નૈનીતાલ હાઈ કોર્ટે શેરડી નિરીક્ષક ભરતી કેસમાં ચુકાદો આપ્યો. કોર્ટે કહ્યું કે લાયકાત નક્કી કરવી એ રાજ્ય સરકારનો અધિકાર છે, જ્યારે આયોગે માત્ર પરીક્ષા યોજવી જોઈએ. ત્રણ વર્ષના કૃષિ ડિપ્લોમાને માન્યતા આપવામાં આવી, ઉમેદવારોને રાહત મળી.
ઉત્તરાખંડ: નૈનીતાલ હાઈ કોર્ટે શેરડી નિરીક્ષકના પદો પર ભરતી સાથે સંકળાયેલા એક વિવાદિત કેસમાં મોટો ચુકાદો આપ્યો છે. કોર્ટે કહ્યું કે કોઈપણ ભરતી માટે ઉમેદવારોની લાયકાત નક્કી કરવી એ રાજ્ય સરકાર અથવા નોકરીદાતાનો અધિકાર છે, જ્યારે ભરતી એજન્સી માત્ર પરીક્ષા યોજવા અને પરિણામ જાહેર કરવાની જવાબદારી નિભાવે છે. આ નિર્ણય એવા ઉમેદવારો માટે રાહતનો સંદેશ લઈને આવ્યો છે, જેમની પસંદગી આયોગ દ્વારા રદ કરવામાં આવી હતી.
પૃષ્ઠભૂમિ: શેરડી નિરીક્ષકના 78 પદ
આ કેસની શરૂઆત 2022 માં થઈ, જ્યારે ઉત્તરાખંડ રાજ્ય લોક સેવા આયોગ (UKPSC) એ શેરડી નિરીક્ષકના 78 પદો માટે અરજીઓ આમંત્રિત કરી. આ ભરતીમાં લાયકાત સંબંધિત વિવાદ ઊભો થયો. સરકારી શેરડી અને ખાંડ આયુક્તે સ્પષ્ટ કર્યું કે કૃષિમાં ત્રણ વર્ષનો ડિપ્લોમા પણ આ પદ માટે માન્ય છે. તેમ છતાં, નવેમ્બર 2023 માં, આયોગે આવા ઘણા ઉમેદવારોની પસંદગી રદ કરી દીધી.
પસંદગી રદ થયેલા ઉમેદવારોનો સંઘર્ષ
નિયમો અનુસાર, આ પદ માટે બે વર્ષનો કૃષિ ડિપ્લોમા ફરજિયાત હતો, પરંતુ હાઈ સ્કૂલ પછી ત્રણ વર્ષનો કૃષિ ઈજનેરી ડિપ્લોમા ધારકોને અયોગ્ય જાહેર કરવામાં આવ્યા. કાશીપુર નિવાસી મનાલી ચૌધરી અને અન્ય ત્રણ ઉમેદવારોની પસંદગી દસ્તાવેજ ચકાસણી દરમિયાન રદ કરવામાં આવી. આ પછી 11 ઉમેદવારોએ હાઈ કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી.
એકલ પીઠનો પ્રારંભિક નિર્ણય
એકલ પીઠે ઉમેદવારોની અરજીને ફગાવી દીધી હતી. કોર્ટે કહ્યું કે પસંદગીથી કોઈ ઉમેદવારને નિમણૂકનો અધિકાર મળતો નથી અને સેવા નિયમોમાં ઉલ્લેખિત શૈક્ષણિક લાયકાતનું કડક પાલન થવું જોઈએ. આ નિર્ણયથી ઉમેદવારોને રાહત મળી નહીં, અને તેમણે ખંડપીઠમાં વિશેષ અપીલ દાખલ કરી.
ખંડપીઠે નિર્ણય પલટાવ્યો
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ન્યાયમૂર્તિ જી નરેન્દ્ર અને ન્યાયમૂર્તિ સુભાષ ઉપાધ્યાયની ખંડપીઠે એકલ પીઠના નિર્ણયને પલટાવતા કહ્યું કે કોઈપણ પદ માટે લાયકાત નક્કી કરવી એ ભરતી એજન્સીનું કામ નથી. આ અધિકાર સીધો નોકરીદાતા અથવા રાજ્ય સરકાર પાસે છે. રાજ્ય સરકારે સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે ત્રણ વર્ષનો ડિપ્લોમા માન્ય છે અને તેને બે વર્ષના ડિપ્લોમા સમાન ગણવામાં આવશે. ખંડપીઠે UKPSC ને આ નિર્ણયનું પાલન કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો.
સરકારનો પક્ષ
સરકારે કોર્ટને જણાવ્યું કે ઉત્તરાખંડ ટેકનિકલ શિક્ષણ બોર્ડ કૃષિ ઇજનેરીમાં ત્રણ વર્ષનો ડિપ્લોમા પ્રદાન કરે છે. તેથી તેને બે વર્ષના ડિપ્લોમા બરાબર માન્યતા આપી શકાય છે. આયોગને આ નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો કે ઉમેદવારોની પસંદગી બે કે ત્રણ વર્ષના ડિપ્લોમા ધારકોને માન્ય ગણીને કરવી પડશે.
ભરતી એજન્સીની જવાબદારી
હાઈ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે ભરતી એજન્સી ફક્ત પરીક્ષા યોજવા અને પરિણામ જાહેર કરવા સુધી મર્યાદિત છે. લાયકાત નક્કી કરવાનો અધિકાર સીધો નોકરીદાતા પાસે છે. જો સરકારે અથવા નોકરીદાતાએ કોઈ વિશેષ લાયકાતને માન્યતા આપી હોય, તો આયોગે તે આદેશનું પાલન કરવું ફરજિયાત છે.
