ગ્રેટ નિકોબાર પ્રોજેક્ટ 2025માં ₹72,000 કરોડના ખર્ચે અને 30 વર્ષની સમયમર્યાદા સાથે. કોંગ્રેસે પર્યાવરણ અને આદિવાસીઓ પરની અસર અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી, જ્યારે ભાજપે તેને ભારતના વ્યૂહાત્મક હિતો માટે જરૂરી ગણાવ્યો.
ગ્રેટ નિકોબાર પ્રોજેક્ટ 2025: ગ્રેટ નિકોબાર પ્રોજેક્ટ ભારતની સૌથી મહત્વાકાંક્ષી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સમાંનો એક છે. નીતિ આયોગે 2021માં આ પ્રોજેક્ટનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. આ પ્રોજેક્ટ નિકોબાર ટાપુઓના દક્ષિણી છેડે સ્થિત છે અને તેને પૂર્ણ કરવા માટે અંદાજિત ખર્ચ લગભગ ₹72,000 કરોડ છે. પ્રોજેક્ટની સમયમર્યાદા 30 વર્ષ રાખવામાં આવી છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ટાપુને વૈશ્વિક વેપાર, પરિવહન અને પ્રવાસનનું કેન્દ્ર બનાવવાનો છે. આ હેઠળ પોર્ટ, એરપોર્ટ અને ટાઉનશિપ ડેવલપમેન્ટ જેવી અનેક સુવિધાઓ વિકસાવવામાં આવશે.
પોર્ટ અને એરપોર્ટ ડેવલપમેન્ટ
આ પ્રોજેક્ટમાં ગેલેથિયા-બેમાં એક આંતરરાષ્ટ્રીય કન્ટેનર ટ્રાન્સશિપમેન્ટ ટર્મિનલ બનાવવામાં આવશે, જે વૈશ્વિક વેપાર માર્ગને મજબૂત કરશે. આ ઉપરાંત એક ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટનું નિર્માણ થશે, જેનાથી ટાપુની કનેક્ટિવિટી વધશે. ટાઉનશિપ ડેવલપમેન્ટમાં લગભગ 3-4 લાખ લોકો માટે રહેણાંક, વ્યાપારી અને સંસ્થાકીય ક્ષેત્રો બનાવવામાં આવશે. તેમાં સ્માર્ટ સિટી જેવી આધુનિક સુવિધાઓ પણ શામેલ હશે. સાથે જ સોલાર પ્લાન્ટ સ્થાપિત કરવામાં આવશે જે ગ્રીન એનર્જી પૂરી પાડશે.
અત્યાર સુધી થયેલું કામ
પ્રોજેક્ટ તબક્કાવાર રીતે આગળ વધી રહ્યો છે. એપ્રિલ 2025માં NTPCએ સોલાર એનર્જી પ્રોજેક્ટ માટે બિડ આમંત્રિત કરી હતી. સપ્ટેમ્બર 2024માં ગેલેથિયા-બેને મેજર પોર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું. ટાઉનશિપ ડેવલપમેન્ટ માટે વૃક્ષોની ગણતરી અને કાપણીનું કામ પણ ચાલી રહ્યું છે. પર્યાવરણીય મંજૂરી નવેમ્બર 2022માં મળી ચૂકી છે અને પ્રોજેક્ટની દેખરેખ માટે ₹80 કરોડનો ફંડ ફાળવવામાં આવી ચૂક્યો છે. આ પરિયોજનામાં અનેક કંપનીઓએ રસ દાખવ્યો છે અને તબક્કાવાર વિકાસ ચાલુ છે.
કોંગ્રેસની ચિંતા
કોંગ્રેસે આ પ્રોજેક્ટ અંગે કેન્દ્ર સરકાર પર નિશાન સાધ્યું છે. પાર્ટીના નેતા સોનિયા ગાંધીએ ધ હિન્દુમાં પ્રકાશિત લેખમાં ચિંતા વ્યક્ત કરી કે આ પ્રોજેક્ટ ટાપુના આદિવાસી સમુદાયો અને તેમના અસ્તિત્વ માટે ખતરો છે. સોનિયા ગાંધીના જણાવ્યા અનુસાર, આ પ્રોજેક્ટ વનસ્પતિ અને જીવસૃષ્ટિના ઇકોસિસ્ટમ પર પણ મોટો અસર કરી શકે છે. રાહુલ ગાંધી, પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રા અને અન્ય કોંગ્રેસી નેતાઓએ પણ સરકારને ઘેરી છે. કોંગ્રેસનું કહેવું છે કે પ્રોજેક્ટની રણનીતિ અને પર્યાવરણીય અસરો પર ગંભીર વિચાર કર્યા વિના તેને આગળ વધારવું યોગ્ય નથી.
ભાજપનો પક્ષ
ભાજપના પ્રવક્તા અનિલ કે. એન્ટનીએ કોંગ્રેસ પર વળતો પ્રહાર કર્યો અને કહ્યું કે ગ્રેટ નિકોબાર પ્રોજેક્ટ ભારતની હિંદ-પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં વ્યૂહાત્મક હિતોને મજબૂત કરવા માટે જરૂરી છે. એન્ટનીના જણાવ્યા મુજબ, નિકોબાર ટાપુઓ ઇન્ડોનેશિયાથી 150 માઇલથી પણ ઓછી દૂરી પર, મલક્કા સ્ટ્રેટના પશ્ચિમી પ્રવેશદ્વારની નજીક સ્થિત છે. આ ક્ષેત્ર વિશ્વના સૌથી મહત્વપૂર્ણ દરિયાઈ ચેકપોઇન્ટ્સમાંનો એક છે. આ પ્રોજેક્ટ દ્વારા ભારતની નૌકાદળ ક્ષમતા અને પાવર પ્રોજેક્શન મજબૂત થશે અને ઇન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં સંચાલન માટે મહત્વપૂર્ણ સંપત્તિ ઉપલબ્ધ થશે.
પ્રોજેક્ટના લાભ
ગ્રેટ નિકોબાર પ્રોજેક્ટ ભારતની વ્યૂહાત્મક સ્થિતિ મજબૂત કરવામાં મદદ કરશે. તે ટાપુના વિકાસમાં પણ યોગદાન આપશે અને વૈશ્વિક વેપાર અને પોર્ટ કનેક્ટિવિટીને વધારશે. પ્રવાસન અને રિયલ એસ્ટેટ ક્ષેત્રને ફાયદો મળશે. ટાઉનશિપ ડેવલપમેન્ટથી લાખો લોકો માટે આવાસ અને રોજગારીની તકો ઊભી થશે. ગ્રીન એનર્જી અને સોલાર પ્લાન્ટ દ્વારા પર્યાવરણીય લાભો પણ થશે.
