જાનકી જયંતી દર વર્ષે ફાલ્ગુન માસના કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમી તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસને માતા સીતાના જન્મોત્સવ તરીકે શ્રદ્ધા અને ભક્તિથી ઉજવવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, આ જ દિવસે મિથિલાના રાજા જનકને ધરતીમાંથી માતા સીતા પ્રાપ્ત થઈ હતી, જેને તેમણે પોતાની પુત્રી તરીકે સ્વીકારી હતી. આ કારણે આ પર્વને સીતા અષ્ટમી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
વિવાહિત સ્ત્રીઓ માટે આ પર્વ ખાસ મહત્વનું માનવામાં આવે છે, કારણ કે માતા સીતાને આદર્શ પત્ની અને ગૃહસ્થ જીવનનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે ભગવાન શ્રીરામ અને માતા સીતાની પૂજા કરવાથી પરિવારમાં સુખ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિનો વાસ થાય છે. આ અવસરે ભક્તો ઉપવાસ રાખે છે, કથા-કીર્તનનું આયોજન કરે છે અને માતા સીતા પાસે પોતાના પરિવારના કલ્યાણની પ્રાર્થના કરે છે.
જાનકી જયંતી ક્યારે છે?
જાનકી જયંતી આ વર્ષે 21 ફેબ્રુઆરી, ગુરુવારે ઉજવવામાં આવશે. દૃક પંચાંગ અનુસાર, ફાલ્ગુન માસના કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમી તિથિ 20 ફેબ્રુઆરીના રોજ સવારે 9:58 વાગ્યે શરૂ થશે અને 21 ફેબ્રુઆરીના રોજ સવારે 11:57 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. આ જ આધારે જાનકી જયંતીનું પર્વ 21 ફેબ્રુઆરીના રોજ વિધિપૂર્વક ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસે ભક્તો માતા સીતા અને ભગવાન શ્રીરામની પૂજા-અર્ચના કરી સુખ-સમૃદ્ધિ અને ગૃહસ્થ જીવનમાં શાંતિની કામના કરે છે.
જાનકી જયંતીની પૂજા વિધિ
* સ્નાન અને સંકલ્પ: પ્રાતઃકાળે જલ્દી ઉઠીને સ્નાન કરો અને સ્વચ્છ વસ્ત્ર ધારણ કરો. ત્યારબાદ વ્રત અને પૂજાનો સંકલ્પ લો.
* પૂજા સ્થળની તૈયારી: ઘરના મંદિર અથવા કોઈ પવિત્ર સ્થાન પર ચોકી રાખો, તેના પર લાલ અથવા પીળા રંગનું કપડું પાથરો અને માતા સીતા અને ભગવાન શ્રીરામની મૂર્તિ અથવા ચિત્ર સ્થાપિત કરો.
* સામગ્રી અર્પણ: માતા જાનકીને રોળી, અક્ષત (ચોખા), ફૂલ, ચંદન, ધૂપ, દીપ અને સુગંધિત પ્રસાદ અર્પણ કરો.
* વ્રત કથાનો પાઠ: માતા જાનકીની મહિમાનું વર્ણન કરતી તેમની વ્રત કથા વાંચો અથવા સાંભળો.
* આરતી અને પ્રાર્થના: માતા જાનકી અને ભગવાન શ્રીરામની આરતી કરો અને પરિવારના સુખ-સમૃદ્ધિની કામના કરો.
* ભોગ અને પ્રસાદ વિતરણ: પૂજા પછી માતા સીતાને પંચામૃત, મીઠાઈ અથવા ફળનો ભોગ લગાવો અને પ્રસાદ બધામાં વિતરણ કરો.
* દાન અને સેવા: આ દિવસે ગરીબો અને જરૂરિયાતમંદોને ભોજન, વસ્ત્ર અને દક્ષિણા દાન કરવાનું ખાસ મહત્વ છે.
માતા સીતાના મંત્ર
શ્રી સીતાયૈ નમઃ
શ્રીરામચંદ્રાય નમઃ
શ્રી રામાય નમઃ
ॐ જાનકીવલ્લભાય નમઃ
શ્રીસીતા-રામાય નમઃ
જાનકી જયંતીનું મહત્વ
હિંદુ ધર્મમાં માતા સીતાને દેવી લક્ષ્મીનો અવતાર માનવામાં આવે છે, અને તેમનું જીવન આદર્શ અને ધર્મનું પ્રતીક છે. જાનકી જયંતીનું પર્વ આ દિવસના મહત્વને ઉજાગર કરે છે, કારણ કે તે માતા સીતાના જન્મનો દિવસ છે. આ દિવસે માતા સીતાની પૂજા કરવાથી માં લક્ષ્મીની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે, જે ઘરમાં સુખ, સમૃદ્ધિ અને ઐશ્વર્ય લાવે છે. ઘણા શ્રદ્ધાળુઓ આ દિવસે ઉપવાસી રહે છે અને ખાસ કરીને શ્રીરામ-સીતાનું પૂજન કરે છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે આ વ્રતનું પાલન કરવાથી અખંડ સૌભાગ્ય, પારિવારિક સુખ-શાંતિ અને જીવનમાં દરેક પ્રકારની સમૃદ્ધિનો આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે. આ દિવસ ખાસ કરીને વિવાહિત સ્ત્રીઓ માટે ખૂબ જ મહત્વનો હોય છે, કારણ કે તેમને એવો વિશ્વાસ હોય છે કે આ દિવસે માતા સીતાની પૂજાથી તેમના દાંપત્ય જીવનમાં સુખ અને સૌમ્યતા જળવાઈ રહે છે.
