અમેરિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે Appleના CEO ટિમ કુક પર દબાણ બનાવ્યું હતું કે તેઓ ભારતમાં iPhoneનું નિર્માણ બંધ કરે. પરંતુ ટિમ કુકે અમેરિકાની રાજકીય યુક્તિઓથી અલગ રસ્તો પસંદ કરીને ભારતમાં રોકાણ ચાલુ રાખવાનો વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો છે. પ્રશ્ન એ છે કે—શું ટિમ કુક હવે વ્હાઇટ હાઉસ નહીં, પણ ઈન્ડિયાની સુણશે? ચાલો જાણીએ Appleની આગામી મોટી યુક્તિ શું છે.
અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તાજેતરમાં Appleના CEO ટિમ કુકને સ્પષ્ટ કહ્યું—iPhone હવે ભારતમાં નહીં, અમેરિકામાં બનાવવા. તેમનું કહેવું છે કે ઉત્પાદનને સ્વદેશીકરણ કરવાનો સમય આવી ગયો છે. પરંતુ ટ્રમ્પનું આ નિવેદન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે Apple ભારતમાં પોતાના ઉત્પાદન ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને ઝડપથી મજબૂત કરી રહ્યું છે. આમ, મોટો પ્રશ્ન એ છે કે—શું Apple ટ્રમ્પની સુણશે કે ભારત પર કંપનીનો વિશ્વાસ જળવાઈ રહેશે? Appleના અંદરના સુત્રો પાસેથી જાણીએ કે કંપનીની આગામી ચાલ શું હશે.
ટ્રમ્પના દબાણ છતાં Appleનો ભારત પર વિશ્વાસ અક્ષુણ્ણ
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ ગમે તેટલું ઈચ્છે કે Apple ભારતમાંથી પોતાનો સામાન ગોઠવી લે, પરંતુ ટેક દિગ્ગજ કંપનીની વિચારસરણી કંઈક અલગ છે. સુત્રોના મુજબ, ટ્રમ્પ અને ટિમ કુકની મુલાકાત બાદ Appleના વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ ભારત સરકારને વિશ્વાસ અપાવ્યો છે કે રોકાણ અને ઉત્પાદનની ચાલુ યુક્તિમાં કોઈ ફેરફાર થશે નહીં.
ટ્રમ્પે કુકને સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું—Appleએ ભારતમાં ઉત્પાદન બંધ કરી દેવું જોઈએ, કારણ કે "ભારત પોતાનું ધ્યાન પોતે રાખી શકે છે." આ તીખા નિવેદને માત્ર ભારત-અમેરિકા વેપાર સંબંધોમાં ગતિ મચાવી નથી, પરંતુ Appleની 'મેક ઈન ઈન્ડિયા' નીતિને લઈને પણ નવી ચર્ચાઓને જન્મ આપ્યો છે.
હાલમાં, ચિત્ર સ્પષ્ટ છે—Apple ભારતમાં iPhoneનું ઉત્પાદન ચાલુ રાખશે. હવે જોવાનું એ છે કે શું આ નિર્ણય અમેરિકાના રાજકારણ સાથે અથડાશે, અથવા ગ્લોબલ બિઝનેસનું નવું પ્રકરણ બનશે.
ટ્રમ્પનો દાવો, પરંતુ ભારત સરકારની મૌન
iPhone ઉત્પાદનને ભારતમાં રોકવાની વાત કરતાં ટ્રમ્પે બીજો એક મોટો દાવો કર્યો—તેમના મુજબ ભારત સરકાર ટૂંક સમયમાં અમેરિકન ઉત્પાદનો પર ટેરિફ દૂર કરવા જઈ રહી છે. ટ્રમ્પ માને છે કે જો ટેરિફમાં રાહત મળે છે, તો અમેરિકન કંપનીઓ માટે ભારતમાં ઉત્પાદન કરવાની જરૂર રહેશે નહીં.
પરંતુ આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે ભારત સરકારે હજુ સુધી ટ્રમ્પના આ નિવેદનની ન તો પુષ્ટિ કરી છે અને ન તો કોઈ સત્તાવાર પ્રતિક્રિયા આપી છે. આમ, પ્રશ્ન ઉઠે છે કે—શું આ માત્ર રાજકીય બયાનબાજી છે કે ખરેખર કોઈ આંતરિક વાતચીત ચાલી રહી છે?
ટ્રમ્પના અલ્ટીમેટમ બાદ પણ બદલાયો નહીં Appleનો રુખ
ટ્રમ્પના કઠોર વલણ છતાં Appleનો ભારત પરનો વિશ્વાસ ડગ્યો નથી. કંપનીના નજીકના સુત્રોના મતે Appleની ભારતમાં રોકાણ યોજનાઓ સંપૂર્ણપણે અકબંધ રહેશે. Apple ભારતને માત્ર એક મોટું બજાર નહીં, પરંતુ પોતાની વૈશ્વિક સપ્લાય ચેનનું વ્યૂહાત્મક કેન્દ્ર માને છે.
વર્ષ 2024માં Appleએ ભારતમાં 40 થી 45 મિલિયન iPhonesનું નિર્માણ કર્યું હતું, જે કંપનીના કુલ વૈશ્વિક ઉત્પાદનનો 18-20% ભાગ છે. એટલું જ નહીં, માર્ચ 2025 સુધીની પહેલી ત્રિમાસિક ગાળામાં ભારતમાં 22 બિલિયન ડોલરના મૂલ્યના iPhone બનાવવામાં આવ્યા હતા — જે ગયા વર્ષ કરતાં 60% વધુ છે.
Appleએ પહેલાં જ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે તે ઈચ્છે છે કે અમેરિકામાં વેચાતા iPhone પણ ભારતમાં બને. કંપની તેને 'મેક ઈન ઈન્ડિયા મોમેન્ટ' તરીકે જુએ છે. આ જ દિશામાં આગળ વધતાં Appleએ ભારતમાં પોતાની ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારી છે.
આજે ભારતમાં બનેલા iPhonesનો મોટો ભાગ સીધો અમેરિકા એક્સપોર્ટ કરવામાં આવે છે. Financial Timesના એક અહેવાલ મુજબ, 2026 સુધીમાં ભારતમાં વાર્ષિક iPhone ઉત્પાદન 60 મિલિયન યુનિટ સુધી પહોંચી શકે છે, જે હાલના ઉત્પાદન કરતાં લગભગ બમણું છે.
એટલું જ નહીં, ભારત હવે Apple માટે ચોથું સૌથી મોટું બજાર બની ગયું છે. અહીં iPhoneનું વેચાણ 10 બિલિયન ડોલરના આંકડાને પાર કરી ગયું છે. સાથે જ, ભારત સરકારની મેક ઈન ઈન્ડિયા અને પ્રોડક્શન લિંક્ડ ઈન્સેન્ટિવ (PLI) યોજનાઓ પણ Appleને પોતાની જડો વધુ મજબૂત કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે.
આ તથ્યોને જોતાં કહેવું સહેલું છે કે—ટ્રમ્પનું અલ્ટીમેટમ ભલે કડક હોય, પરંતુ Appleની નજરમાં ભારતનું મહત્વ તેનાથી ઘણું મોટું છે.
```
