સરકાર દ્વારા સોલાર પેનલ અને પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ ઉત્પાદનો પર GST (ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ) ૧૨% થી ઘટાડીને ૫% કરવામાં આવ્યો છે, જે ૨૦૨૨ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫ થી અમલમાં આવશે. આનાથી સોલાર સિસ્ટમ, હાઇડ્રોજન સંચાલિત વાહનો અને પવન ઉર્જાના સાધનો સસ્તા થશે, જેનાથી સામાન્ય લોકો માટે સ્વચ્છ ઉર્જા સુલભ બનશે અને વીજળી બિલમાં રાહત મળશે.
સોલાર પેનલ પર GST: સરકારે ૨૦૨૨ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫ થી સોલાર પેનલ અને અન્ય પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ ઉત્પાદનો પર ૫% GST લાગુ કરવાની જાહેરાત કરી છે, જેનાથી અગાઉ ૧૨% કર લાગુ પડતી સિસ્ટમ્સ હવે સસ્તી થશે. આ પગલાંના પરિણામે સોલાર સિસ્ટમ, સોલાર કૂકર, વોટર હીટર, વિન્ડમિલ અને હાઇડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ વાહનો લોકોને વધુ સુલભ બનશે. નિષ્ણાતોના મતે, આ દરેક ઘરમાં સ્વચ્છ ઉર્જા પહોંચાડવામાં અને વીજળી બિલ ઘટાડવામાં મદદરૂપ થશે. કાચા માલ પર હજુ પણ ઊંચો કર હોવા છતાં, રિફંડ પ્રક્રિયાને ઝડપી બનાવીને તેને ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવશે.
સોલાર પેનલથી લઈને હાઇડ્રોજન વાહન સુધી, બધાના ભાવ ઘટ્યા
સરકારે માત્ર સોલાર પેનલ જ નહીં, પરંતુ અનેક પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ ઉત્પાદનો પર પણ કર ઘટાડ્યો છે. આમાં સોલાર કૂકર, સોલાર લેન્ટર્ન, સોલાર વોટર હીટર, ફોટોવોલ્ટેઇક સેલ અને સોલાર પાવર જનરેટરનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, વિન્ડમિલ, કચરામાંથી ઉર્જા ઉત્પન્ન કરતા પ્લાન્ટ, સમુદ્રના મોજાઓમાંથી વીજળી ઉત્પન્ન કરતા સાધનો અને હાઇડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ સંચાલિત વાહનો હવે માત્ર ૫% GST પર ઉપલબ્ધ થશે. અગાઉ આ તમામ ઉત્પાદનો પર ૧૨% કર લાગુ પડતો હતો.
આ કર ઘટાડાનો સીધો લાભ ગ્રાહકોને મળશે. હવે લોકો સરળતાથી સોલાર સિસ્ટમ અને પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ ઉત્પાદનો ખરીદી શકશે.
સોલાર સિસ્ટમમાં કેટલી બચત?
ધારો કે કોઈ વ્યક્તિ ૮૦,૦૦૦ રૂપિયાની સોલાર સિસ્ટમ લગાવી રહ્યા છે. અગાઉ ૧૨% કરને કારણે તેમને વધારાના ૯,૬૦૦ રૂપિયા ખર્ચવા પડતા હતા. એટલે કે કુલ ખર્ચ ૮૯,૬૦૦ રૂપિયા થતો હતો. હવે જ્યારે કર ૫% થયો છે, ત્યારે માત્ર ૪,૦૦૦ રૂપિયા કર લાગશે અને કુલ ખર્ચ ૮૪,૦૦૦ રૂપિયા થશે. આમ, સામાન્ય લોકોને સીધી ૫,૬૦૦ રૂપિયા સુધીની બચત થઈ શકે છે. જોકે, આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે કંપનીઓ કર ઘટાડાનો સંપૂર્ણ લાભ ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડે.
કાચા માલ પર કર હજુ પણ ઊંચો
જોકે ગ્રાહકોને રાહત મળી છે, પરંતુ કંપનીઓ માટે કાચા માલ પર કર હજુ પણ ઊંચો છે. સોલાર સિસ્ટમ બનાવવા માટે જે સામગ્રી આવે છે, તેના પર પહેલાની જેમ જ ઊંચો કર લાગે છે. તૈયાર ઉત્પાદનો પર ઓછો કર અને કાચા માલ પર ઊંચા કરની આ વ્યવસ્થાને ઇન્વર્ટેડ ડ્યુટી સ્ટ્રક્ચર કહેવાય છે. આના કારણે કંપનીઓનો પૈસા સરકાર પાસે અટકી રહે છે. સરકારે સ્વીકાર્યું છે કે આ એક સમસ્યા બની શકે છે, પરંતુ રિફંડની વ્યવસ્થા પહેલાથી જ છે અને હવે તેને વધુ ઝડપી બનાવવામાં આવશે, જેથી કંપનીઓને તેમનો પૈસા ઝડપથી પાછા મળે.
GST વ્યવસ્થા હવે સરળ
સરકારે GST માળખાને પણ સરળ બનાવ્યું છે. અગાઉ ચાર સ્લેબ હતા – ૫%, ૧૨%, ૧૮% અને ૨૮%. હવે બે મુખ્ય સ્લેબ રહેશે – ૫% અને ૧૮%. આનાથી રોજિંદી વસ્તુઓ જેવી કે માખણ, ઘી, સાબુ, શેમ્પૂ, ટીવી અને ફ્રિજના ભાવ ઘટશે. મોંઘા અને વૈભવી ઉત્પાદનો માટે ૪૦% કર અલગથી લાગુ રહેશે.
આ પરિવર્તનના પરિણામે મધ્યમવર્ગીય અને સામાન્ય પરિવારોને પણ રાહત મળશે તેવી આશા છે. લોકો હવે રોજિંદી જરૂરિયાતો અને ઉર્જા સાધનો સરળતાથી ખરીદી શકશે.
સ્વચ્છ ઉર્જાને પ્રોત્સાહન
સરકારનું આ પગલું માત્ર કર ઘટાડવા સુધી મર્યાદિત નથી. તેનો ઉદ્દેશ્ય દરેક ઘરમાં સોલાર ઉર્જા પહોંચાડવાનો અને વીજળી બિલ ઘટાડવાનો છે. જો કંપનીઓ કર ઘટાડાનો સંપૂર્ણ લાભ ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડે, તો સોલાર સિસ્ટમ માત્ર શહેરો સુધી સીમિત નહીં રહે. ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પણ લોકોને તેનો લાભ મળશે.
સોલાર પેનલ અને અન્ય પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ ઉત્પાદનોની સસ્તી કિંમત સ્વચ્છ ઉર્જાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપશે. લોકો પાણી, પવન અને સૌર ઉર્જા જેવા સ્વચ્છ ઉર્જાના સ્ત્રોતો તરફ વધુ આકર્ષિત થશે. આ પગલાંના પરિણામે દેશમાં સ્વચ્છ ઉર્જાના લક્ષ્યો પણ આગળ વધશે.
દરેક ઘરમાં સોલાર ઉર્જાનું સ્વપ્ન
સરકારનો પ્રયાસ છે કે દરેક ઘરમાં સોલાર સિસ્ટમ લાગે. આનાથી માત્ર વીજળી બિલ ઘટશે નહીં, પરંતુ પ્રદૂષણ પણ ઘટશે. કર ઘટાડા સાથે, લોકો માટે આ સ્વચ્છ ઉર્જા એક સસ્તો, સુલભ અને આકર્ષક વિકલ્પ બનશે. આગામી સમયમાં તેના વ્યાપક પ્રભાવના પરિણામે સ્વચ્છ ઉર્જાનો ઉપયોગ વધશે તેવી આશા રાખી શકાય છે.
