ભારતે રશિયાની સાથે સાથે અમેરિકા પાસેથી પણ તેલની ખરીદી વધારી દીધી છે. ટ્રમ્પ સરકારની ટેરિફ નીતિઓ અને સસ્તા ભાવોનો લાભ ઉઠાવતા ભારતીય રિફાઇનરીઓ અમેરિકી ક્રૂડ ઓઇલ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે. જૂન ત્રિમાસિક ગાળામાં અમેરિકાથી આયાત 114% વધી છે. આનાથી ભારતને ખર્ચ ઘટાડવામાં અને વેપાર ખાધ ઘટાડવામાં મદદ મળશે.
India increased oil purchases: ભારતે તાજેતરમાં રશિયાની સાથે સાથે અમેરિકા પાસેથી પણ કાચા તેલની ખરીદી તેજ કરી દીધી છે. ટ્રમ્પના ટેરિફ દબાણ અને આર્બિટ્રેજ વિન્ડો ખુલ્યા પછી ભારતીય રિફાઇનરીઓ અમેરિકી ક્રૂડ ઓઇલની આયાત કરી રહી છે. જૂન ત્રિમાસિક ગાળામાં ભારતની અમેરિકી તેલ આયાત ગત વર્ષની સરખામણીમાં 114% વધી, જ્યારે રશિયા હજુ પણ સૌથી મોટો સપ્લાયર બન્યો રહ્યો. IOC, BPCL અને રિલાયન્સ જેવી કંપનીઓએ મોટા પાયે અમેરિકી બેરલ ખરીદ્યા. આ પગલું ભારતના ઊર્જા ભંડારને વૈવિધ્યીકૃત કરવા, સસ્તી પુરવઠા પ્રાપ્ત કરવા અને અમેરિકા સાથે વેપાર ખાધ ઘટાડવાના પ્રયાસનો એક ભાગ છે.
શા માટે અમેરિકા પાસેથી ખરીદી વધી
ભારતીય રિફાઇનરીઓએ જૂન ત્રિમાસિક ગાળામાં અમેરિકી તેલ તરફ નોંધપાત્ર વલણ અપનાવ્યું છે. અમેરિકા પાસેથી કાચા તેલની ખરીદી ગત વર્ષની સરખામણીમાં આ વખતે 114 ટકા સુધી વધી ગઈ છે. જૂન મહિનામાં ભારતે લગભગ 4.55 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસ કાચું તેલ આયાત કર્યું. તેમાં રશિયાનો હિસ્સો સૌથી વધુ રહ્યો, પરંતુ અમેરિકાએ પણ 8 ટકા હિસ્સો મેળવ્યો. તેનું કારણ એ છે કે એશિયન બજારો માટે અમેરિકી કાચા તેલના ભાવો સ્પર્ધાત્મક બન્યા. આ જ કારણે ભારતની સાથે સાથે અનેક એશિયન દેશોએ અમેરિકા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું તેજ કર્યું.
કંપનીઓએ ઓર્ડર વધાર્યા
આ ફેરફાર હેઠળ ભારતીય કંપનીઓએ અમેરિકા પાસેથી મોટી માત્રામાં ઓર્ડર આપ્યા છે. ઇન્ડિયન ઓઇલ કોર્પોરેશન (IOC) એ પાંચ મિલિયન બેરલ, ભારત પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન (BPCL) એ બે મિલિયન બેરલ અને રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝે વિટોલ પાસેથી બે મિલિયન બેરલ તેલ ખરીદ્યું છે. આ ઉપરાંત યુરોપની કંપનીઓ જેવી કે ગનવોર, ઇક્વિનોર અને મર્કુરિયાએ પણ ભારતીય કંપનીઓને અમેરિકી તેલનો પુરવઠો પૂરો પાડ્યો છે.
રશિયા પાસેથી ખરીદી ચાલુ
ધ્યાન આપવા જેવી વાત એ છે કે અમેરિકા પાસેથી ખરીદી વધારવા છતાં ભારતે રશિયા પાસેથી તેલ આયાત ઓછી કરી નથી. રશિયા હજુ પણ ભારતનો સૌથી મોટો સપ્લાયર બની રહ્યો છે. ભારતીય રિફાઇનરીઓ માટે રશિયન તેલના ભાવો પણ આકર્ષક છે. રશિયા પાસેથી મળતા ડિસ્કાઉન્ટેડ તેલને કારણે ભારતને ઊર્જા જરૂરિયાતો પૂરી કરવામાં રાહત મળી રહી છે. જોકે અમેરિકા તરફથી વધતા દબાણને જોતા ભારતે સંતુલન બનાવવા માટે અમેરિકી તેલ પર પણ ભાર મૂકવાનું શરૂ કર્યું છે.
ફક્ત અમેરિકા અને રશિયા જ નહીં, પરંતુ ભારત હવે બીજા દેશો પાસેથી પણ કાચા તેલની ખરીદી પર ધ્યાન આપી રહ્યું છે. BPCL એ તાજેતરમાં નાઇજીરિયાના યુટાપેટ ક્રૂડની પહેલીવાર ખરીદી કરી છે. આ દર્શાવે છે કે ભારત પોતાના તેલ ભંડારને વૈવિધ્યીકૃત કરવાની રણનીતિ અપનાવી રહ્યું છે. અલગ અલગ ગ્રેડના તેલ ખરીદીને ભારત પોતાની ઊર્જા સુરક્ષા મજબૂત કરવા માંગે છે.
અમેરિકાનું દબાણ
અમેરિકાએ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવા પર ભારત પર દબાણ બનાવ્યું છે. આ ઉપરાંત ટેરિફ 50 ટકા સુધી વધારીને ભારતને સંકેત આપવામાં આવ્યો છે કે તેણે અમેરિકા પાસેથી ખરીદી વધારવી પડશે. આવા સમયે ભારતે એક સંતુલિત માર્ગ પસંદ કર્યો છે. રશિયા પાસેથી સસ્તું તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખીને અમેરિકા પાસેથી પણ પર્યાપ્ત માત્રામાં આયાત કરવામાં આવી રહી છે. આ રણનીતિથી ભારતની વેપાર ખાધ ઘટશે અને બંને દેશો સાથે સંબંધો વધુ સારા રહેશે.
એશિયામાં નવી વિન્ડો ખુલી
અમેરિકી ક્રૂડ ઓઇલ માટે એશિયન બજારોમાં એક પ્રકારની આર્બિટ્રેજ વિન્ડો ખુલી ગઈ છે. એટલે કે અહીં ભાવો એટલા આકર્ષક બન્યા છે કે ખરીદદારોને ફાયદો થઈ રહ્યો છે. ભારત સહિત અનેક એશિયન દેશોની રિફાઇનરીઓ આ તકનો લાભ ઉઠાવી રહી છે. ભારત માટે આ એટલા માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે દેશને દુનિયાના ત્રીજા સૌથી મોટા તેલ ઉપભોક્તા તરીકે સતત પોતાની ઊર્જા જરૂરિયાતો પૂરી કરવી પડે છે.
