રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) નો સોનાનો ભંડાર સપ્ટેમ્બર 2025 સુધીમાં 880.18 મેટ્રિક ટનના સર્વકાલીન ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચી ગયો છે. ફક્ત સપ્ટેમ્બરમાં જ RBI એ 200 કિલોગ્રામ સોનું ખરીદ્યું. વૈશ્વિક આર્થિક અનિશ્ચિતતાઓ અને ભૂ-રાજકીય તણાવ વચ્ચે, સોનાને સુરક્ષિત રોકાણ માનવામાં આવતા તેની માંગ સતત વધી રહી છે.
ગોલ્ડ રિઝર્વ્સ: તહેવારોના માહોલની સાથે ભારતના વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં પણ સોનાની ચમક વધી ગઈ છે. RBI ના તાજા આંકડાઓ અનુસાર, સપ્ટેમ્બર 2025 ના અંત સુધીમાં કેન્દ્રીય બેંકનો કુલ સોનાનો ભંડાર 880.18 મેટ્રિક ટન થઈ ગયો છે, જે અત્યાર સુધીનો સૌથી ઉચ્ચ સ્તર છે. માત્ર સપ્ટેમ્બરમાં જ 200 કિલોગ્રામ સોનું ઉમેરવામાં આવ્યું, જ્યારે ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ છ માસિક ગાળામાં કુલ 600 કિલોગ્રામ સોનાની ખરીદી થઈ. વધતી વૈશ્વિક આર્થિક અને ભૂ-રાજકીય અનિશ્ચિતતાઓ વચ્ચે, RBI સોનાને સુરક્ષિત અને વ્યૂહાત્મક સંપત્તિ તરીકે મજબૂત બનાવી રહ્યું છે.
સપ્ટેમ્બરમાં સોનાની ખરીદી
RBI એ સપ્ટેમ્બર 2025 ના અંત સુધીમાં તેના ભંડારમાં કુલ 880.18 મેટ્રિક ટન સોનું સામેલ કરી લીધું. આ મહિને જ કેન્દ્રીય બેંકે 200 કિલોગ્રામ એટલે કે 0.2 મેટ્રિક ટન સોનું ખરીદ્યું. આ પગલું એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે દુનિયાભરમાં રોકાણકારો સુરક્ષિત રોકાણની શોધમાં છે અને સોનું તેમની પ્રથમ પસંદગી બની રહ્યું છે.
નિષ્ણાતોના મતે, સોનાની માંગમાં આ વધારો અમેરિકી ડોલરની મજબૂતી, અમેરિકા અને યુરોપમાં વ્યાજ દરોની અનિશ્ચિતતા અને મધ્ય-પૂર્વમાં ચાલી રહેલા તણાવને કારણે થયો છે. રોકાણકારો આર્થિક અસ્થિરતા વચ્ચે સોનાને સુરક્ષિત રોકાણ માને છે.
પ્રથમ છ માસિક ગાળામાં કુલ ખરીદી
નાણાકીય વર્ષ 2025-26 ના એપ્રિલથી સપ્ટેમ્બરના પ્રથમ છ માસિક ગાળામાં RBI એ કુલ 0.6 મેટ્રિક ટન એટલે કે 600 કિલો સોનું ખરીદ્યું. આમાં જૂનમાં 400 કિલો અને સપ્ટેમ્બરમાં 200 કિલોની ખરીદીનો સમાવેશ થાય છે. આ પ્રકારે RBI એ ધીમે ધીમે પોતાના ભંડારને મજબૂત કરતા સોનાને વિદેશી મુદ્રા ભંડારનો મહત્વનો ભાગ બનાવી દીધો છે.
નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માં RBI એ કુલ 54.13 મેટ્રિક ટન સોનું ખરીદ્યું હતું. આ છેલ્લા એક દાયકામાં સૌથી ઝડપી ગતિએ થયેલો સોનાનો વધારો હતો. જ્યારે આ વર્ષે ખરીદીની ગતિ ધીમી છે, તેમ છતાં તે સંકેત આપે છે કે RBI સોનાને તેના ભંડારમાં પ્રાધાન્ય આપી રહ્યું છે અને તેને નાણાકીય સુરક્ષાનું મહત્વનું સાધન માને છે.
સોનાનું મૂલ્ય અને આર્થિક મહત્વ
26 સપ્ટેમ્બર 2025 સુધીમાં RBI ના સોનાનું કુલ મૂલ્ય લગભગ 95 અબજ અમેરિકી ડોલર એટલે કે આશરે 7.9 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગયું છે. આ આંકડો દર્શાવે છે કે સોનું માત્ર ભૌતિક સંપત્તિ જ નહીં પરંતુ દેશની નાણાકીય સ્થિરતાનો પણ મહત્વપૂર્ણ આધાર છે.
નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે સોનાની ખરીદી RBI ની વ્યૂહાત્મક વિચારસરણીનો એક ભાગ છે. આનાથી વિદેશી મુદ્રા ભંડારને વિવિધતા મળે છે અને વૈશ્વિક નાણાકીય અસ્થિરતા દરમિયાન તે ભારત માટે એક સુરક્ષા કવચનું કામ કરે છે.
રોકાણકારો અને બેંકોની ભૂમિકા
RBI ઉપરાંત ભારતીય બેંકોએ પણ સોનાની ખરીદીમાં ભાગ લીધો છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ કેન્દ્રીય બેંકોની ખરીદીએ સોનાની કિંમતોમાં વધારાનો માર્ગ પ્રશસ્ત કર્યો.
આ સમયે સોનું રોકાણકારો માટે સુરક્ષિત અને લાભદાયી વિકલ્પ બની ગયું છે. દેશની નાણાકીય નીતિઓ અનુસાર સોનાનો ભંડાર વધારવો માત્ર નાણાકીય સ્થિરતા જ સુનિશ્ચિત કરતો નથી પરંતુ રોકાણકારોના વિશ્વાસને પણ વધારે છે.
