કેરળ હાઈકોર્ટે મંદિરના પૂજારીની નિમણૂકમાં જાતિ કે વંશ આધારિત પસંદગીને ગેરબંધારણીય ઠેરવી છે. કોર્ટે કહ્યું કે હવે પસંદગી ફક્ત ગુણવત્તા અને યોગ્યતાના આધારે થશે, પરંપરાગત જાતિ-પ્રથાને કાનૂની માન્યતા નહીં મળે.
કેરળ: કેરળ હાઈકોર્ટ (Kerala High Court) એ એક મોટો નિર્ણય સંભળાવતા કહ્યું છે કે મંદિરના પૂજારી (શાંતિ/પૂજારી)ની નિમણૂકમાં કોઈ ખાસ જાતિ કે વંશના હોવું જરૂરી નથી. કોર્ટે પરંપરાગત તંત્રી પરિવારોના જાતિ-આધારિત પસંદગી (Caste-Based Selection) ને ગેરબંધારણીય ગણાવી અને સ્પષ્ટ કર્યું કે તેને બંધારણમાં મળેલી ધાર્મિક સ્વતંત્રતા (Religious Freedom) નો ભાગ માની શકાય નહીં.
તંત્રી સમાજમની અરજી
અખિલ કેરળ તંત્રી સમાજમ અને તેના અધ્યક્ષ ઈસાનન નંબૂદિરિપાદે ત્રાવણકોર દેવસ્વોમ બોર્ડ (TDB) અને કેરળ દેવસ્વોમ ભરતી બોર્ડ (KDRB) ના નિર્ણયને પડકાર્યો હતો. સમાજમનું કહેવું હતું કે તંત્ર વિદ્યાલયો (Tantra Schools) માંથી પ્રમાણપત્ર (Certificate) આપવાની પ્રક્રિયા પરંપરાગત તાંત્રિક શિક્ષણને નબળી પાડી રહી છે. અરજદારોએ દાવો કર્યો કે આગમ અને તંત્ર ગ્રંથો અનુસાર પૂજારીની નિમણૂક ધાર્મિક અભ્યાસનો મહત્વનો ભાગ છે અને તેને બંધારણના અનુચ્છેદ 25 અને 26 હેઠળ સુરક્ષા મળવી જોઈએ.
કોર્ટે શું કહ્યું
કોર્ટે તાંત્રિક પરંપરાઓનું સન્માન કરતા કહ્યું કે પૂજારીની નિમણૂક મૂળભૂત રીતે એક બિનસાંપ્રદાયિક (Secular) કાર્ય છે. કોર્ટે જણાવ્યું કે અરજદારો વારસાગત વિશેષાધિકાર અને જાતિ-આધારિત ભરતીને જાળવી રાખવા માંગે છે. અદાલતે સ્પષ્ટ કર્યું કે કોઈ ખાસ જાતિ કે વંશમાંથી પૂજારીની પસંદગી કરવી એ ધાર્મિક અભ્યાસ, રીતિ કે પૂજાનો અનિવાર્ય ભાગ નથી.
તંત્ર વિદ્યાલયોની પ્રક્રિયાને માન્યતા
કોર્ટે તંત્ર વિદ્યાલયોમાંથી પ્રાપ્ત પ્રમાણપત્રોની પ્રક્રિયાને પારદર્શક અને કડક ગણાવી. અભ્યાસક્રમ પૂરો કરનારા વિદ્યાર્થીઓને દીક્ષા સમારોહ (Initiation Ceremony) માંથી પસાર થવું પડે છે, જે તેમના મંદિરમાં કરવાના કાર્યોની તૈયારી દર્શાવે છે. અંતિમ પસંદગી ગુણવત્તા (Merit) ના આધારે થાય છે અને તેમાં વિદ્વાન અને જાણીતા તંત્રીઓ શામેલ હોય છે.
ધાર્મિક સંપ્રદાયનો દાવો રદ
કોર્ટે સમાજમના ધાર્મિક સંપ્રદાય (Religious Denomination) હોવાના દાવાને પણ રદ કર્યો. અદાલતે કહ્યું કે સંસ્થાએ ન તો કોઈ અલગ વિશ્વાસ દર્શાવ્યો કે ન તો સંગઠનાત્મક માળખું રજૂ કર્યું, જે ધાર્મિક સંપ્રદાયનો દરજ્જો મેળવવા માટે આવશ્યક હોય છે.
કોર્ટે આગળ કહ્યું કે બંધારણ પૂર્વેની કોઈ પણ પ્રથા કે રિવાજ જો માનવ અધિકાર, ગરિમા કે સામાજિક સમાનતા (Social Equality) ની વિરુદ્ધ હોય, તો તેને કાયદાનો દરજ્જો મળી શકે નહીં. જાતિ કે વંશના આધારે પૂજારીની પસંદગી કરવાનો દાવો આ જ આધારે ગેરબંધારણીય ઠેરવવામાં આવ્યો.
