સુપ્રીમ કોર્ટે સૈન્ય તાલીમ દરમિયાન દિવ્યાંગ થયેલા કેડેટ્સના ભવિષ્ય પર ચિંતા વ્યક્ત કરી. કેન્દ્રને અનુગ્રહ રાશિ વધારવા અને પુનર્વસન યોજના તૈયાર કરવાના નિર્દેશ આપ્યા. કોર્ટનું કહેવું છે કે દિવ્યાંગતા સેનામાં અવરોધ ન બનવી જોઈએ.
નવી દિલ્હી: સર્વોચ્ચ ન્યાયાલયે એવા ઓફિસર કેડેટ્સની મુશ્કેલીઓનું સ્વતઃ સંજ્ઞાન લીધું છે, જે સૈન્ય સંસ્થાઓમાં તાલીમ દરમિયાન દિવ્યાંગ થઈ જાય છે. કોર્ટે કેન્દ્ર અને રક્ષા દળો પાસેથી જવાબ માંગ્યો છે કે આ કેડેટ્સ માટે અત્યાર સુધી શું પગલાં લેવામાં આવ્યા છે અને ભવિષ્યમાં તેમના પુનર્વસન માટે શું યોજનાઓ બનાવવામાં આવી રહી છે.
દિવ્યાંગ કેડેટ્સની સ્થિતિ પર ચિંતા
સૈન્ય તાલીમ દુનિયાના સૌથી કઠોર કાર્યક્રમોમાંનો એક માનવામાં આવે છે. એનડીએ (નેશનલ ડિફેન્સ એકેડેમી), આઇએમએ (ઇન્ડિયન મિલિટરી એકેડેમી) અને અન્ય સૈન્ય સંસ્થાઓમાં હજારો યુવા કેડેટ્સ દર વર્ષે દેશની સેવા માટે તાલીમ લે છે. પરંતુ આ દરમિયાન ઘણી વખત ગંભીર ઇજાઓ અથવા વિકલાંગતા થઈ જાય છે, જેના કારણે તેમને મેડિકલ આધાર પર તાલીમમાંથી હટાવી દેવામાં આવે છે. આ સ્થિતિ તેમના કરિયર અને ભવિષ્ય બંને પર સવાલ ઊભો કરી દે છે.
જજોની બેન્ચ અને સુનાવણી
આ મામલાની સુનાવણી ન્યાયમૂર્તિ બી.વી. નાગરત્ના અને ન્યાયમૂર્તિ આર. મહાદેવનની બેન્ચે કરી. તેમણે કેન્દ્રને નિર્દેશ આપ્યો કે કેડેટ્સ માટે આવી પરિસ્થિતિઓમાં ઇન્સ્યોરન્સ કવર આપવા પર વિચાર કરવામાં આવે. જેથી જો કોઈ કેડેટને તાલીમ દરમિયાન ઈજા અથવા દિવ્યાંગતા થાય તો તે અને તેનો પરિવાર સુરક્ષિત અનુભવે.
અનુગ્રહ રાશિ વધારવાની ભલામણ
હાલમાં દિવ્યાંગ થવા પર કેડેટ્સને તબીબી ખર્ચ માટે માત્ર 40,000 રૂપિયાની અનુગ્રહ રાશિ આપવામાં આવે છે. કોર્ટે આ અંગે સવાલ ઉઠાવતા કહ્યું કે વર્તમાન રકમ અપૂરતી છે. એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ ઐશ્વર્યા ભાટીને કોર્ટે કહ્યું કે કેન્દ્ર સરકાર આ રકમ વધારવા પર વિચાર કરે જેથી કેડેટ્સને વધુ સારી તબીબી સુવિધાઓ મળી શકે.
પુનર્વસન યોજના પર જોર
સુપ્રીમ કોર્ટે માત્ર અનુગ્રહ રાશિ જ નહીં પરંતુ રિહેબિલિટેશન પ્લાન તૈયાર કરવાની આવશ્યકતા પર પણ ભાર મૂક્યો. કોર્ટે સૂચન આપ્યું કે સારવાર પૂરી થયા બાદ આ કેડેટ્સને ડેસ્ક જોબ અથવા રક્ષા સેવાઓથી સંબંધિત અન્ય જવાબદારીઓ સોંપવામાં આવવી જોઈએ. આ રીતે તેઓ પોતાના કરિયરને ચાલુ રાખી શકશે અને દેશની સેવામાં યોગદાન આપી શકશે.
‘દિવ્યાંગતા અવરોધ ન હોવી જોઈએ’
કોર્ટે એ પણ કહ્યું કે બહાદુર કેડેટ્સ જેમણે કઠિન સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ પાસ કરી સૈન્ય તાલીમ મેળવી છે, તેમને માત્ર ઇજા અથવા વિકલાંગતાના કારણે બહાર ન કાઢવા જોઈએ. સુપ્રીમ કોર્ટનું માનવું છે કે Disability should not be a barrier. આવા કેડેટ્સને સેનામાં યોગ્ય ભૂમિકાઓ મળવી જોઈએ જેથી તેમનું મનોબળ જળવાઈ રહે.
ક્યારે છે આગામી સુનાવણી
આ મામલાની આગામી સુનાવણી 4 સપ્ટેમ્બરના રોજ થશે. ઉલ્લેખનીય છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે 12 ઓગસ્ટના રોજ સ્વતઃ જ આ મુદ્દાનું સંજ્ઞાન લીધું હતું. એક મીડિયા રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે એનડીએ અને આઇએમએ જેવી ટોચની સૈન્ય સંસ્થાઓમાં તાલીમ લઈ રહેલા ઘણા કેડેટ્સ ઘાયલ થઈને બહાર થઈ ગયા અને તેમને યોગ્ય મદદ મળી નથી. ત્યારબાદ કોર્ટે તરત જ આ મામલામાં દખલ કરી.
