નેશનલ હેરાલ્ડ મની લોન્ડરિંગ કેસમાં, પ્રવર્તન નિદેશાલય (ઈડી) એ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભરતાં એસોસિએટેડ જર્નલ્સ લિમિટેડ (એજેએલ)ની જપ્ત કરવામાં આવેલી સંપત્તિઓ પર કબજો મેળવવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી દીધી છે. ૧૧ એપ્રિલ ૨૦૨૫ના રોજ, ઈડીએ દિલ્હી, મુંબઈ અને લખનઉના પ્રોપર્ટી રજિસ્ટ્રારને આ બાબતમાં નોટિસ જાહેર કર્યા છે.
મની લોન્ડરિંગ કેસ: નેશનલ હેરાલ્ડ મની લોન્ડરિંગ કેસમાં પ્રવર્તન નિદેશાલય (ઈડી) એ મોટી કાર્યવાહી કરતાં એસોસિએટેડ જર્નલ્સ લિમિટેડ (AJL)ની જપ્ત કરવામાં આવેલી સંપત્તિઓ પર કબજો મેળવવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી દીધી છે. તપાસ એજન્સીએ ૧૧ એપ્રિલના રોજ દિલ્હી, મુંબઈ અને લખનઉમાં આવેલા સંપત્તિ રજિસ્ટ્રારોને નોટિસ મોકલ્યા છે. આ સાથે જ મુંબઈ સ્થિત હેરાલ્ડ હાઉસમાં ભાડા પર રહેતી કંપની જિંદલ સાઉથ વેસ્ટ પ્રોજેક્ટ્સ લિમિટેડને પણ સૂચના આપવામાં આવી છે કે તેઓ દર મહિનાનું ભાડું હવે ઈડીને જમા કરે.
આ કાર્યવાહી વિશેષ પીએમએલએ કોર્ટની મંજૂરી બાદ કરવામાં આવી છે, જેણે ૧૦ એપ્રિલ ૨૦૨૪ના રોજ ઈડીની સંપત્તિ કબજા પ્રક્રિયાને મંજૂરી આપી હતી. આ કેસની તપાસમાં એજન્સીએ લગભગ ૯૮૮ કરોડ રૂપિયાની ગેરકાયદેસર કમાણીનો ખુલાસો કર્યો છે. તે પહેલાં, ૨૦ નવેમ્બર ૨૦૨૩ના રોજ ઈડીએ AJLની લગભગ ૭૫૧ કરોડ રૂપિયાની કિંમતની સંપત્તિ અને શેર જપ્ત કર્યા હતા.
આખો મામલો શું છે?
આ વિવાદ વર્ષ ૨૦૧૨માં ભાજપ નેતા ડૉ. સુબ્રમણ્યમ સ્વામી દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી ફરિયાદ બાદ શરૂ થયો હતો, જેમાં આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો કે સોનિયા ગાંધી, રાહુલ ગાંધી અને તેમના સાથીઓએ માત્ર ૫૦ લાખ રૂપિયામાં AJLની ૨,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાની કિંમતની સંપત્તિઓ પોતાના કબજામાં લીધી હતી. ડૉ. સ્વામીએ આરોપ લગાવ્યો હતો કે યંગ ઈન્ડિયન પ્રાઇવેટ લિમિટેડ, જેમાં રાહુલ અને સોનિયા ગાંધીની સંયુક્ત ૭૬% ભાગીદારી છે, એ કોંગ્રેસ પાસેથી લેવાયેલા ૯૦ કરોડ રૂપિયાનો લોન AJLમાં ટ્રાન્સફર કરાવ્યો અને પછી AJLના બધા શેર માત્ર ૫૦ લાખ રૂપિયામાં યંગ ઈન્ડિયનને ટ્રાન્સફર કરાવ્યા.
ઈડીની તપાસમાં શું સામે આવ્યું?
• ઈડીની તપાસમાં ઘણા ગંભીર ખુલાસા થયા છે:
• ૧૮ કરોડ રૂપિયા ખોટા દાન તરીકે મળ્યા.
• ૩૮ કરોડ રૂપિયાનું ખોટું અગ્રીમ ભાડું લેવાયું.
• ૨૯ કરોડ રૂપિયાની રકમ ખોટા જાહેરાતોથી એકઠી કરવામાં આવી.
કુલ મળીને, તપાસ એજન્સીના મતે, આ રીતે લગભગ ૮૫ કરોડ રૂપિયાની ગેરકાયદેસર કમાણીને કાયદેસર બતાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. એટલું જ નહીં, એજન્સીએ કહ્યું કે આ સંપત્તિનો ઉપયોગ 'ગુનો કરીને મળેલી આવકને ચાલુ રાખવા અને વધારવા' માટે કરવામાં આવ્યો હતો.
પીએમએલએ હેઠળ નોટિસ
ઈડીએ ધન શોધન નિવારણ અધિનિયમ (PMLA)ની કલમ ૮ અને નિયમ ૫(૧) હેઠળ આ કાર્યવાહી શરૂ કરી છે. આ હેઠળ સંબંધિત પરિસરો પર નોટિસ ચોંટાડી દેવાયા છે, જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે અથવા તો તેમને ખાલી કરવામાં આવે અથવા તેમાંથી મળતું ભાડું ઈડીને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે.
AJLની ઐતિહાસિક પૃષ્ઠભૂમિ
AJLની સ્થાપના ૧૯૩૭માં થઈ હતી અને તેના શેરધારકોમાં ૫,૦૦૦ સ્વતંત્રતા સેનાનીઓનો સમાવેશ થતો હતો. કંપની દ્વારા 'નેશનલ હેરાલ્ડ', 'નવજીવન' અને 'કૌમી આવાજ' જેવા અખબારો પ્રકાશિત થતા હતા. પરંતુ નુકસાનના કારણે તેનું સંચાલન બંધ થઈ ગયું. કોંગ્રેસ પાર્ટીએ તેને ફરીથી શરૂ કરવા માટે ૯૦ કરોડ રૂપિયાનો લોન આપ્યો હતો, જે પછીથી યંગ ઈન્ડિયનને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યો. આ જ ટ્રાન્ઝેક્શનને લઈને વિવાદ ઊભો થયો.
હવે ઈડી AJLની જપ્ત કરવામાં આવેલી સંપત્તિઓ પર વાસ્તવિક કબજો મેળવવાની તૈયારીમાં છે. એજન્સીનું કહેવું છે કે આ પગલું "ગુનો કરીને મળેલી આવક સાથે જોડાયેલી પરિસંપત્તિઓના ઉપયોગ અને વ્યાપારિક ઉપયોગને સમાપ્ત કરવા"ની દિશામાં ઉઠાવવામાં આવ્યું છે.
