ભારતમાં વડાપ્રધાન બનવા માટે કોઈ ડિગ્રી કે શૈક્ષણિક લાયકાત ફરજિયાત નથી. ભારતીય બંધારણ ફક્ત કેટલીક મૂળભૂત શરતો નક્કી કરે છે, જેમ કે ભારતીય નાગરિકતા, લઘુત્તમ ઉંમર અને સંસદની સભ્યતા. આ પદ દેશભક્તિ, નેતૃત્વ અને જનતાના વિશ્વાસથી પ્રાપ્ત થાય છે, કોઈ ઔપચારિક અભ્યાસથી નહીં.
વડાપ્રધાન બનવા માટેની પાત્રતા: ભારતમાં વડાપ્રધાન બનવા માટે કોઈ ખાસ ડિગ્રી કે કોર્સની જરૂર હોતી નથી. ભારતીય બંધારણ અનુસાર, ઉમેદવાર ભારતીય નાગરિક હોવો જોઈએ, લોકસભા માટે લઘુત્તમ ઉંમર 25 વર્ષ અને રાજ્યસભા માટે 30 વર્ષ નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત, તે કોઈ સરકારી લાભના પદ પર ન હોવો જોઈએ. વડાપ્રધાન બનવા માટે સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ છે જનતાનો વિશ્વાસ અને સંસદના બહુમતીનો ટેકો, જે લોકશાહીની સાચી શક્તિ દર્શાવે છે.
કોણ બની શકે છે ભારતના વડાપ્રધાન?
ભારતીય બંધારણ મુજબ વડાપ્રધાન બનવા માટે વ્યક્તિ ભારતીય નાગરિક હોવો જોઈએ. જો તે લોકસભાનો સભ્ય હોય તો તેની લઘુત્તમ ઉંમર 25 વર્ષ અને રાજ્યસભાનો સભ્ય હોય તો 30 વર્ષ હોવી જોઈએ.
આ ઉપરાંત, ઉમેદવાર કોઈ ઓફિસ ઓફ પ્રોફિટ એટલે કે સરકારી લાભના પદ પર ન હોવો જોઈએ. વડાપ્રધાનને લોકસભા કે રાજ્યસભાના સભ્ય હોવા જરૂરી છે. જો કોઈ વ્યક્તિ વડાપ્રધાન તરીકે ચૂંટાય છે અને તે સંસદના કોઈ પણ સદનનો સભ્ય ન હોય, તો તેને છ મહિનાની અંદર કોઈ એક સદનની સભ્યતા મેળવવી પડે છે.
વડાપ્રધાનનો પગાર અને સુવિધાઓ
ભારતના વડાપ્રધાનને દર મહિને આશરે ₹1.66 લાખ પગાર મળે છે. આ રકમમાં દૈનિક ભથ્થું, ચૂંટણી ક્ષેત્ર ભથ્થું અને અન્ય ઘણી સુવિધાઓ શામેલ હોય છે. વર્ષભરમાં વડાપ્રધાનની કુલ આવક લગભગ ₹19.20 લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચે છે.
આ ઉપરાંત, તેમને દેશની સર્વોચ્ચ સુરક્ષા એટલે કે SPG (સ્પેશિયલ પ્રોટેક્શન ગ્રુપ) દ્વારા સુરક્ષા મળે છે. તેમનું સત્તાવાર નિવાસ નવી દિલ્હીમાં 7, લોક કલ્યાણ માર્ગ પર આવેલું છે. વડાપ્રધાન પાસે એર ઇન્ડિયા વન નામનું વિશેષ વિમાન હોય છે, જેનો ઉપયોગ તેઓ વિદેશ યાત્રાઓ માટે કરે છે. દેશની અંદર યાત્રા દરમિયાન તેમના માટે બુલેટપ્રૂફ ગાડીઓ અને સુરક્ષા વાહનોનો કાફલો ચાલે છે.
બંધારણ આપે છે સમાન તક
ભારતનું બંધારણ દરેક નાગરિકને સમાન તકો પૂરી પાડે છે. વડાપ્રધાન બનવા માટે કોઈ ઉચ્ચ ડિગ્રી, કોર્સ કે વિશેષ લાયકાતની જરૂર હોતી નથી. આ પદ સંપૂર્ણપણે લોકતાંત્રિક પ્રક્રિયા પર આધારિત છે, જ્યાં જનતા પોતાના પ્રતિનિધિને ચૂંટે છે અને તે જ આગળ જતાં વડાપ્રધાન બની શકે છે.
દેશના ઘણા વડાપ્રધાનો એવા રહ્યા છે, જેમની શૈક્ષણિક પૃષ્ઠભૂમિ અલગ-અલગ રહી છે, પરંતુ તેમણે પોતાની નીતિઓ અને નેતૃત્વ ક્ષમતાથી દેશને આગળ વધાર્યો છે. તેથી, સાચી લાયકાત ડિગ્રી નહીં પણ ઇમાનદારી, દૂરંદેશી અને સેવા ભાવના છે.
