નવી દિલ્હી: રશિયાએ વિદેશી મેસેજિંગ એપ્સ પર નિર્ભરતા ખતમ કરવાની દિશામાં એક મોટું પગલું ભર્યું છે. સરકારે જાહેરાત કરી છે કે 1 સપ્ટેમ્બર, 2025થી તમામ સરકારી અધિકારીઓ માટે નવી સ્વદેશી મેસેજિંગ એપ 'MAX'નો ઉપયોગ ફરજિયાત રહેશે. આ નિર્ણય ડેટા સુરક્ષા અને રાષ્ટ્રીય હિતોની રક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને લેવામાં આવ્યો છે.
WhatsAppની જગ્યાએ MAX એપ શા માટે લાવવામાં આવી રહી છે?
યુક્રેન યુદ્ધ પછી રશિયાએ અમેરિકાની ટેક કંપનીઓ પર કડક વલણ અપનાવ્યું છે. મેટા (Meta), જે WhatsApp અને Facebook જેવી સેવાઓનું સંચાલન કરે છે, તેને રશિયાએ પહેલાથી જ 'આત્યંતિક સંગઠન' જાહેર કર્યું છે. અહેવાલો અનુસાર, રશિયામાં લગભગ 68% લોકો દરરોજ WhatsAppનો ઉપયોગ કરે છે. હવે સરકાર નથી ઇચ્છતી કે સરકારી અધિકારીઓ વિદેશી પ્લેટફોર્મ્સ પર વાતચીત કરે. તેથી એક સ્થાનિક અને સંપૂર્ણ રીતે નિયંત્રિત મેસેજિંગ પ્લેટફોર્મ MAXને અપનાવવામાં આવી રહ્યું છે, જેથી ડેટા દેશની અંદર જ સુરક્ષિત રહે અને સંવેદનશીલ માહિતી બાહ્ય તાકાતો સુધી ન પહોંચે.
MAX એપ શું છે અને તેને કોણે બનાવી?
MAX એપને રશિયાની જાણીતી ટેક કંપની VKએ વિકસાવી છે. VK એ જ કંપની છે જે ‘VK Video’ નામનું પ્લેટફોર્મ પણ ચલાવે છે, જે રશિયાનું યુટ્યુબ જેવું વિડિયો પ્લેટફોર્મ છે. VKની સ્થાપના પાવેલ ડુરોવે કરી હતી, જે બાદમાં ટેલિગ્રામના સ્થાપક બન્યા.
જો કે, MAX એપ WhatsApp અથવા Telegram જેવું પરંપરાગત મેસેજિંગ પ્લેટફોર્મ નથી. આ એપ સરકારને યુઝર્સની ઊંડાણથી દેખરેખ રાખવાની ક્ષમતા આપે છે. તેમાં કેમેરા, માઇક્રોફોન, લોકેશન, ફાઇલ્સ, કોન્ટેક્ટ્સ જેવી માહિતી સુધી પૂરી પહોંચ હોય છે. આ ઉપરાંત, આ એપ બેકગ્રાઉન્ડમાં ડિવાઇસને પૂરી રીતે એક્સેસ કરી શકે છે, જેનાથી પ્રાઇવસીને લઈને ચિંતાઓ વધી ગઈ છે.
MAX ક્યારથી લાગુ થશે?
રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને આદેશ જારી કર્યો છે કે 1 સપ્ટેમ્બર 2025થી તમામ સરકારી અધિકારીઓને ફરજિયાત રૂપે MAX એપનો ઉપયોગ કરવો પડશે. આ સાથે જ રશિયાએ એ વિદેશી એપ્સને પણ બેન કરવાની યોજના બનાવી છે, જે એ દેશો સાથે જોડાયેલી છે જેમણે રશિયા પર આર્થિક અથવા રાજકીય પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે. આ પગલું રશિયાની ડિજિટલ સાર્વભૌમત્વ (Digital Sovereignty)ને વધુ મજબૂત બનાવવાની દિશામાં જોવામાં આવી રહ્યું છે.
પ્રાઇવસીને લઈને શું છે ચિંતાઓ?
તકનીકી નિષ્ણાતો અને માનવ અધિકાર સંગઠનોએ MAX એપને લઈને ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. ઘણા રિપોર્ટ્સમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે આ એપ એક પ્રકારનું સ્પાયવેર બની શકે છે. આ યુઝરનું દરેક પગલું મોનિટર કરે છે અને ખાનગી ડેટા VKના સર્વર પર મોકલી શકે છે, જે કથિત રૂપે રશિયન સુરક્ષા એજન્સીઓ સાથે જોડાયેલા હોઈ શકે છે. આનાથી નાગરિકોની સ્વતંત્રતા અને નિજતા પર ગંભીર સવાલ ઊભા થઈ રહ્યા છે.
શું WhatsApp અને Telegram પણ બેન થશે?
રશિયા પહેલાથી જ Facebook અને Instagram જેવા સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સને બેન કરી ચૂક્યું છે. હવે સંકેત મળી રહ્યા છે કે WhatsAppને પણ જલ્દી જ પૂરી રીતે પ્રતિબંધિત કરવામાં આવી શકે છે. જ્યારે Telegram, જે રશિયન મૂળની જ એપ છે, પરંતુ હવે પૂરી રીતે સ્વતંત્ર રીતે સંચાલિત થાય છે, તે પણ સરકારી રડાર પર આવી ગયું છે કારણ કે તે રશિયન ડેટા નિયમોનું પૂરી રીતે પાલન નથી કરતું.
