ભારતે 2025 ની શરૂઆત પછી આંતરરાષ્ટ્રીય પાસપોર્ટ તાકાતમાં મોટી છલાંગ લગાવી છે. હેનલી પાસપોર્ટ ઇન્ડેક્સ અનુસાર, ભારતની પાસપોર્ટ રેન્કિંગ જાન્યુઆરી 2025 માં 85 માં સ્થાનેથી સુધરીને હવે 77 માં સ્થાને પહોંચી ગઈ છે.
Passport Power of India Increases: ભારતીય પાસપોર્ટની વૈશ્વિક રેન્કિંગમાં મોટો સુધારો નોંધાયો છે. હેનલી પાસપોર્ટ ઇન્ડેક્સ (Henley Passport Index) જુલાઈ 2025 ના રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતની રેન્કિંગ 85 માં સ્થાનેથી વધીને હવે 77 માં સ્થાને પહોંચી ગઈ છે. આ સુધારો આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતની વધતી રાજદ્વારી પહોંચ અને મજબૂત દ્વિપક્ષીય કરારોનું પરિણામ છે. ભારતના નાગરિકો હવે 59 દેશોમાં વિઝા-મુક્ત અથવા વિઝા ઓન-અરાઇવલ સુવિધાનો લાભ લઈ શકે છે.
હેનલી પાસપોર્ટ ઇન્ડેક્સ: શું છે આ રેન્કિંગ?
હેનલી પાસપોર્ટ ઇન્ડેક્સ એક પ્રતિષ્ઠિત વૈશ્વિક રિપોર્ટ છે, જે આ આકલન કરે છે કે કોઈ દેશના પાસપોર્ટ ધારક દુનિયાના કેટલા દેશોમાં વિઝા વગર અથવા વિઝા ઓન-અરાઇવલના આધારે યાત્રા કરી શકે છે. આ ડેટા IATA (International Air Transport Association) ના અધિકૃત આંકડાઓ પર આધારિત હોય છે અને દરેક ત્રિમાસિકમાં અપડેટ કરવામાં આવે છે.
જાન્યુઆરી 2025 પછીથી ભારતના પાસપોર્ટ પર બે નવા દેશોએ વિઝા-મુક્ત એન્ટ્રીની સુવિધા આપી છે, જેનાથી હવે કુલ 59 ગંતવ્યો સુધી ભારતીય નાગરિકો વિના પૂર્વ વિઝાએ યાત્રા કરી શકે છે. જો કે સંખ્યામાં આ વધારો મામૂલી લાગી શકે છે, પરંતુ તે ભારતની વૈશ્વિક રાજદ્વારી સફળતા તરફ ઈશારો કરે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે ભારતે આ સિદ્ધિ રાજનયિક સંબંધોની મજબૂતી, વ્યાપારિક કરારો અને વૈશ્વિક મંચો પર સક્રિય ભાગીદારીના દમ પર હાંસલ કરી છે.
સિંગાપુર ટોચ પર યથાવત, જાપાન અને દક્ષિણ કોરિયા પણ આગળ
2025 ના રિપોર્ટમાં સિંગાપુરે પોતાનું ટોચનું સ્થાન જાળવી રાખ્યું છે. સિંગાપુરના પાસપોર્ટ ધારકોને હવે 227 માંથી 193 દેશોમાં વિઝા-મુક્ત યાત્રાની સુવિધા છે. ત્યાં જ, જાપાન અને દક્ષિણ કોરિયા સંયુક્ત રૂપે બીજા સ્થાને છે, જેમના પાસપોર્ટ પર 190 ગંતવ્યો સુધી વિઝા-મુક્ત પહોંચ છે. યુરોપીય દેશોનો દબદબો આ રેન્કિંગમાં સ્પષ્ટ રીતે દેખાય છે:
- ત્રીજા સ્થાને ડેનમાર્ક, ફિનલેન્ડ, ફ્રાન્સ, જર્મની, આયર્લેન્ડ, ઇટલી અને સ્પેન છે — આ દેશોના નાગરિકો 189 દેશોમાં વિઝા-મુક્ત યાત્રા કરી શકે છે.
- ચોથા સ્થાને ઓસ્ટ્રિયા, બેલ્જિયમ, નેધરલેન્ડ, નોર્વે, પોર્ટુગલ, લક્ઝમબર્ગ અને સ્વીડન છે — એમનો સ્કોર 188 ગંતવ્ય છે.
- પાંચમા સ્થાને ન્યૂઝીલેન્ડ, ગ્રીસ અને સ્વિટ્ઝરલેન્ડ છે — એમના પાસપોર્ટથી 187 દેશોમાં યાત્રા શક્ય છે.
સૌદી અરબની રેન્કિંગમાં સુધારો, અમેરિકાને ખતરો
સૌદી અરબે પણ પોતાની પાસપોર્ટ તાકાતમાં વધારો નોંધાવ્યો છે. એમના વિઝા-મુક્ત ગંતવ્યોની સંખ્યા હવે 91 થઈ ગઈ છે, જેનાથી તેમની રેન્કિંગ 58 માંથી વધીને 54 માં સ્થાને પહોંચી ગઈ છે. બીજી તરફ, અમેરિકા અને બ્રિટન જેવા પશ્ચિમી દેશોની રેન્કિંગમાં ઘટાડો આવ્યો છે. બ્રિટન હવે 186 દેશોની પહોંચ સાથે છઠ્ઠા સ્થાને છે, જ્યારે અમેરિકા 182 ગંતવ્યો સાથે 10 માં સ્થાને ગબડી ગયું છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે વૈશ્વિક રાજકીય અસ્થિરતા, સુરક્ષા નીતિઓમાં પરિવર્તન અને રાજદ્વારી સંબંધોની જટિલતા એના કારણો છે.
ભારત માટે આગળ શું?
ભારતની વિઝા-મુક્ત પહોંચમાં ભવિષ્યમાં વધુ સુધારાની સંભાવના છે, વિશેષકર જો ભારત:
- વધુ દ્વિપક્ષીય યાત્રા સમજૂતીઓ કરે છે
- ઈ-વિઝા પ્રણાલીનો વિસ્તાર કરે છે
- પર્યટન, વેપાર અને શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં સહયોગ વધારે છે
એવી આશા રાખવામાં આવી રહી છે કે આવનારા વર્ષોમાં ભારતની પાસપોર્ટ રેન્કિંગ ટોચના 50 માં પહોંચી શકે છે, બશર્તે વિદેશ નીતિ અને વૈશ્વિક સંધિઓમાં નિરંતર સુધારો થાય.
