SEBI નો નવો નિયમ: ભારતીય સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્ષચેન્જ બોર્ડ (SEBI) એ ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ (Finfluencers) પર કડક કાર્યવાહી કરતાં એક નવો નિયમ લાગુ કર્યો છે. આ મુજબ, હવે કોઈપણ સ્ટોક માર્કેટ એજ્યુકેટર લાઇવ સ્ટોક પ્રાઇસ ડેટાનો ઉપયોગ કરી શકશે નહીં. આ નિયમનો ઉદ્દેશ્ય એવા સોશ્યલ મીડિયા આધારિત ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ પર કડક નજર રાખવાનો છે જે શિક્ષણના નામે રોકાણ સાથે જોડાયેલી ટિપ્સ અને સલાહ આપતા હતા.
SEBI ના નવા નિયમો શું છે?
SEBI એ આ સર્ક્યુલર દ્વારા સ્પષ્ટ કર્યું છે કે હવેથી કોઈપણ સ્ટોક માર્કેટ એજ્યુકેટર માત્ર ત્રણ મહિના જૂના સ્ટોક પ્રાઇસ ડેટાનો જ ઉપયોગ કરી શકશે. આ પગલાનો ઉદ્દેશ્ય એવા ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સને રોકવાનો છે જે રિયલ-ટાઇમ માર્કેટ ડેટાનો ઉપયોગ કરીને રોકાણકારોને પ્રભાવિત કરતા હતા. આ નિયમ માત્ર લાઇવ સ્ટોક પ્રાઇસ પર જ નહીં, પરંતુ તે સ્ટોકના નામ, કોડ નામ, અથવા રોકાણની ભલામણ કરતી કોઈપણ સામગ્રી પર લાગુ થશે.
SEBI સર્ક્યુલરમાં શું કહેવામાં આવ્યું?
SEBI ના સર્ક્યુલરમાં એવું પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ માત્ર સ્ટોક માર્કેટનું શિક્ષણ આપી રહ્યો છે, તો તેને કોઈપણ પ્રકારની રોકાણ સલાહ આપવાની પરવાનગી નહીં હોય. આનો અર્થ એ છે કે જો કોઈ અનધિકૃત વ્યક્તિ સ્ટોક માર્કેટની સલાહ આપે છે, ભલે તે "શિક્ષણ" ના નામે હોય, તો તેને SEBI દ્વારા પરવાનગી આપવામાં આવશે નહીં.
ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ પર શું અસર પડશે?
આ નવા નિયમની સૌથી વધુ અસર એવા સોશ્યલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર સક્રિય ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ પર પડશે, જે લાઇવ માર્કેટ અપડેટ્સ, ટ્રેડિંગ ટિપ્સ અને રોકાણ સલાહ દ્વારા પોતાના ફોલોઅર્સને આકર્ષિત કરતા હતા. આ પહેલા, ઓક્ટોબર 2024 માં SEBI એ બીજું એક સર્ક્યુલર જાહેર કર્યું હતું, જેમાં નોંધાયેલા નાણાકીય સંસ્થાઓને અનધિકૃત ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ સાથે જોડાવાથી રોકવામાં આવ્યા હતા. હવે આ નવા નિયમ સાથે, ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ "શિક્ષણ" ના નામે પણ અનધિકૃત ટ્રેડિંગ સલાહ આપી શકશે નહીં.
SEBI સર્ક્યુલરની મુખ્ય બાબતો
• બિન પ્રમાણિત રોકાણ સલાહની પરવાનગી નહીં: માત્ર SEBI દ્વારા નોંધાયેલા વ્યાવસાયિકો જ સ્ટોક માર્કેટ સાથે જોડાયેલી સલાહ આપી શકે છે.
• ખોટા વચનો પ્રતિબંધિત: કોઈપણ વ્યક્તિ ગેરંટીડ પ્રોફિટ અથવા નિશ્ચિત રિટર્નનો દાવો કરી શકશે નહીં, જ્યાં સુધી SEBI તેને પરવાનગી ન આપે.
• કંપનીઓ પણ જવાબદાર રહેશે: જો કોઈ નાણાકીય કંપની એવા ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ સાથે જોડાયેલી છે જે ખોટા દાવા કરી રહ્યા છે, તો SEBI તેને પણ જવાબદાર ઠેરવશે.
• શિક્ષણની પરવાનગી, પરંતુ ગુપ્ત સલાહ નહીં: સ્ટોક માર્કેટનું શિક્ષણ આપવું યોગ્ય છે, પરંતુ આ બહાને રોકાણની સલાહ આપવી અથવા ભવિષ્યવાણી કરવી સખત મનાઈ છે.
• જાહેરાતો પારદર્શક હોવી જોઈએ: SEBI દ્વારા નોંધાયેલી સંસ્થાઓ કોઈપણ ફિનઇન્ફ્લુએન્સર સાથે જાહેરાત ભાગીદારી અથવા પ્રમોશનલ ડીલ કરી શકશે નહીં.
• ગુપ્ત સોદા પ્રતિબંધિત: પૈસા, રેફરલ અથવા ગ્રાહક ડેટાના ગુપ્ત વ્યવહારો પર પણ રોક લગાવવામાં આવી છે.
• કડક કાર્યવાહીનો પ્રાવધાન: નવા નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરવા પર દંડ, સસ્પેન્શન અથવા SEBI પંજીકરણ રદ કરી શકાય છે.
SEBI ને શા માટે આ પગલાં ભરવા પડ્યા?
આજકાલ સોશ્યલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ જેવા કે YouTube, Instagram અને Telegram પર ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સનો દબદબો છે. જોકે, આમાંના ઘણા ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ સ્ટોક ટિપ્સ અને રોકાણ સલાહ "શિક્ષણ" ના નામે વેચી રહ્યા હતા, જેના કારણે નાના રોકાણકારો ગુમરાહ થઈ રહ્યા હતા.
SEBI ને ખબર પડી કે આ ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ દ્વારા પેઇડ મેમ્બરશિપ, કોર્સ અને ખાનગી ગ્રુપ્સ દ્વારા રોકાણકારોને સ્ટોક ટિપ્સ વેચવામાં આવી રહી હતી, જેના કારણે નાના રોકાણકારોને નુકસાન થઈ રહ્યું હતું. આ કડક કાર્યવાહીનો ઉદ્દેશ્ય એવા અનિયમિત રોકાણ સલાહકારોને રોકવા અને રોકાણકારો માટે બજારની પારદર્શિતા જાળવી રાખવાનો છે.
ફિનઇન્ફ્લુએન્સર ઇન્ડસ્ટ્રી પર અસર
આ નવા નિયમો પછી, ઘણા ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સને પોતાની રણનીતિ બદલવી પડશે. લાઇવ સ્ટોક ડેટાનો ઉપયોગ કરી શકવામાં નહીં આવવાથી, તેમની સામગ્રીની લોકપ્રિયતા ઘટી શકે છે. તેમને અથવા તો SEBI પાસેથી નોંધણી મેળવવી પડશે અથવા પોતાની રણનીતિઓ સંપૂર્ણપણે બદલવી પડશે.
SEBI ના નવા નિયમો સ્પષ્ટ કરે છે કે સ્ટોક માર્કેટનું શિક્ષણ અને રોકાણ સલાહ વચ્ચે સ્પષ્ટ તફાવત હોવો જોઈએ. હવે ફિનઇન્ફ્લુએન્સર્સ અને નાણાકીય સંસ્થાઓએ પોતાની સામગ્રી અને પ્રવૃત્તિઓમાં પારદર્શિતા જાળવી રાખવી પડશે. જે કોઈ વ્યક્તિ અથવા સંસ્થા આ નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરશે, તેને SEBI ની કડક કાર્યવાહીનો સામનો કરવો પડશે.
```
