અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે દાવો કર્યો હતો કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ વર્ષના અંત સુધીમાં રશિયામાંથી તેલની આયાત ઘટાડવાનું આશ્વાસન આપ્યું છે. આ નિવેદન રશિયાની બે મોટી તેલ કંપનીઓ પર અમેરિકી પ્રતિબંધો બાદ આવ્યું છે. અમેરિકાનું કહેવું છે કે રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદી યુક્રેન યુદ્ધને સમર્થન આપે છે અને ભારત પર આર્થિક દબાણ જાળવી રાખવામાં આવી રહ્યું છે.
રશિયામાંથી તેલની આયાત: વ્હાઇટ હાઉસમાં દિવાળી સમારોહ દરમિયાન અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કહ્યું કે ભારત આ વર્ષના અંત સુધીમાં રશિયામાંથી તેલની આયાત ઓછી કરશે. તેમણે જણાવ્યું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તેમને ખાતરી આપી છે કે રશિયામાંથી તેલની ખરીદી લગભગ 40 ટકા ઘટશે. આ નિવેદન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે અમેરિકાએ રશિયાની બે મોટી તેલ કંપનીઓ પર પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે. ટ્રમ્પે એવો પણ સંકેત આપ્યો કે અમેરિકા ભારત પર આર્થિક દબાણ જાળવી રાખવા માટે કર નીતિ અને પ્રતિબંધોનો ઉપયોગ કરી શકે છે, જેથી રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં સહયોગ ઓછો થાય.
ટ્રમ્પે મોદીને શું કહ્યું
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કહ્યું, “વડાપ્રધાન મોદીએ મને ખાતરી આપી છે કે તેઓ રશિયામાંથી તેલની ખરીદી ઘટાડશે. આ એક ક્રમિક પ્રક્રિયા છે. મેં ગઈકાલે વડાપ્રધાન મોદી સાથે વાત કરી, અને તેઓ ખૂબ સહયોગી રહ્યા.” તેમણે એ પણ જણાવ્યું કે ભારત આ વર્ષના અંત સુધીમાં રશિયામાંથી તેલની ખરીદી લગભગ બંધ કરી દેશે.
ટ્રમ્પે કહ્યું કે આ નિર્ણય એકદમથી લઈ શકાતો નથી અને તેને ધીમે ધીમે લાગુ કરવામાં આવશે. તેમનો દાવો છે કે આ પગલું રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે ચાલી રહેલા યુદ્ધને પ્રભાવિત કરી શકે છે અને વૈશ્વિક ઊર્જા બજારને પણ સ્થિરતા પ્રદાન કરી શકે છે.
ચીન અને અમેરિકાના સંબંધો પર ટ્રમ્પનું વલણ
ટ્રમ્પે ચીન અને રશિયાના સંબંધો પર પણ પોતાનો અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો. તેમણે કહ્યું કે જો 1 નવેમ્બર સુધીમાં અમેરિકા અને ચીન વચ્ચે કોઈ વેપાર કરાર નહીં થાય, તો ચીન પર 155 ટકા સુધી ટેક્સ લગાવી શકાય છે.
તેમણે કહ્યું, “ચીનનો રશિયા સાથેનો સંબંધ થોડો અલગ છે. પહેલા આ સંબંધ સારો નહોતો, પરંતુ પાછલી નીતિઓને કારણે બંને એકબીજાની નજીક આવ્યા. મને લાગે છે કે તેઓ મિત્ર રહી શકતા નથી. હું ઈચ્છું છું કે તેઓ સારા રહે, પરંતુ તે શક્ય નથી.”
રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેના યુદ્ધ પર ચર્ચા
ટ્રમ્પે કહ્યું કે તેઓ રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે ચાલી રહેલા યુદ્ધને સમાપ્ત કરવા માટે વાતચીત કરશે. તેમણે જણાવ્યું કે આ મુદ્દે તેમણે પીએમ મોદી સાથે પણ વાત કરી છે. તેમણે કહ્યું, “હું પીએમ મોદી સાથે ચર્ચા કરી રહ્યો છું કે રશિયા અને યુક્રેનનું યુદ્ધ કેવી રીતે સમાપ્ત કરવું, પછી ભલે તે તેલ દ્વારા હોય કે ઊર્જા દ્વારા. મને લાગે છે કે પીએમ મોદી આના પર સકારાત્મક વલણ દાખવશે.”
દિવાળી પર મોદી-ટ્રમ્પ વાતચીત
વ્હાઇટ હાઉસમાં આયોજિત દિવાળી સમારોહ દરમિયાન ટ્રમ્પે જણાવ્યું કે તેમણે વડાપ્રધાન મોદી સાથે વેપાર અને ઊર્જાના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરી છે. તેમણે કહ્યું, “અમે ઘણા વિષયો પર વાત કરી, પરંતુ મોટાભાગની વાતચીત વેપારને લઈને થઈ.”
ટ્રમ્પનો દાવો છે કે આ દરમિયાન મોદીએ ખાતરી આપી કે ભારત રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદી ઘટાડશે. તેમણે કહ્યું, “ભારત હવે વધુ તેલ ખરીદશે નહીં અને તેઓ પણ ઈચ્છે છે કે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ જલદી સમાપ્ત થાય.”
રશિયન તેલ પર અમેરિકી દબાણ
રશિયન તેલ લાંબા સમયથી અમેરિકા અને ભારત વચ્ચે વિવાદનો વિષય રહ્યું છે. અમેરિકાનું કહેવું છે કે રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાથી યુક્રેનમાં યુદ્ધને મદદ મળે છે. અમેરિકી આંકડાઓ અનુસાર, ભારત પર લગાવવામાં આવેલા 50 ટકા કરનો લગભગ અડધો ભાગ રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદી ચાલુ રાખવાને કારણે છે.
આ દરમિયાન, ભારતીય સરકારી તેલ કંપનીઓ તેમના રશિયન સપ્લાયર્સના કરારોની સમીક્ષા કરી રહી છે જેથી એ સુનિશ્ચિત કરી શકાય કે તેઓ પ્રતિબંધિત કંપનીઓ જેવી કે રોસનેફ્ટ અને લુકોઈલ પાસેથી તેલ ખરીદી રહી નથી. રોયટર્સના અહેવાલ મુજબ, કંપનીઓ હવે તેમના વેપાર અને શિપિંગ દસ્તાવેજોની તપાસ કરી રહી છે.
નવા અમેરિકી પ્રતિબંધોની અસર
ટ્રમ્પ સરકારે પોતાના બીજા કાર્યકાળમાં રશિયા પર પહેલા પણ મોટા પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે. આ પ્રતિબંધોનો ઉદ્દેશ્ય મોસ્કો પર દબાણ વધારવું અને યુક્રેનમાં યુદ્ધને સમાપ્ત કરવાનો છે. લુકોઈલ અને રોસનેફ્ટ જેવી મોટી તેલ કંપનીઓ પર લગાવવામાં આવેલા પ્રતિબંધો આનો ભાગ છે.
નિષ્ણાતોના મતે, આ પગલાથી વૈશ્વિક તેલ બજારમાં અસ્થિરતા પેદા થઈ શકે છે અને ભારત જેવા મોટા આયાતકાર દેશો પર અમેરિકી દબાણ વધી શકે છે.
