ભારતીય નૌસેનાને આજે એક એવું ઐતિહાસિક અને અનોખું જહાજ મળવા જઈ રહ્યું છે, જેવું દુનિયાની કોઈ પણ નૌસેના પાસે નથી. આ જહાજ ભારતની સમૃદ્ધ દરિયાઈ વારસો અને પ્રાચીન જહાજ નિર્માણ કૌશલ્યનું પ્રતીક છે.
નવી દિલ્હી: ભારતીય નૌસેનાને આજે એક એવું ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક મહત્વ ધરાવતું યુદ્ધપોત મળવા જઈ રહ્યું છે, જેને જોઈને સમગ્ર દુનિયા ભારતની સમૃદ્ધ દરિયાઈ વારસો અને પરંપરાગત જહાજ નિર્માણ કૌશલ્યની પ્રશંસા કરશે. આ જહાજ માત્ર તકનીકી રીતે ખાસ નથી, પણ તે ભારતીય સંસ્કૃતિ અને ઇતિહાસની ઊંડાઈઓ સાથે જોડાયેલી વારસાને પણ ગૌરવ સાથે આગળ વધારે છે.
આ લાકડાનું જહાજ પાંચમી સદીની ભારતીય દરિયાઈ શક્તિનું પુનર્નિર્માણ છે. તેની પ્રેરણા મહારાષ્ટ્ર સ્થિત અજંતાની ગુફાઓની દિવાલો પર કોતરેલી એક પ્રાચીન પેઇન્ટિંગમાંથી લેવામાં આવી છે, જેમાં એક ચોક્કસ આકારના જહાજને દર્શાવવામાં આવ્યું છે. આ જ ચિત્રને આધાર બનાવીને આ જહાજનું સંપૂર્ણ ઢાંચું તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.
પરંપરાગત ટેકનોલોજી અને આધુનિક પરીક્ષણનું સંગમ
આ અનોખા યુદ્ધપોતનું નિર્માણ સંપૂર્ણપણે પરંપરાગત ભારતીય તકનીકોના સહારે કરવામાં આવ્યું છે. જહાજની દરેક કીલ, દરેક જોડ અને દરેક લાકડાનો ટુકડો હાથથી તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. તેનું નિર્માણ કાર્ય કેરળના અનુભવી પરંપરાગત કારીગરોની ટીમે કર્યું, જેનું નેતૃત્વ પ્રખ્યાત જહાજ નિર્માતા બાબુ શંકરણે કર્યું. તેમણે પોતાના અનુભવ અને શિલ્પ કૌશલ્યથી તેને જીવંત આકાર આપ્યો.
આ પ્રોજેક્ટમાં ઇન્ડિયન નેવીએ માત્ર ભાગીદારી જ નહીં, પણ તકનીકી દૃષ્ટિકોણથી તેની સતત દેખરેખ અને તપાસ પણ કરી. તેની ડિઝાઇન અને મજબૂતીની તપાસ IIT મદ્રાસના દરિયાઈ ઇજનેરી વિભાગ દ્વારા કરવામાં આવી, જેથી તે ખાતરી કરી શકાય કે જહાજ દરિયાઈ મુસાફરી માટે સંપૂર્ણ રીતે સક્ષમ છે.
નામકરણ અને નૌસેનામાં સમાવેશ
કારવાર સ્થિત નેવલ બેઝમાં એક ભવ્ય સમારોહનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જ્યાં કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ મંત્રી ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવત આ ઐતિહાસિક જહાજનું નામ સત્તાવાર રીતે જાહેર કરશે અને તેને ભારતીય નૌસેનામાં સત્તાવાર રીતે સામેલ કરવામાં આવશે. આ સમારોહને ભારતીય સાંસ્કૃતિક વારસો અને દરિયાઈ ગૌરવના પ્રતીક તરીકે જોવામાં આવી રહ્યો છે.
આ જહાજ માત્ર પ્રદર્શન માટે નથી, પરંતુ તેને વાસ્તવિક દરિયાઈ મુસાફરી પર મોકલવામાં આવશે. તેનું પ્રથમ મિશન ભારતના પશ્ચિમ કિનારાથી શરૂ થઈને ઐતિહાસિક દરિયાઈ વ્યાપાર માર્ગો પર આધારિત હશે. પ્રથમ પ્રસ્તાવિત મુસાફરી ગુજરાતના કિનારાથી ઓમાન સુધીની છે, જેને પ્રાચીનકાળમાં ભારતીય વેપારીઓ વારંવાર અપનાવતા હતા. આ મુસાફરી દ્વારા પ્રાચીન દરિયાઈ સંપર્કોને પુનર્જીવિત કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવશે.
આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર ભારતની સાંસ્કૃતિક શક્તિનું પ્રદર્શન
નેવી પ્રવક્તા કેપ્ટન વિવેક મધવાલના મતે, આ જહાજ આધુનિક જહાજોથી અલગ છે. તેમાં ના તો આધુનિક એન્જિન છે અને ના કોઈ સ્વચાલિત પ્રણાલી. તેની તાકાત છે તેની પરંપરાગત રચના, ચોરસ પાર, હાથથી ચલાવાયેલા ચપ્પુ અને મજબૂત લાકડાનું પટ્ટો. આ જહાજ માત્ર ભારતની તકનીકી વિવિધતા દર્શાવે છે, પણ તે સમગ્ર દુનિયા સામે ભારતીય સંસ્કૃતિની દરિયાઈ સમૃદ્ધિનું એક જીવંત ઉદાહરણ પણ બની ઉભરી આવશે.
આ પરિયોજનામાં સંસ્કૃતિ મંત્રાલય, રક્ષા મંત્રાલય અને ગોવા સ્થિત MSMEs હોડી ઇનોવેશનનો સંયુક્ત યોગદાન રહ્યો. આ સહયોગ દર્શાવે છે કે જ્યારે રક્ષા, સંસ્કૃતિ અને નવીનતા મળીને કાર્ય કરે છે, ત્યારે ભારત વૈશ્વિક સ્તરે એક નવી ઓળખ બનાવે છે.
