ભારતીય નૌસેના ૧૮ જૂનના રોજ પોતાના નવા યુદ્ધપોત INS અર્નાલા (INS Arnala) ને પોતાના કાફલામાં સામેલ કરવા જઈ રહી છે. આ નાનું પણ શક્તિશાળી યુદ્ધપોત ખાસ કરીને એન્ટી-સબમરીન વોરફેર એટલે કે પનડુબ્બી વિરોધી અભિયાનો અને ઓછી તીવ્રતાવાળા દરિયાઈ ઓપરેશન્સ માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે.
નવી દિલ્હી: ભારતીય નૌસેના પોતાની શક્તિ અને આત્મનિર્ભરતાની દિશામાં એક મોટું પગલું ભરવા જઈ રહી છે. ૧૮ જૂન ૨૦૨૫ના રોજ નૌસેનાના કાફલામાં એક નવું યુદ્ધપોત INS અર્નાલા (INS Arnala) સામેલ થશે, જેને દરિયાનું ‘તેજસ’ પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે. આ યુદ્ધપોત પનડુબ્બી વિરોધી ક્ષમતા (એન્ટી-સબમરીન વોરફેર) ની સાથે સાથે ઓછી તીવ્રતાવાળા દરિયાઈ અભિયાનો માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.
ભારતના સ્વદેશી રક્ષા ઉત્પાદન અને ‘આત્મનિર્ભર ભારત’ અભિયાનનું ઉદાહરણ બનનારું આ જહાજ દેશની દરિયાઈ સુરક્ષા અને વ્યૂહાત્મક ક્ષમતાઓને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જશે.
સ્વદેશી ટેકનોલોજી અને ઉત્પાદનનું શાનદાર ઉદાહરણ
INS અર્નાલાનું નિર્માણ ગાર્ડન રીચ શિપબિલ્ડર્સ એન્ડ એન્જિનિયર્સ (GRSE) એ L&T શિપબિલ્ડર્સના સહયોગથી કર્યું છે. આ યુદ્ધપોત લંબાઈમાં ૭૭ મીટર અને વજનમાં લગભગ ૧,૪૯૦ ટનનું છે, જે આધુનિક સેન્સર અને ટેકનોલોજીથી સજ્જ છે. તેને બનાવતી વખતે ૮૦% કરતાં વધુ સામગ્રી ભારતમાં જ વિકસાવવામાં આવી છે, જેમાં મુખ્યત્વે ભારત ઈલેક્ટ્રોનિક્સ લિમિટેડ, L&T, મહિન્દ્રા ડિફેન્સ જેવી ભારતીય કંપનીઓએ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે.
આ પ્રથમ એવું યુદ્ધપોત છે જેમાં ડીઝલ એન્જિન અને વોટરજેટ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે, જે તેને વધુ સારી ગતિ અને દરિયાઈ નિયંત્રણ પૂરું પાડે છે. આ જહાજમાં લાગેલા ઉન્નત સેન્સર પાણીની અંદર દુશ્મન પનડુબ્બીઓનો શોધ કરવા અને તેમને રોકવામાં સક્ષમ છે, જેથી ભારતીય નૌસેનાની એન્ટી-સબમરીન યુદ્ધ ક્ષમતામાં જબરદસ્ત સુધારો થશે.
૧૬ સ્વદેશી યુદ્ધપોતોની શ્રેણીનો પ્રથમ
INS અર્નાલા ૧૬ સ્વદેશી નાના યુદ્ધપોતોની શ્રેણીમાં પ્રથમ જહાજ છે, જેનું નિર્માણ ૧૨,૬૨૨ કરોડ રૂપિયાની કુલ કિંમતે કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ સાથે GRSE અને કોચીન શિપયાર્ડ મળીને ૮-૮ યુદ્ધપોત બનાવી રહ્યા છે, જે ૨૦૨૮ સુધીમાં નૌસેનાને સોંપવામાં આવશે. આ જહાજોથી ભારતની દરિયાઈ સુરક્ષા મજબૂત થશે સાથે સાથે નૌસેનાની વ્યૂહાત્મક ક્ષમતા પણ વધશે.
દરિયાઈ વારસાનું પ્રતીક – ‘અર્નાલા’નું નામ અને પ્રતીક ચિહ્ન
આ જહાજનું નામ મહારાષ્ટ્રના વસઈમાં આવેલા ઐતિહાસિક અર્નાલા કિલ્લાના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે, જે ૧૭૩૭માં મરાઠા યોદ્ધા છિમાજી અપ્પાએ બનાવડાવ્યું હતું. આ કિલ્લો વૈતરણા નદીના મુખ પર આવેલું હતું અને કોંકણ કાંઠાનું રક્ષણ કરતું હતું. ઠીક એવી જ રીતે, INS અર્નાલા પણ દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં ભારતના રક્ષણની મજબૂત સ્તંભ બનશે.
જહાજના પ્રતીક ચિહ્નમાં શંખનો સમાવેશ થાય છે, જે કઠિન પરિસ્થિતિઓમાં મજબૂતી અને સતર્કતાનું પ્રતીક છે. નૌસેનાના મતે, આ શંખ દુશ્મનો પર નજર રાખવા અને તેમને રોકવાની શક્તિ દર્શાવે છે. જહાજની નીચે ‘અર્ણવે શૌર્યમ્’ લખેલું છે, જેનો અર્થ છે ‘સાગરમાં વીરતા’. આ વાક્ય જહાજના ક્રૂ મેમ્બર્સને દરિયામાં સાહસ અને દ્રઢતાથી કામ કરવા માટે પ્રેરિત કરે છે.
એન્ટી-સબમરીન વોરફેરમાં વધશે ભારતની તાકાત
INS અર્નાલા મુખ્યત્વે પનડુબ્બી વિરોધી અભિયાનો માટે બનાવવામાં આવ્યું છે. પનડુબ્બી યુદ્ધની તકનીકો ઝડપથી વિકસાઈ રહી છે, અને દરિયાઈ સુરક્ષાના સંદર્ભમાં પનડુબ્બીઓનો શોધ કરવી અને તેમને રોકવી અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. આ જહાજમાં લાગેલા અત્યાધુનિક સોનર અને અન્ય સાધનો પનડુબ્બીઓનો શોધ કરવા, તેમને ટ્રેક કરવા અને અસરકારક રીતે નાશ કરવામાં સક્ષમ છે.
આ જહાજની તૈનાતીથી ભારત હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં પોતાનું દરિયાઈ પ્રભુત્વ વધુ મજબૂત કરશે. સાથે સાથે, તે ઓછી તીવ્રતાવાળા અભિયાનોમાં પણ સક્રિય ભૂમિકા ભજવશે, જેથી નૌસેનાને ઝડપી પ્રતિક્રિયા અને ઓપરેશનમાં સફળતા મળશે.
‘આત્મનિર્ભર ભારત’ અંતર્ગત નૌસેનાની નવી મિસાલ
INS અર્નાલાનું નિર્માણ ‘આત્મનિર્ભર ભારત’ અભિયાનની એક મોટી સફળતા છે. આ પરિયોજનામાં ૫૫ કરતાં વધુ નાની અને મધ્યમ કદની કંપનીઓ (MSME) એ યોગદાન આપ્યું છે, જેથી દેશમાં રોજગારની તકો વધી છે અને રક્ષા ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં નવી ટેકનોલોજી અને નિષ્ણાતતા આવી છે. આ જહાજ માત્ર ભારતની દરિયાઈ સુરક્ષાને જ સશક્ત કરશે નહીં, પણ દેશની રક્ષા ક્ષમતાઓને સ્વદેશી બનાવવાની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું પણ સાબિત થશે.
ભારતીય નૌસેનાના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ આ જહાજને દરિયાની ચેલેન્જનો સામનો કરવામાં સક્ષમ ‘તેજસ’ તરીકે જોઈ રહ્યા છે. આ જહાજ મજબૂત બનાવટ, આધુનિક સાધનો અને ઉત્તમ યુદ્ધ ક્ષમતાને કારણે દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં દુશ્મનોનો હૌસલો પસ્ત કરી શકે છે.
