળા પહેલાં પૈસા ઉપાડવા (રિડીમ કરવા) પર વસૂલવામાં આવે છે.
જ્યારે કોઈ રોકાણકાર મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં પૈસાનું રોકાણ કરે છે, ત્યારે તે વિચારે છે કે જરૂર પડ્યે ગમે ત્યારે પૈસા ઉપાડી લેશે. પરંતુ, આવું કરતી વખતે, કેટલીક સ્કીમમાં એક વધારાનો ચાર્જ ચૂકવવો પડે છે, જેને 'એક્ઝિટ લોડ' કહેવામાં આવે છે. આ ચાર્જ ત્યારે લાગે છે જ્યારે કોઈ રોકાણકાર નિર્ધારિત સમય મર્યાદા પહેલાં જ પોતાનું રોકાણ રિડીમ કરે છે. આ સમય મર્યાદા અલગ-અલગ ફંડ સ્કીમ પ્રમાણે હોય છે, જેમ કે 6 મહિના, 1 વર્ષ અથવા તેનાથી વધુ.
એક્ઝિટ લોડ શું છે?
એક્ઝિટ લોડ એક પ્રકારનો દંડ ચાર્જ છે જે ફંડ હાઉસ તે સ્થિતિમાં વસૂલ કરે છે જ્યારે રોકાણકાર વહેલા પૈસા ઉપાડી લે છે. મ્યુચ્યુઅલ ફંડ કંપનીઓ ઇચ્છે છે કે રોકાણકારો લાંબા સમય સુધી ફંડમાં જળવાઈ રહે, જેથી ફંડ મેનેજર વધુ સારી યોજનાથી પૈસાનું રોકાણ કરી શકે. પરંતુ, જ્યારે કોઈ રોકાણકાર સમય પહેલાં પૈસા ઉપાડે છે, ત્યારે ફંડ મેનેજરને અચાનક રોકડ એકઠી કરવી પડે છે, જેનાથી ફંડના સંચાલન પર અસર પડે છે. આવી સ્થિતિમાં, એક્ઝિટ લોડ દ્વારા તે આ અસુવિધાની ભરપાઈ કરે છે.
ઉદાહરણથી સમજો એક્ઝિટ લોડની અસર
ધારો કે તમે ₹1 લાખનું રોકાણ કોઈ ફંડમાં કર્યું છે અને તે ફંડમાં 12 મહિના સુધી પૈસા જાળવી રાખવાની શરત છે. જો તમે 8 મહિના પછી પૈસા ઉપાડી લીધાં અને તે સ્કીમમાં એક્ઝિટ લોડ 1 ટકા છે, તો તમને ₹1 હજારની કપાત પછી ₹99 હજાર જ પાછા મળશે. જ્યારે, જો તમે 12 મહિના પૂરાં કર્યાં છે, તો તમને પૂરી રકમ કોઈ પણ કપાત વગર મળશે. આ ફંડની શરતો પર આધાર રાખે છે.
દરેક ફંડમાં એક્ઝિટ લોડ જરૂરી નથી
એવું જરૂરી નથી કે દરેક મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં એક્ઝિટ લોડ હોય. ઘણી સ્કીમમાં બિલકુલ એક્ઝિટ લોડ હોતો નથી, ખાસ કરીને કેટલાક ડેબ્ટ ફંડ્સ અને લોંગ ટર્મ ઇક્વિટી ફંડ્સમાં. જ્યારે, કેટલાક ફંડ્સમાં પહેલા 1 વર્ષ સુધી એક્ઝિટ લોડ લગાવવામાં આવે છે અને ત્યારબાદ નહીં. એટલા માટે રોકાણ કરતા પહેલાં ફંડના દસ્તાવેજોને ધ્યાનથી વાંચવા જોઈએ, જેથી પાછળથી કોઈ મુશ્કેલી ન આવે.
એક્ઝિટ લોડનો હેતુ શું છે?
ફંડ હાઉસ એક્ઝિટ લોડને ફક્ત એક ચાર્જ તરીકે નહીં, પરંતુ એક શિસ્તબદ્ધ સિસ્ટમ તરીકે પણ જુએ છે. તેનો મુખ્ય હેતુ રોકાણકારોને ઉતાવળમાં પૈસા ઉપાડતા રોકવાનો છે. બજારમાં ઘટાડો આવવા પર ઘણી વાર રોકાણકારો ગભરાઈ જાય છે અને પૈસા ઉપાડી લે છે. એક્ઝિટ લોડની હાજરી તેમને વિચારી-વિચારીને નિર્ણય લેવામાં મદદ કરે છે.
ફંડની સ્થિરતા જાળવવામાં મદદ
જ્યારે ઘણા બધા રોકાણકારો અચાનક પૈસા ઉપાડી લે છે, ત્યારે ફંડને તેના પોર્ટફોલિયોની હોલ્ડિંગ્સ વેચવી પડે છે, જેનાથી ફંડના બાકીના રોકાણકારોને નુકસાન થઈ શકે છે. એક્ઝિટ લોડ દ્વારા ફંડ હાઉસ એવા રોકાણકારોને નિરાશ કરે છે જે વારંવાર પૈસા લગાવે છે અને ઉપાડે છે. આનાથી ફંડની સ્થિરતા જળવાઈ રહે છે અને મેનેજરને લાંબા ગાળાની રણનીતિ પર કામ કરવામાં સરળતા રહે છે.
એક્ઝિટ લોડ કેટલી રકમ હોઈ શકે છે?
આ ચાર્જ સામાન્ય રીતે 0.25 ટકાથી લઈને 2 ટકા સુધીનો હોઈ શકે છે. કેટલીક ખાસ સ્કીમ્સ, જેમ કે અલ્ટ્રા શોર્ટ ટર્મ ફંડ્સમાં, તે ઘણો ઓછો અથવા નહિવત્ હોય છે. જ્યારે, ઇક્વિટી ફંડ્સમાં તે થોડો વધારે હોઈ શકે છે, ખાસ કરીને જો સ્કીમ એક્ટિવ મેનેજમેન્ટ પર આધારિત હોય.
નવા રોકાણકારો માટે માહિતી જરૂરી
નવા રોકાણકારો માટે એક્ઝિટ લોડ વિશે માહિતી હોવી ખૂબ જ જરૂરી છે. ઘણી વાર એવું જોવા મળે છે કે લોકો વાંચ્યા વગર જ રોકાણ કરી દે છે અને જરૂર પડ્યે પૈસા ઉપાડતી વખતે કપાત જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ જાય છે. એટલા માટે રોકાણ પહેલાં ફંડના દસ્તાવેજોમાં એક્ઝિટ લોડથી સંબંધિત માહિતીને ચોક્કસપણે જોવી જોઈએ.
